Musaeum Gottwaldianum w Gdańsku, po poł. XVII w.

Twórcą Musaeum Gottwaldianum był Christoph Gottwald urodzony w 1636 roku w Gdańsku. Po ukończeniu tamtejszego Gimnazjum Akademickiego, nauce rysunku i rytownictwa odbył, jak było wówczas w zwyczaju, liczne, trwające kilka lat podróże. W Strasburgu podjął studia medyczne, zajmując się  jednocześnie rzeźbą w kości słoniowej, gliptyką i rytownictwem. Naukę medycyny kontynuował w Lejdzie, gdzie zaprzyjaźnił się…

Kraków, Muzeum Książąt Czartoryskich, 1876

Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie zostało założone przez księcia Władysława Czartoryskiego, wnuka Izabeli z Flemingów Czartoryskiej, twórczyni patriotyczno-historycznej kolekcji pamiątek w Puławach, opatrzonej dewizą „PRZESZŁOŚĆ PRZYSZŁOŚCI”. Po upadku powstania listopadowego, w obawie przed zniszczeniem puławskich zbiorów udało się je zabezpieczyć i ukryć, w okolicznych kościołach, siedzibie Czartoryskich w Sieniawie, pałacu w Kórniku, by ostatecznie przenieść…

Warszawa, 1747-1795, Biblioteka Załuskich

W 1747 roku została otwarta biblioteka publiczna w Warszawie, pierwsza na ziemiach Rzeczpospolitej, jedna z pierwszych i największa w Europie XVIII w.; ufundowana przez braci Załuskich, biskupa Józefa Andrzeja i biskupa Andrzeja Stanisława. W założeniach miała gromadzić, katalogować i udostępniać możliwie pełny zasób narodowego piśmiennictwa – ogółem 400 tysięcy tomów, 20 tysięcy rękopisów i 40…

Płock, zbiory archeologiczne Franciszka Tarczyńskiego

Zbiory archeologiczne Franciszka Tarczyńskiego gromadzone były prawdopodobnie od lat 70. XIX w., od 1881 r. kolekcjoner przeprowadził pierwsze badania stanowiska archeologicznego. Okazy gromadzone były w mieszkaniu prywatnym Tarczyńskiego, w dwóch izbach. Oprócz zabytków archeologicznych w skład kolekcji wchodziły także kolekcja numizmatów, książki oraz notatki odziedziczone po ojcu, Kazimierzu Tarczyńskim.  W 1900 r., w związku ze…

Kraków, Muzeum Feliksa “Mangghi” Jasieńskiego

Feliks „Manggha” Jasieński (1861-1929) w młodości marzył o karierze pianisty i kompozytora, pasjonował się twórczością Ryszarda Wagnera i ćwiczył kompozycję pod kierunkiem Ignacego Paderewskiego. Po nieudanym debiucie kompozytorskim skierował swoje zainteresowania w stronę sztuk plastycznych. Był aktywnym krytykiem muzycznym, literackim i artystycznym, a jego działalność dziennikarsko-edytorska wpisywała się w szerzej zakrojony program popularyzacji nowych zasad…

Puławy, 1801-1831, Muzeum Izabelli z Flemingów Czartoryskiej

Letnia rezydencja Lubomirskich w Puławach została wzniesiona w latach 1676–1679. Zniszczona w czasie „drugiego potopu szwedzkiego” w 1731 roku przeszła na własność rodziny Czartoryskich. Od lat osiemdziesiątych rezydencja stała się siedzibą Adam i Izabela Czartoryskich, zyskując miano „Polskich Aten” – centrum życia kulturalnego i politycznego. Po raz kolejny rezydencja zniszczona w 1794 roku, w odwecie…

Warszawa-Wilanów, 1850 (po poł. XIX), pałac Potockich i Branickich

Pałac w Wilanowie został wybudowany pod koniec XVII w. dla króla Jana III Sobieskiego i Marii Kazimiery. Po kilkukrotnych zmianach właścicieli, którzy przekształcali  i rozbudowywali założenie pałacowe, stał się własnością Izabeli Lubomirskiej. Jej zięciem był Stanisław Kostka Potocki, z którym można wiązać początki  mieszczącego się w pałacu muzeum. Podstawą zbiorów jest kolekcja Stanisława Kostki Potockiego.…

Krzeszowice, 1786-1850, ekspozycja muzealna w domu zdrojowym (Vauxhall) w uzdrowisku Lubomirskich/Potockich

Pierwszą, być może, publiczną galerię obrazów w Małopolsce można było oglądać od końca XVIII wieku w domu zdrojowym w Krzeszowicach, w dobrach księżnej marszałkowej Izabelli (Elżbiety) z Czartoryskich Lubomirskiej. Tutejsze wody i ich lecznicza moc znana była wprawdzie już wcześniej, ale dopiero w latach 70. XVIII w. ojciec właścicielki, wojewoda ruski August Czartoryski, zbudował tu…

Warszawa, 1747-1795, Biblioteka Załuskich

Biblioteka Załuskich została otwarta w 1747 r., jako pierwsza na ziemiach Rzeczpospolitej i jedna z pierwszych i największa w Europie XVIII w. Ufundowana została przez braci Załuskich, biskupa Józefa Andrzeja i biskupa Andrzeja Stanisława. W założeniach miała gromadzić, katalogować i udostępniać możliwie pełny zasób narodowego piśmiennictwa – ogółem obejmowała 400 tysięcy tomów, 20 tysięcy rękopisów…

Warszawa, Galeria Muzealna Ordynacji Zamojskiej

Jednym z najważniejszych twórców zbiorów Ordynacji Zamoyskich był Stanisław Kostka Zamoyski (1775-1856). Po przeniesieniu się z Zamościa do warszawskiej rezydencji w Pałacu Błękitnym w 1811 roku, ordynat zdecydował się na dostosowanie części pałacu do potrzeb biblioteki i zbiorów muzealnych. Prace zakończono w 1815 roku, a „stworzona przez architekta [Fryderyka Alberta Lessela] budowla odznaczała się wysokimi…