Muzeum przy Oddziale Kieleckim Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego zostało założone w 1908 roku i działało w ramach tamtejszej sekcji muzealnej. Kustoszem muzeum został Tadeusz Włoszek (1843-1933). Pierwszą siedzibą placówki były dwa pomieszczenia w Szkole Handlowej Żeńskiej, przy ul. Woźniesieńskiej 10. W 1909 roku zbiory muzealne – pozyskiwane jako dary i depozyty – zostały przeniesione do nowej siedziby, która mieściła się w trzypokojowym lokalu przy ul. Bazarowej 14. Zbiory zostały udostępnione zwiedzającym w 1910 roku.
Kolejna zmiana lokalizacji muzeum nastąpiła w 1913 roku. Pomimo tych zmian kustoszem pozostawał niezmiennie Tadeusz Włoszek, który opiekował się zbiorami w czasie I wojny światowej. W 1918 roku Muzeum kieleckie otrzymało od Rady Miejskiej znaczną subwencję na utrzymanie podstawowej działalności, a w 1934 roku przyjęło Muzeum Świętokrzyskie. Spadkobiercą tej instytucji jest Muzeum Historii Kielc.
W ciągu pierwszego roku zbiory osiągnęły 500 okazów, w tym medale, numizmaty, zabytki archeologiczne, dzieła sztuki, pamiątki historyczne okazy przyrodnicze i geologiczne. W ty samym roku działacz krajoznawczy Zdzisław Lenartowicz wzbogacił zbiory bogatymi wykopaliskami z Sandomierskiego, gdzie odkrył jeden z grobów przedhistorycznych z wyrobami kamiennymi, bursztynowymi, urnami, itd. W 1910 roku zbiory zostały skatalogowane i uporządkowane. Opłata za zwiedzanie wynosiła 15 kopiejek. W 1913 roku muzeum przeniesiono na ulicę Leonarda 4, do kamienicy Mieczysława Halika, gdzie możliwe było wydzielenie pomieszczenia dla biblioteki oraz magazynu okazów geologicznych.
Muzeum działało nieprzerwanie w czasie I wojny światowej i dwudziestolecia międzywojennego, co było przede wszystkim zasługa jego kustosza. W 1927 roku Szymon Tadeusz Włoszek został honorowym członkiem Oddziału, rok później od wojewody kieleckiego otrzymał Krzyż Oficerski “Polonia Restituta” za zasługi dla PTK i muzealnictwa regionalnego.
Muzeum składało się z 10-działów, w tym. m.in. geologiczne, archeologiczne, ornitologiczne, numizmatyczne, broń, fotografia, historyczne. Zbiory powiększały się dzięki darom i depozytom osób prywatnych. Zbiory kieleckiego muzeum były materiałem badawczym dla wielu uczonych z regionu i obszaru dawnej Polski.
Więcej na temat muzeum zobacz m.in.
Oddział Kielecki, Rocznik PTK 1908, s. 120-123.
Oddział Kielecki, Rocznik PTK 1909, s. 101-103
Oddział Kielecki, Rocznik PTK 1910, s. 137
Oddział Kielecki, Rocznik PTK 1911, s. 140.
Oddział Kielecki, Rocznik PTK 1912, s. 93
Oddział Kielecki, Rocznik PTK 1913, s. 76
T. Włoszek, Muzeum Oddziału Kieleckiego P.T.Kr., Zbiory Polskie, „Ziemia” 1912, nr 10, s. 158-161.
W. Kosterski-Spalski, Historia Muzeum Świętokrzyskiego w Kielcach 1908-1939 „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego”, Kraków 1963. t. I, s. 21-43
E. Podpłońska, Muzeum kieleckie w latach 1908-1950, Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach, t. 24, Kielce 2009.
Kustosz Tadeusz Włoszek w czasie oprowadzania zwiedzających
[mw]
