Wadowice, 1866, zbiory naukowe Gimnazjum Wadowickiego

W 1866 roku w Wadowicach otwarte zostało gimnazjum niższe humanistyczne. Ze względu na przeniesienie ciężaru utrzymania szkoły przez gminę zdecydowano się na likwidację istniejącej w mieście szkoły realnej i podniesienie gimnazjum do rangi wyższej. Szkoła początkowo mieściła się w budynku miejskim przy rynku głównym. W 1874 zdecydowano się na budowę niezależnego gmachu, który został oddany…

Równe, 1908, Muzeum Wołyńskie

Muzeum krajoznawcze w Równem – mieście powiatowym na Wołyniu – powstało w 1908 roku, wzorując się na pierwszym muzeum wiejskim na Ukrainie, założonym przez barona Fedora Sztejngela w Horodku/Gródku.  Pomysłodawcą i inicjatorem założenia muzeum był Dyrektor Towarzystwa Rolniczego w Łucku Edmund Okęcki. Placówka powstała z dobrowolnych ofiar miejscowych obywateli i włościan.  Według relacji Konstantego Teleżyńskiego, umieszczonej…

Dąbrowa Górnicza, 1912, Muzeum Geologiczne im. Zygmunta Glogera

W listopadzie 1906 roku Polskie Towarzystwo Krajoznawcze postanowiło utworzyć oddział w Dąbrowie – ważnym ośrodku przemysłowym Zagłębia Dąbrowskiego. Po uzyskaniu zgody władz carskich, w 1907 roku powstał tu jeden z pierwszych oddziałów PTK, jego prezesem został dr Adam Piwowar – geolog, polarnik, wybitny krajoznawca. 28 maja 1908 roku, w Oddziale, utworzono m. in. sekcję ochrony…

Mohylew, 1867-1919, Muzeum Gubernialnego komitetu statystycznego

Decyzja o powołaniu muzeum przy mohylewskim Gubernialnym Komitecie Statystycznym zapadła 15 XI 1867 r. Początkowo był to wyłącznie postulat, jednak już w latach 70. XIX w. (przed 1879 r.) na poczet przyszłej instytucji napływały różnego rodzaju obiekty, w tym kości mamuta, średniowieczne monety, metalowe ozdoby odzieży itp. W 1879 r. dzięki inicjatywie ówczesnego gubernatora mohylewskiego…

Toruń, 1594, zbiory naukowe w bibliotece Gimnazjum Akademickiego

Toruńskie gimnazjum powstało w 1568 roku. W roku 1594 Henryk Stroband, wybitny humanista, burmistrz Torunia w latach 1587-1609, postanowił, wzorem koncepcji Jana Sturma ze Strasburga, poddać je gruntownej reformie. W 1594 nastąpiło podniesienie szkoły toruńskiej do rangi Gimnazjum Akademickiego. Z inicjatywy Strobanda przystąpiono również do organizowania biblioteki gimnazjum. Bibliotheca Publica Mariana, tak jak Gimnazjum, znajdowała…

Gdańsk, 1880-1945, Westpreußisches Provinzial Museum [Zachodniopruskie Muzeum Prowincjalne]

Zachodniopruskie Muzeum Prowincjalne (Westpreußisches Provinzial Museum) zostało założone w 1880 roku z inicjatywy władz miejskich i członków Gdańskiego Towarzystwa Przyrodniczego (Naturforschende Gesellschaft in Danzig, 1743), którego zbiory, tworzone systematycznie od 1865 roku i eksponowane od 1869 roku stały się podstawą kolekcji. Muzeum stało się częścią związku instytucji prowincji wschodniopruskiej, a środki na jego funkcjonowanie były…

Kraków, 1911, Muzeum Etnograficzne

W 1902 Seweryn Udziela, w porozumieniu z dyrektorem Muzeum Narodowego w Krakowie Feliksem Koperą,  z pomocą Włodzimierza Tetmajera, Procajłowicza i Jerzego Warchałowskiego, zaprezentował w muzeum własny zbiór etnograficzny. W styczniu 1904 w sali lewego skrzydła Sukiennic, tzw. Postrzygalni, otwarto nową ekspozycję, na którą złożyły się przedmioty pochodzące zarówno z kolekcji Udzieli, liczącej około dwu tysięcy…

Kraków, Muzeum Fizjograficzne Towarzystwa Naukowego Krakowskiego i Akademii Umiejętności w Krakowie

Towarzystwo Naukowe Krakowskie zostało założone w 1815 roku, w 1852 roku zawieszone, ponownie reaktywowane jako Cesarsko-Królewskie Towarzystwo Naukowe Krakowskie w 1857 roku. Za datę powstania zbiorów przyjąć można rok 1858, gdy na wniosek Stefana Kuczyńskiego, profesora UJ, Towarzystwo związane z tą uczelnią, zaczęło gromadzić obiekty przyrodnicze. Wymieniano wówczas m. in. kości zwierząt kopalnych i zbiór…

Warszawa, 1906-1907, Muzeum szkolne Towarzystwa Polskiej Macierzy Szkolnej

Towarzystwo Polskiej Macierzy Szkolnej w Warszawie zostało zarejestrowane w 1906 roku. W jego komitecie organizacyjnym zasiadali m.in. Józef Świątkowski, Henryk Sienkiewicz, Antoni Osuchowski i Mieczysław Brzeziński. Jeszcze w tym samym roku utworzono przy Zarządzie Głównym Macierzy Szkolnej 4 wydziały, m.in. Wydział Oświaty Ludowej, przy którym zorganizowano muzeum, będące pierwszym muzeum szkolnym w Królestwie Polskim. Jak…

Horodok (Gródek pow. Równe), 1896, Muzeum Wołyńskie

Muzeum w Gródku (Городоцький музей Волинської губернії) w  powiecie równieńskim (ob. Ukraina) zostało założone w 1896 roku przez barona Teodora Steinheila (Fedir Sztejngel / Федір Рудольфович Штейнгель, 1870-1946). Mieściło się ono w pałacu Steinheila, w 5 przestronnych pomieszczeniach (1906). Muzeum pozostawało pod opieką swojego twórcy, a także współpracujących z nim specjalistami z różnych dziedzin, którzy…