Warszawa, Muzeum Warszawskie w Domu Dochodowym TZSP (1903)

Muzeum Warszawskie funkcjonowało w kamienicy przy Królewskiej 17 jako niezależna ekspozycja, na której pokazywano kolekcje podarowane lub przekazane w depozyt Towarzystwu Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie.

Siedzibą muzeum była dwupiętrowa kamienica wzniesiona w 1846 roku, będąca własnością  Ludwiki Eleonory z Lindów oraz Józefa Góreckich. W 1900 roku została przekazana na własność Towarzystwu na podstawie zapisu testamentowego, a w 1902 roku przebudowana i przeznaczona na dom dochodowy.

Muzeum, funkcjonujące w latach 1903-1923 pod zmiennymi nazwami (Muzeum Warszawskie; Muzeum J. Choynowskiego, E. Majewskiego i M. Bersohna) prezentowało te kolekcje, które nie odpowiadały charakterem ekspozycjom współczesnej sztuki polskiej.

W 1902 roku Towarzystwo otrzymało depozyt archeologiczno-artystyczny Józefa Choynowskiego, m.in. obiekty paleontologiczne, skamienieliny, zabytki archeologiczne, obiekty kultowe dalekowschodnie, malarstwo nowożytne, dziewiętnastowieczne malarstwo polskie i rosyjskie, obiekty rzemiosła artystycznego, broń palną i sieczną, numizmatykę, pamiątki historyczne, dokumenty archiwalne, druki, kamienie szlachetne. Zbiory liczyły ok. 2000 obiektów.

Jak pisano w 1903 roku w „Tygodniku ilustrowanym”: „Aktem darowizny, sporządzonym dnia 20-go z. m. w kancelaryi rejenta Wasiutyńskiego, ofiarował p. Józef Choynowski, cenne swe zbiory archeologiczne, obrazy, i przedmioty sztuki na rzecz Tow. Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskiem. Wspaniały ten dar mający wartość 100.000 rubli, będzie stanowił podwalinę przyszłego Muzeum starożytności i sztuki, które ma powstać przy Tow. Zachęty Sztuk Pięknych”.

W 1908 roku Erazm Majewski (1858-1922) przekazał w depozyt (do 1916) swoją kolekcję archeologiczną, aranżując jednocześnie ekspozycję w zakupionych przez siebie meblach muzealnych (prezentowana w gmachu głównym).

W 1913 roku Towarzystwo otrzymało jako depozyt Zbrojownię Krasińskich obejmującą broń (sieczna, miotająca, palna) i uzbrojenie (kolczugi, zbroje, hełmy, tarcze), oporządzenie jeździeckie, umundurowanie, rynsztunki, godła wojskowe i cywilne (791 obiektów).

W 1910 roku Mathias Bersohn (1910-1920) przekazał zbiór rysunków artystów europejskich.

Kolekcje Majewskiego i zbiory Krasińskich eksponowane były w muzeum Towarzystwa tymczasowo, trzonem zbiorów była kolekcja Choynowskiego oraz dar Bersohna. W 1923 roku muzeum zostało zlikwidowane, a kolekcja została przekazana przez Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie.

Kolekcje Majewskiego i zbiory Krasińskich eksponowane były w muzeum Towarzystwa tymczasowo, trzonem zbiorów była kolekcja Choynowskiego oraz dar Bersohna.

W 1923 roku muzeum zostało zlikwidowane, a kolekcja przekazana do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie.

[tfr]

Więcej na temat zbiorów muzeum zob. m.in.

• CHOYNOWSKI J., Słowianie w czasach przedhistorycznych podług znalezionych w ziemi pamiątek ich bytu i z okresu panowania nad niemi Scytów, Sarmatów, Gotów i Litwinów, a rownież opisanie archeologicznych zbiorów […], Warszawa, 1904 (wyd. 2)
• CHAMIEC K., Archeolog Józef Choynowski i jego zbiory, „Tygodnik ilustrowany” 10 (1903), s. 195-196;
• Kronika. II. Archiwa, biblioteki, muzea. 6. Zbiory Choynowskiego w Warszawie, Kwartalnik Historyczny, 16 (1902), s. 703-704;
• KACZYŃSKI M., W siedemdziesiątą rocznicę otwarcia wystawy zbiorów Józefa Choynowskiego w warszawskiej „Zachęcie”, Wiadomości archeologiczne, 38/2 (1973), s. 139-160;
• STANEK K., Losy kolekcji Józefa Choynowskiego, „Cenne, bezcenne, utracone”, 2 (2006), s. 8-12