Włodzimierz Demetrykiewicz był prawnikiem, archeologiem, historykiem sztuki, konserwatorem zabytków, członkiem Komisji Historii Sztuki AU, autorem uznanych publikacji z zakresu konserwatorstwa, w tym memoriału w sprawie reformy konserwatorskiej w Austrii i w Galicji oraz kilkudziesięciu prac z dziedziny archeologii, obejmujących zagadnienia dotyczące różnych kultur i epok archeologicznych, od paleolitu do wczesnego średniowiecza. Niewątpliwy wpływ na zainteresowania i działalność Demetyrkiewicza miał jego nauczyciel,
Józef Łepkowski, profesor archeologii i sztuki starożytnej, organizator i kierownika pierwszej w Polsce katedry archeologii, twórca Gabinetu Archeologicznego w Uniwersytecie Jagiellońskim.
W 1887 roku został mianowany członkiem korespondentem austriackiej Cesarsko-Królewskiej Komisji Centralnej do Badania Konserwacji Zabytków Architektury. Jako konserwator zajmował się początkowo zabytkami architektury, później w 1901 roku zajął się ochroną zabytków prehistorycznych.
W 1894 roku Demetrykiewicz objął stanowisko kustosza Muzeum Archeologicznego Akademii Umiejętności, przy ul. Sławkowskiej 17 w Krakowie. Jego działania pozwoliły na znaczne powiększenie zbiorów, czego efektem było powiększanie lokalu Muzeum. Niedługo po objęciu stanowiska kustosza został wybrany członkiem Komisji Antropologicznej AU, a w 1904 członkiem korespondentem Akademii.
W latach 1899-1900 dzięki stypendium z Akademii Umiejętności zwiedził muzea archeologiczne w Szwecji, Danii, Niemczech, na Węgrzech i w Rosji, współpracując z wybitnymi prehistorykami. Prowadził również liczne badania wykopaliskowe na terenie Galicji, Bukowiny i Królestwa Polskiego. Dzięki pracom wykopaliskowym w jaskini Werteba w Bilczu Złotym pozyskał dla muzeum cenną kolekcję neolitycznej ceramiki malowanej.
Zbiory Muzeum powiększały się dzięki współpracy Demetrykiewicza z innymi badaczami i kolekcjonerami, m. in. Marianem Wawrzenieckim i Wandalinem Szukiewiczem. Pozyskał też część zbiorów po zmarłym w 1910 roku Zygmuncie Glogerze oraz pokaźną kolekcję zabytków archeologicznych hr. Jana Zawiszy, należącą do księżnej Marii z Zawiszów Radziwiłłowej.
1-N-702-6
Dzięki zaangażowaniu studentów i własnym zajmował się opracowywaniem i porządkowaniem zbiorów. Korzystał również z pomocy specjalistów, m. in antropologa Kazimierza Stołyhwo oraz Włodzimierza Antoniewicza, późniejszego kustosza Muzeum Zamku na Wawelu i dyrektora Muzeum Archeologicznego w Warszawie. Współpracował z Erazmem Majewskim, przyrodnikiem archeologiem i kolekcjonerem, założycielem Muzeum Archeologicznego w Warszawie.
Jako kustosz Muzeum Demetrykiewicz, w jednym z referatów ubolewał m. in. nad brakiem właściwie zorganizowanych i wyposażonych muzeów, których pracownicy mogliby prowadzić fachowe poszukiwania i badania archeologiczne oraz nad słabym finansowaniem muzeów archeologicznych. Doprowadził do rozbudowy gmachu Akademii, w jej wyniku w 1914 roku Muzeum przeniesiono do nowych pomieszczeń. Starał się o połączenie zbiorów archeologicznych rozrzuconych w różnych krakowskich instytucjach, co uniemożliwił wybuch wojny. Dzięki zaangażowaniu Demetrykiewicza, większą część zbiorów udało się zabezpieczyć i ukryć przed grabieżą i rozproszeniem.
W czasie wojny Demetrykiewicz przebywał w Wiedniu i w Szwajcarii, pracując w Muzeum Polskim w Raperswilu. Po powrocie do kraju 1919 roku, ponownie podjął pracę w krakowskim Muzeum, jako kustosz a od 1928 roku dyrektor placówki. Za jego czasów Muzeum Archeologiczne stało się ważną instytucją naukową, pracowali tam uczeni z Polski z zagranicy.
1-N-953-9
więcej o Włodzimierzu Demetrykiewiczu:
- M. Woźny, Włodzimierz Demetrykiewicz (1859–1937) i pierwszy prehistoryk z Krakowa, „Materiały Archeologiczne” 2010, z. XXXVIII.
- M. Woźny, Włodzimierz Demetrykiewicz (1859–1937). Prehistoryk z przełomu wieków, Kraków 2018
[MW]
