W 1884 roku założone zostało Towarzystwo Odbudowy i Upiększania Zamku Malborskiego (Verein für die Herstellung und Ausschmückung der Marienburg). Na siedzibę Towarzystwa wybrano Malbork, jednak w praktyce był nią Gdańsk. Pierwsze walne zgromadzenie zaplanowano na rok 1887 rok. Zgodnie ze statutem jego celem było „gromadzenia środków pieniężnych na godną dekorację i wyposażenie odbudowanych i odbudowywanych pomieszczeń zamku malborskiego i ich wydatkowania w uzgodnieniu z królewskimi władzami państwowymi”.
Oprócz działań na rzecz i odbudowy i dekoracji zamku, Towarzystwo gromadziło zabytki związane z historią malborskiego zamku. Były to, broń, ryciny, (widoki i portrety), pieczęci, numizmaty (monety pruskie, krzyżackie oraz polsko-pruskie), ceramika. Zbiory znacznie wzrosty dzięki opublikowaniu odezwy do mieszkańców Malborka oraz prowincji Prusy Wschodnie z prośbą o wsparcie działalności różnego rodzaju darami (1892). W zamian Towarzystwo obiecywało darczyńcom podziękowania oraz umieszczenie informacji o fundatorze obok eksponowanego przedmiotu. W 1891 roku trafiły do Muzeum zbiór monet i medali Maksa Jacqueta, a rok później zbrojownię Blellu z Tüngenu, zawierającą ponad 3000 obiektów.
Zbiory towarzystwa zostały podzielone na kilkanaście działów: militariów, portretów osobistych, map, widoków miast, mebli, ceramiki, ceramiki budowlanej oraz odlewów gipsowych, monet i medali, a także przedmioty z zakresu historii kultury, dzieła sztuki i zabytki archeologiczne, monety i bibliotekę numizmatyczną, tłoki pieczętne, pieczęci i stemple, archiwalia, bibliotekę.
Zgromadzony zbiór numizmatów stanowił największy co do ilości gabinet numizmatyczny na terenie Prus Zachodnich i Wschodnich. Siedmiotomowy katalog zbiorów numizmatycznych, opracowany w latach 1901-1929 przez dr. Emila Bahfeldta Die Münzen und Medaillen-Sammlung der Marienburg, przy współpracy Karla Adama Maxa Jaqueta (darczyńcy zbioru) oraz Wilhelma Schwandta opiekuna kolekcji z ramienia Towarzystwa.
Więcej na temat działalności kolekcjonerskiej Towarzystwa:
- Conrad Steinbrecht, Schloss Marienburg in Preussen, Führer, Berlin 1897
- Das Marienburger Tresslerbuch der Jahre 1399 bis 1409, hg. von Erich Joachim, Köningsberg, 1896
- Conrad Steinbrecht, Preussen zur Zeit der Landeister, Berlin 1888
- Joseph von Eichendorff, Das Zinsbuch des Hauses Marienburg, Marienburg 1910
- Joseph von Eichendorff, Das Marienburger Konventsbuch der Jahre 1399-1412, Danzig 1913
- Artur Dobry, Działalność Zarządu Odbudowy Zamku w Malborku w latach .. [w:] Przywracanie historii. Losy malborskich zbiorów po II wojnie światowej, s. 13-
- Aleksandra Siuciak, Towarzystwo Odbudowy i Upiększania Zamku 1884-1945, [w:] Przywracanie historii. Losy malborskich zbiorów po II wojnie światowej, 25
Heinrich van der Piepen, [Malbork, widok Zamku Wysokiego i Pałacu Wielkich Mistrzów od strony zachodniej], ok. 1935, źródło Biblioteka Narodowa POLONA
[ks]
