Na łamach czasopisma “Muzealnictwo” (2018, t. 59) ukazał się artykuł Aldony Tołysz na temat muzeów szkolnych w Królestwie Polskim. Zachęcamy do lektury.
Muzea szkolne w Królestwie Polskim – rozpoznanie problematyki
Abstrakt
Muzea szkolne to instytucje, których zadaniem było tworzenie – najczęściej przy placówkach oświatowych – zbiorów pomocy naukowych. Najbardziej powszechne były tzw. gabinety historii naturalnej, rekomendowane m.in. przez Komisję Edukacji Narodowej w 1783 roku. Tradycja tego rodzaju zbiorów powszechnie praktykowana była do połowy XX wieku. Ze względu na charakter działalności i rodzaj zbiorów można wydzielić muzea szkolne oraz pedagogiczne. Pierwsze z nich gromadziły najczęściej okazy przyrodnicze, przyrządy do nauki geografii, chemii i matematyki, ryciny i pomoce wykorzystywane podczas zajęć dydaktycznych. Druga grupa zbierała także okazy przyrodnicze ale najczęściej o wyższej wartości naukowej i wyłączone już z użytkowania, a także wzory i przykłady rozwiązań stosowanych w szkolnictwie. Do najstarszych muzeów szkolnych tworzonych na terenie Królestwa Polskiego należały warszawskie zbiory Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych (1875) oraz szkoły realnej Eugeniusza Babińskiego. Kolejne powstawały już na początku XX w., inspirowane m.in. prężną działalnością Polskiego Muzeum Szkolnego we Lwowie (1903). Najwięcej muzeów i zbiorów szkolnych powstawało w placówkach zakładanych przez Polską Macierz Szkolną (1906–1907). Do czasów obecnych zachowały się dość dokładne informacje na temat zbiorów z Warszawy i Pabianic, które aspirowały do miana muzeum pedagogicznego. Ciekawą kolekcję posiadało także Gimnazjum i Liceum Męskie Zgromadzenia Kupców m. Łodzi oraz Muzeum Pedagogiczne w Warszawie (1917). To ostatnie powstało bazując na zbiorach dawnych gimnazjów rządowych, w których zgodnie z zarządzeniem rosyjskich władz, także tworzono zbiory naukowe.
