Gabinet Archeologii Antycznej Lyceum Hosianum w Braniewie [niem. Das Antik-Archäologische Kabinett am Lyceum Hosianum] został założony w 1880 r. z inicjatywy Wilhelma Weissbrodta (1836-1917) profesora filologii na wydziale filozofii w Liceum Hosianum w Braniewie. Początkowo planował on stworzenie sali historycznej stanowiącej bazę dydaktyczną dla studentów uczelni.
Pod koniec życia Weissbrodta katalog zbiorów liczył 1250 pozycji, z czego prawie połowę stanowiły kopie okazów antycznych. W gabinecie, oprócz inskrypcji i kopii znalazły się m.in. zabytki z Grecji, Włoch i Egiptu: rzeźby antyczne i reliefy, detal architektoniczny, kolekcję ceramiki obejmującą zespół waz greckich, greckie naczynia czarno- i czerwonofigurowe, naczynia wykopane przez Heinricha Schliemanna w Troi, rzymskie Terra sigillata czy etruskie Bucchero, terakoty aleksandryjskie, lampki rzymskie. Kolekcję uzupełniał zbiór małej plastyki greckiej, rzymskiej i egipskiej (z brązu, kamienia, drewna i gliny), w tym gliniane figurki z Tanagry, a także liczne rzymskie przedmioty ze szkła i brązu, fragmenty tkaniny koptyjskiej, mumie i papirusy egipskie, biżuteria oraz broń.
Z inicjatywy Weissbrodta i profesora historii Viktora Röhricha od 1899 r. na uczelni działał również gabinet numizmatyczny, w którym gromadzono monety antyczne i nowożytne.
Zbiory prezentowano początkowo w salach uniwersytetu zlokalizowanego w budynkach dawnego Kolegium Jezuickiego. Na początku XX w. zbiory zostały podzielone: część zbiorów prezentowana była w kamienicy zwanej Kamiennym Domem [Steinhaus], wybrane okazy w 1927 roku zostały przeniesione do budynku dawnego kasyna miejskiego przy Rynku Nowomiejskim. Spora część zbiorów pozostała jako depozyt w kompleksie budynków Liceum Hosianum, pełniąc rolę dydaktyczną.
Muzeum istniało i było rozwijane nieprzerwanie do II Wojny Światowej. Jeszcze w 1937 r. muzeum w Kolonii ofiarowało do braniewskich zbiorów sześć waz greckich i trzynaście fragmentów tkaniny koptyjskiej, w zamian za monumentalny nagrobek handlarza niewolników. W związku z bombardowaniem miasta przez wojsko radzieckie (1945) najcenniejsze okazy zostały zabezpieczone przez ostatniego kustosza kolekcji Josefa Weiniga. Po wojnie zbiory uległy rozproszeniu. Znaczna ich część zaginęła. Obecnie w zbiorach zamku w Lidzbarku Warmińskim (oddział Muzeum Warmii i Mazur) znajduje się kilkanaście rzeźb oraz część kolekcji cyny z przedwojennych zbiorów Braniewa.
Więcej na temat zbiorów zob. m.in.:
- Bertram Faensen, Das Antik Archäologische Kabinett am Lyceum Hosianum in Braunsberg. Aus der Geschichte der Altertumssammlung und des Lehrstuhls für Klassisch Philologie riner Katolischen Hochschule im Ermland. [W:] Census of Antique Works of Art and Architecture Known in the Renaissance Humboldt-Universität zu Berlin, pod red. Tatjana Bartsch, Charlotte Schreiter, Wyd. Horst Bredekamp Arnold Nesselrath, Berlin 2000.
- Kolendo J., Antyk w “Lyceum Hosianum” w Braniewie oraz zgromadzone w nim zbiory zabytków archeologicznych i epigraficznych, [w:] “Antiquitates Prussiae. Studia z archeologii dawnych ziem pruskich”, pod red. Jerzy Kolendo, Wojciech Nowakowski, Warszawa 2000.
- Weissbrodt Wilhelm, Die archäologische Sammlung am Königlichen Lyceum Hosianum, Druck der Ermländischen Zeitungs- u. Verlagsdruckerei (J. A. Wichert), Braunsberg 1892
- Wojnowska Weronika, Braniewskie muzea do 1945 roku, Cenne, Bezcenne/Utracone, 2014, nr 3-4, s. 26-31
[ebr]
