Czy portal naukowy może być laboratorium doświadczalnym cyfrowej i tradycyjnej humanistyki w badaniach z zakresu muzeologii, historii muzeów, kultury pamięci z perspektywy pamięci cyfrowej?
To pytanie postawiliśmy sobie w obliczu badań nad historią muzealnictwa na ziemiach polskich. Laboratorium stało się przy tym miejscem wymiany doświadczeń humanistów cyfrowych, muzealników, muzealników i muzeologów.
Od lat 80. ubiegłego wieku w Stanach Zjednoczonych podobne “laboratoria internetowe” konsolidują środowisko humanistów i świata nowoczesnych technologii informatycznych, organizując spotkania naukowe, warsztaty, seminaria i konferencje, wspierając badaczy i pasjonatów w realizacji rozmaitych projektów cyfrowych.
W ramach naszego projektu Laboratorium zostało pomyślane jako przestrzeń wymiany doświadczeń, wsparcie w zakresie metodyki i metodologii badań nad muzealnictwem, z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych/ informatycznych/ internetowych. Ogromne znaczenie mają tu działania oddolne, społecznościowe oparte na zasadach crowdsourcingu. Dlatego też łączymy portal naukowy z bazą wiedzy, która w swej domenie stanowi otwarty, stale rozwijający się obszar przestrzeni cyfrowej. Stworzyliśmy otwartą bibliografię do muzeologii cyfrowej i muzealnictwa do 1918 r., słowniki i wykazy pomocnicze, czytelnię z artykułami analitycznymi i krytycznymi, bazę biograficzną oraz informacje zwizualizowane za pomocą map interaktywnych, grafów i osi czasu, a przede wszystkim naukową bazę wiedzy na temat wczesnych instytucji muzealnych. Laboratorium kodyfikuje badania z zastosowaniem narzędzi cyfrowych.
Laboratorium to obszar taktyki, szeroko pojętej strategii, wymiany informacji, agregator treści, maszyna do uczenia… Urszula Pawlicka o laboratorium humanisty pisała:
Wejście humanistyki do laboratorium nie jest kaprysem, ale politycznym gestem i strategią instytucjonalną (…) Konsekwencje przekroczenia progu laboratorium są ogromne, wiążą się bowiem z modyfikacjami w procesach i metodach prowadzenia badań naukowych.Laboratorium doprowadza do następujących przesunięć w badaniach humanistycznych: od opisu do produkcji, od metody do narzędzi, od tekstu do artefaktu oraz od teorii do praktyki.Laboratorium przeorientowuje dotychczasowe założenia humanistyki i przepisuje jej słownik na nowo.W efekcie mamy do czynienia nie z tekstami, ale z danymi; nie z pracami, ale projektami; nie z teorią, ale z praktykowaniem teorii; nie z analizą kulturową, ale z produkcją narzędzi do analizy, a raczej analityki kulturowej.Laboratorium wiąże się zatem z całkowitą przebudową humanistyki, która zapożycza kategorie z innych nauk, by stać się „nauką”.
