1909 – Lwów, Wystawa Przemysłu Liturgicznego

Organizatorem Wystawy Przemysłu Liturgicznego była Liga Pomocy Przemysłowej pod specjalnym protektoratem księży arcybiskupów doktorów Józefa Bilczewskiego, Andrzeja hrabiego Szeptyckiego i Józefa Teodorowicza. Wystawa poświęcona była budownictwu i urządzaniu wnętrz  świątyń katolickich, prawosławnych i żydowskich, a jej celem stało się przede wszystkim podniesienie kompetencji instytucji i przedsiębiorstw prywatnych związanych z przemysłem liturgicznym.

Wystawa została zorganizowana we wzniesionym w 1894 roku Lwowskim Pałacu Sztuki, i prezentowana była od 29 maja do 15 lipca 1909 roku. Na wystawie było około 130 wystawców, a zwiedziło około 15 000 osób. Organizację ekspozycji wsparło Ministerstwo Robót Publicznych – wydział krajowy, księża proboszczowie katoliccy i prawosławni oraz gmina miasta Lwowa. Wystawę podzielono na sekcje: techniczno-artystyczną, muzyczną, odczytową oraz przemysłowo-handlową. W jej ramach istniało kilka grup tematycznych:

• Grupa a) budownictwo kościołów, cerkwi i izr[aelskich] domów modlitwy (plany, instalacje, malowidła, szklenia artystyczne, mozaika i witraże)
• Grupa b) rzeźba kościelna w kamieniu i drzewie
• Grupa c) szaty kościelne, cerkiewne, bielizna i hafty, materiały, ubiory dla duchownych i t.p.
• Grupa d) wyrób paramentów, przyborów do służby religijnej, sztucznych kwiatów, świec, kadzidła, opłatków i t.p.
• Grupa e) wyrób dewocjonaliów, książek do modlenia, obrazów i obrazków, szkaplerzy, medalików i t.p.
• Grupa f) wyrób organów, harmoniów, dzwonów, dzwonków, zegarów kościelnych i t.p.
• Grupa g) Wyroby ze złota, srebra, brązu, platerowane, blacharskie i ślusarskie
• Grupa h) zbiorowe wystawy i koszykarstwo

Organizatorzy wystawy podkreślali, że pomimo organizacji wystaw przemysłowych, przemysłowo-rolniczych i zawodowych, nikt wcześniej nie zaproponował organizacji ekspozycji przemysłu liturgicznego. Tymczasem budowanie i ozdabianie wnętrz kościołów, cerkwi i domów modlitwy stanowiło w przekonaniu Ligii najstarszą, najdawniejszą i najbogatszą dziedziną przemysłu nie tylko w Polsce, ale i w całej Europie. Starano się zwrócić uwagę widza na stan ówczesnej produkcji, ze szczególnym podkreśleniem możliwości jakie daje lokalna produkcja artystyczna. Z tego względu organizacja Wystawy Liturgicznej stanowiła jedną z prób odnowienia rodzimej tradycji artystycznej, podejmowanych coraz częściej na początku XX w.

Jak pisano w “Ateneum kapłańskim”: “Ponieważ atoli wystawa obejmie całokształt krajowej wytwórczości z dziedziny budowy i wewnętrznego urządzenia kościołów, cerkwi itd., będzie mieć niewątpliwie doniosłe znaczenie kościelne; tembardziej, że  komitet nie omieszka uczynić wszystkiego, aby poinformować i oświecić zwiedzających. Mamy nadzieję, że duchowieństwo skwapliwie skorzysta z nadarzonej sposobności, aby spełnić czyn patryotyczny a jednocześnie zapoznać się z tern wszystkiem, co pod względem zewnętrzym może podnieść okazałość naszych kościołów i służby bożej”.

[ebd]

Więcej na temat wystawy zob. m.in.

• Ołeh Rudenko, Wystawa  Liturgiczna  we  Lwowie  1909  roku wobec  ówczesnej  sztuki  kościelnej, Teka Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych, OL PAN, 2007, 53–64
• Wystawa Kościelna we Lwowie, „Ateneum Kapłańskie” 1909, maj, t. 1, z. 5, s. 453
• J. Warchałowski,  Wystawa Kościelna we Lwowie,  „Architekt” 1909, nr 8, s. 138-142
• Katalog wystawy kościelnej (przemysłu liturgicznego) Ligi Pomocy Przemysłowej : maj – 1909 – lipiec we Lwowie, Liga Pomocy Przemysłowej (Lwów), 1909