1850 – Paryż, projekt Muzeum-mauzoleum-atelier Honoré de Balzac

Ewelina z Rzewuskich Hańska (1801-1882), wielbicielka literatury francuskiej, w 1832 roku napisała list do francuskiego pisarza Honoré de Balzac (1799-1850), wyrażając swoje uwielbienie dla jego twórczości. Długoletnia przyjaźń, zakończona małżeństwem w 1850 roku, doprowadziła do powstania idei stworzenia muzeum-mauzoleum zmarłego po ciężkiej i długotrwałej chorobie pisarza. Prawdopodobnie był to pierwszy we Francji pomysł utworzenia muzeum…

1903 – Częstochowa, Projekt muzeum im. Kordeckiego

W 1902 roku ówczesny przeor Klasztoru Jasnogórskiego, Euzebjusz Rejman zaproponował upamiętnienie 300-letniej rocznicy urodzin Augustyna Kordeckiego (1603-1673) założenia muzeum “pamiątkowego” jego imienia. Projekt ten nie został nigdy zrealizowany, chociaż znajdujące się w klasztorze Paulinów zbiory i skarbiec, o charakterze protomuzealnym, umożliwiały realizację takiej inicjatywy. Idei tej przyświecało najpewniej przekonanie wyrażone w przewodniku po Jasnej Górze,…

1888 – Warszawa, Projekt Muzeum Ogrodniczego

Towarzystwo Ogrodnicze Warszawskie zostało założone w 1884 roku z inicjatywy m.in. botanika i pioniera jedwabnictwa w Polsce Jerzego Aleksandrowicza (1819-1894) oraz biotechnologa, specjalisty w dziedzinie sadownictwa Edmunda Jankowskiego (1849-1938). Jego siedziba znajdowała się w pałacyku Bacciarellego przy ul. Bagatela 5 (ob. nie istnieje). Z inicjatywą stworzenia przy Towarzystwie muzeum wyszedł Jankowski w czasie jednego z…

Wykaz projektów muzealnych

1775 – Michał Jerzy Wandalin Mniszech, Myśli względem założenia Museaum Polonicum, Zabawy Przyjemne i Pożyteczne z Sławnych Wieku tego Autorów Zebrane Tom 11-12 1782 – Musei Gottwaldiani Testaceorum Stellarum Marinarum et Coraliorum quae suspersunt tabulae/ Die Conchylien, Seesterne und Meergewachse der ehemaligen Gottwaldtischen Naturaliensammlung nach den vorhandenen neun und vierzig Kupferstafeln mit einer kurzen Beschreibung von…

1918 – Warszawa, Projekt Polskiego Muzeum Historii Naturalnej

Koncepcja Kazimierza Stołyhwo (1880-1966) była wypadkową wcześniejszych pomysłów stworzenia muzeum przyrodniczego w Warszawie, w obliczu coraz bardziej realnej szansy na jej praktyczne powstanie. Muzeum Historii Naturalnej, wraz z Polskim Muzeum Ludoznawczym, miałoby być centralną, rządową placówką prowadzącą badania naukowe, inwentaryzację oraz ochronę zabytków polskiej przyrody, parków narodowych i rezerwatów. Zadania muzeum skupiać miałyby się na…

1917 – Warszawa, Projekt Muzeum zoologicznego

Koncepcja ornitologa Janusza Domaniewskiego (1891-1954) bazowała na wcześniejszych pomysłach poszerzenia dziedziny warszawskiego Muzeum Narodowego, jednak z zastrzeżeniem, że w skład zbiorów wejdą Gabinet Zoologiczny Uniwersytetu Warszawskiego oraz Muzeum hr. Branickich we Frascati. Obie kolekcje, dzięki prowadzonym ekspedycjom naukowym oraz staraniom swoich kuratorów prezentowały wysoki poziom, gwarantujący właściwy start nowej placówce, szczególnie pod względem naukowym. Domaniewski…

1906 – Kraków, Projekt muzeum przyrodniczego

Koncepcja inż. Stefana Stobieckiego (1859–1944),  entomologa i muzealnika, przedstawiona w formie referatu w 1906 roku na spotkaniu Komisji Fizjograficznej Akademii Umiejętności w Krakowie, została opublikowana w  broszurze: “W sprawie krajowego Muzeum przyrodniczego” oraz dwa lata późniejszej, publikacji zawierającej program oraz regulamin planowanej instytucji. Stobiecki wskazując na osiągnięcia sąsiednich krajów w dziedzinie muzealnictwa przyrodniczego skupił się…

1839 – Lwów, Projekt muzeum natury Wincentego Pola

Koncepcja Wincentego Pola (1807-1872), poety i geografa, po raz pierwszy, jeszcze w dość enigmatycznej formie pojawiła się w 1839 roku. Autor, pisząc na temat braku relacji między twórczością polskich malarzy a narodem, będącego skutkiem kopiowania twórczości akademickiej Monachium, Berlina, Rzymu czy Paryża, zwrócił uwagę na konieczność odniesienia się do różnorodnej i sobie właściwej przyrody polskiej.…

1766 – Warszawa, Projekt muzeum bogactw naturalnych Stefana Chardona de Rieule

Pierwszy projekt muzeum przyrodniczego w Polsce opracował Stefan Chardon de Rieule (?-1785) – wojskowy, członek loży masońskich, pochodzący z francuskiej rodzinny hugenockiej, osiadłej w Saksonii. W 1759 mianowany pułkownikiem wojsko koronnych, w 1762 awansował do stopnia generała-majora. Za czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego pełnił obowiązki dyrektora gmachów królewskich, czasowo także manufaktur. Autor podręcznika przyrodniczego i kilku…

1878 – Kraków, Projekt Muzeum Narodowego

Projekt Ziemięckiego przewidywał powstanie galerii „stałéj lub czasowéj obrazów dawnych i  nowoczesnych mistrzów”, która gromadziłaby w jednym miejscu, oprócz dzieła artystycznych także zbiory archeologiczne, rozproszone w zbiorach różnych instytucji i osób prywatnych. Oprócz przesłanek ekonomicznych i naukowych, wyraźnie zaakcentowane zostały pobudki patriotyczne. Ziemięcki T., Muzeum Narodowe w Krakowie: projekt T. Ziemięckiego: członka kom. arch. Akad. Umiej., Kraków…