Muzeum w Gródku (Городоцький музей Волинської губернії) w powiecie równieńskim (ob. Ukraina) zostało założone w 1896 roku przez barona Teodora Steinheila (Fedir Sztejngel / Федір Рудольфович Штейнгель, 1870-1946). Mieściło się ono w pałacu Steinheila, w 5 przestronnych pomieszczeniach (1906).
Muzeum pozostawało pod opieką swojego twórcy, a także współpracujących z nim specjalistami z różnych dziedzin, którzy przyjeżdżali do Gródka (Horodok) w celach badawczych. Zgodnie z wolą Steinheila, w przypadku braku możliwości ich utrzymania, spadkobiercy byli zobowiązani do przekazania ich na rzecz dowolnej instytucji publicznej. Do tego jednak nie doszło – w 1914 roku, w związku z wybuchem I wojny światowej zbiory muzealne zostały przewiezione na Kaukaz i uległy zniszczeniu w czasie rewolucji bolszewickiej.
Jednym z podstawowych zadań muzeum stały się badania archeologiczne prowadzone przez Steinheila oraz współpracujących z nim specjalistów. Prace wykopaliskowe tej placówki koncentrowały się na miejscach dawnych kurhanów i grodzisk. Teodor Steinheil posiadał zezwolenia na prowadzenie prac wykopaliskowych nie tylko na terenie własnego majątku, ale także na obszarze całego powiatu rówieńskiego, a następnie guberni wołyńskiej. W 1897 r., razem z M. Biliaszewskim, Steinheil rozkopał kurhany na czterech cmentarzyskach na lewym brzegu rzeczki Uście. Pozyskane w ten sposób zabytki wzbogaciły Muzeum Gródeckie. Prace archeologiczne prowadzone były przez barona Steinheila do wybuchu I wojny światowej.
Muzeum składało się z kilku wyodrębnionych działów: historii naturalnej, geograficznego, antropologicznego, archeologicznego, etnograficznego. W zbiorach znajdowały się m.in. kolekcja geologiczna, paleontologiczna, flora i fauna Wołynia, uszeregowane zbiory obejmujące informacje statystyczne dotyczące poszczególnych terenów, uwzględniające specyfikę lokalną: archiwalia, wycinki prasowe, fotografie, kolekcja obiektów prehistorycznych i artefaktów archeologicznych, próbki materiałów budowlanych; sfragistyka, numizmatyka związana z Wołyniem, przykłady ubiorów ludowych, buty, biżuteria, przedmioty codziennego użytku, narzędzia, instrumenty muzyczne. W muzeum funkcjonowała również biblioteka.
Więcej na temat muzeum zob. m.in.
- Ludwik Sawicki, W sprawie utworzenia muzeum przyrodniczo-krajoznawczego na Wołyniu, “Ziemia” 1928, nr 5, s. 71.
- P. Kondraciuk, Muzea wołyńskie wczoraj i dziś, „Niepodległość i Pamięć” Nr 27, 2008, s.383 i 385.
- Андрій Климчук, Музей барона Федора Штейнгеля
- Абрамов И. С. Городецкий музей Волынской губернии барона Ф. Р. Штейнгель, “Живая Старина”, 1906, Вып. 4, s. 249-254
[mw/ato]
