Muzeum im. Wodzińskich było pierwszym polskim muzeum z określeniem “narodowe” w nazwie. Zbiory jego stanowiła biblioteka i kolekcja grafiki oraz numizmatyki senatora i wojewody Królestwa Polskiego Macieja Wodzińskiego (1782-1848) zapisana testamentem Towarzystwu Literackiemu w Paryżu (dla Biblioteki Polskiej) wraz z sumą 100 tys. florenów polskich w listach zastawnych na potrzeby emigracji polskiej we Francji. Ponieważ śmierć darczyńcy zbiegła się z burzliwymi miesiącami Wiosny Ludów w Paryżu (w lipcu 1848 r. po obaleniu monarchii Ludwika Filipa i proklamowaniu II Republiki), ks. Adam Jerzy Czartoryski w imieniu Towarzystwa Literackiego podjął decyzję (zaaprobowaną potem przez zarząd TL) o pozostawieniu zbiorów w Dreźnie. Wyznaczono także 3 konserwatorów, którzy wespół z wdową Konstancją z Łuszczewskich Wodzińską mieli otoczyć je opieką (ks. Adam Konstanty Czartoryski, Karol Hotffman, płk Adam Bojanowicz). W maju 1849 w Dreźnie wybuchły kilkudniowe walki w obronie tzw. konstytucji frankfurckiej (ostatni akt Wiosny Ludów w Europie), co zmusiło do przeniesienia Muzeum do innego lokalu, a następnie w 1850 przewiezienia jego do Paryża. Zbiory biblioteczne i numizmatyczne rozproszyły się w kolekcji Biblioteki Polskiej, kolekcja graficzna natomiast do k. XIX w. pozostawała wydzielona. W 1903 w związku z organizacją Muzeum Adama Mickiewicza złożono ją w schowku za prowizoryczną ścianką, skąd wydobyta dopiero w okresie międzywojennym, na mocy układu pomiędzy TH-L w Paryżu a Polską Akademią Umiejętności została przewieziona do Krakowa (zachowała się niemal w całości do dziś).
Więcej na temat muzeum zob. m.in.:
B. Snaydrowa, A. Treiderowa, Księgozbiór i kolekcja graficzna Macieja Wodzińskiego, Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie, XII, 1966, s. 101-127;
T. F. de Rosset, Legat Macieja Wodzińskiego dla Biblioteki Polskiej w Paryżu, Akta Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu, 2, 1993, s. 1-46;
T.F. de Rosset, Polskie kolekcje i zbiory artystyczne we Francji w Latach 1792-1919. Między “skarbnicą narodową” a galerią sztuki, Toruń: Wydawnictwo UMK, 2005, s. 175-176.
Na ilustracji: Maciej Wodziński, Paryż 1849
źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Maciej_Wodzi%C5%84ski
[tfr]
