Rok 1900 można przyjąć za datę muzealnej działalności w Kaliszu, bowiem w maju i w czerwcu tego roku, w reprezentacyjnych salach kaliskiego ratusza, za zgodą ówczesnego gubernatora Michała Piotrowicza Daragana urządzona została wielka i bogata w cenne zabytki Wystawa archeologiczna i zabytków sztuki. Nad jej zorganizowaniem czuwał 29-osobowy komitet pod przewodnictwem Zygmunta Wyganowskiego (prezes) i Alfonsa Parczewskiego (wiceprezes) w skład którego weszli także m. in.: Julian Biernacki (sekretarz), Bronisław Bukowiński, Stanisław Balewski, Adam Chodyński, Feliks Drecki, Stefan Giller, Józef Kobierzycki, Telesfor Korzuchowski, Józef Radwan, Kazimierz Rymarkiewicz, Seweryn Tymieniecki.
Eksponaty na wystawę zostały dostarczone przez kolekcjonerów prywatnych, zwłaszcza – Wincentego Jaruzelskiego, Józefa Kobierzyckiego, Adama Królikowskiego, Alfonsa Parczewskiego, Seweryna Tymienieckiego, Michała Rawicz-Witanowskiego, Zygmunta Wypnowskiego, Józefa Załuskiego oraz samego gubernatora kaliskiego Michała Piotrowicza Daragana. Wiele zabytków pochodziło ze zbiorów cechów oraz zgromadzeń rzemieślniczych i kupieckich, miejscowych kościołów katolickich (głównie kolegiaty NMP i kościoła oo. franciszkanów i księży katolickich a także z synagogi.
Wystawa stanowiła pierwszy publiczny pokaz zabytków znajdujących się w Kaliszu i obejmowała następujące działy ekspozycyjne: „Wykopaliska i zabytki epoki pogańskiej”, „Rękopisy”, „Druki” (z podziałem na „Krajowe i autorów krajowych”, „Kaliskie” i „Obce”, „Plany, mapy i karty”), „Monety, medale, pieczęcie i ordery”, „Zabytki kościelne”, „Uzbrojenie i przybory jazdy konnej”, „Sprzęty domowe – ceramika, wyroby z kości słoniowej, puchary, zegary, pasy, koronki”, „Ozdoby kobiecego stroju”
Wystawa archeologiczna i zabytków sztuki zapoczątkowała powstanie trzech muzeów w Kaliszu: przy Oddziale Popierania Przemysłu i Handlu – „Muzeum Szkolnego Sekcji Pomocy i Pokazów”, przy Oddziale Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego – „Muzeum krajoznawczego” i „Muzeum Archeologicznego”, połączonych w roku 1914 roku w jedna placówkę „Muzeum Ziemi Kaliskiej”.
Więcej na temat wystawy, zob. m.in.
- KATALOG wystaw archeologicznej i zabytków sztuki urządzonej w Kaliszu w sali ratuszowej w Maju i Czerwcu 1900 roku, Kalisz: Druk A. Czerwińskiego, 1900
- I. Barańska, Wystawa Archeologiczna jako przejaw kształtowania się regionalnej tożsamości historycznej i kulturowej, [w:] Dokonania regionalnego ruchu naukowego w Polsce, red. D. Wańka, Kalisz 2008, s. 135-154.
[mw]
