Założyciel Muzeum Podolskiego TSL w Tarnopolu
“Tym większą wdzięczność winno społeczeństwo nasze tym ludziom, zwłaszcza człowiekowi, który był duszą Muzeum [Podolskiego w Tarnopolu, przyp. MW], prof. Stanisławowi Srokowskiemu, ponieważ zbiory rosły, bogaciły się i organizowały, nie jak zwykle pod opieką państwa, kraju, potężnych finansów i związków, ale przeciwnie, wśród przeciwności złowrogiego żywiołu mas niepolskich i niechęci osobistych jednostek” – pisał Marceli Nałęcz-Dobrowolski.
Stanisław Srokowski, nauczyciel, geograf, kolekcjoner, działacz społeczny, polityk. Studiował na Wydz. Filologicznym UJ w Krakowie, gdzie był słuchaczem historii, geografii, nauk przyrodniczych, we Lwowie podjął studia uniwersyteckie, tam był jednocześnie asystentem w Katedrze Geologii i Mineralogii Politechniki Lwowskiej. Podróżował po Afryce i Europie Południowej.
Od 1897 roku pracował jako suplent (tj. zastępca etatowego nauczyciela w Galicji) w męskim seminarium nauczycielskim w Rzeszowie. W 1901 otrzymał nominację na nauczyciela rzeczywistego w Tarnopolu. W latach 1903 – 1914 pełnił funkcję prezesa tamtejszego oddziału Towarzystwa Szkoły Ludowej (TSL), podejmując pracę oświatową wśród ludności polskiej aby nie ulegała wpływom ukraińskiej organizacji społeczno-oświatowej „Proświta”, „zasłużony niepomiernie dla sprawy polskiej na Rusi”.
Był inicjatorem i założycielem, powstałego w 1907 roku, Muzeum Podolskiego TSL w Tarnopolu, ofiarując nowej placówce bogaty zbiór monet, jako początek muzealnej kolekcji. Potrafił swoją pasją zarazić członków oddziału Towarzystwa, którzy „z zamiłowaniem i oddaniem zabiegali około organizacji Muzeum całymi latami”. Zbiory szybko się rozrastały a „zbiór monet stanowił najokazalszy i najobszerniejszy dział Muzeum, znajdowały się w nim nader rzadkie okazy monet polskich, notowane jako unikaty u Czapskiego”, znanego kolekcjonera i znawcy numizmatyki, założyciela Muzeum Czapskich w Krakowie. Srokowski sam opracował Przewodnik po Muzeum Podolskim Towarzystwa Szkoły Ludowej w Tarnopolu (Tarnopol 1913), w którym na wstępie napisał: „To, co znalazło się w murach muzeum tarnopolskiego, tam być może, a nie jednego przedmiotu pozazdrościć by nam mogły muzea większe a nawet nasze przepiękne zbiory krakowskie. Szmat dziejów przeszłości woła do nas z każdego kąta. Widzi się czem tu na kresach byliśmy i czem być możemy”. Muzeum po kilku latach składało się z bogato wyposażonych działów: Biblioteki, Numizmatyki i Sfragistyki, Tkanin i Haftów, Zbiorów archeologicznych, Ceramiki, Okazów przyrody, Zbiorów sztuki oraz Przemysłu Artystycznego.
Stanisław Srokowski, jak w 1912 roku donosiła „Gazet Lwowska”, był również pomysłodawcą i założycielem nowego Towarzystwa „Ziemia Polska”, głównym celem Towarzystwa było utrzymanie polskiego stanu posiadania w kraju w zakresie własności ziemskiej.
Działalność społeczna Srokowskiego skupiała się głównie na rozwoju oświaty i świadomości narodowej wśród Polaków na terenie Galicji, również Muzeum Podolskie, jak pisał jego założyciel, zostało założone jako „kształcący ośrodek oświatowy”.
Więcej:
- „Gazeta Lwowska” 24 marca 1912, nr 69, s. 3.
- Przewodnik po Muzeum Podolskiem w Tarnopolu, Nakładem Koła T.S.L. w Tarnopolu, 1913.
- M. Nałęcz-Dobrowolski, Zbiory Muzeum Podolskiego w Tarnopolu, „Muzeum Polskie”, Kijów 1917, s. 41-52
- Internetowy Polski Słownik Biograficzny
- M. Szostakowska, Stanisław Srokowski (1872-1950). Polityk, dyplomata, geograf, Olsztyn 1999.
[mw]
