Feliks Jan Gebethner (1832-1887) był kolekcjonerem i artystą-muzykiem, nauczycielem, członkiem Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, bratem wydawcy Gustawa Adolfa Gebethnera. W l. 60 XIX wieku zaczął on gromadzić kolekcję sztuki polskiej, która dwadzieścia lat później obejmowała ponad 170 prac.
Wystawa została otwarta w czerwcu, w budynku Resursy Obywatelskiej przy Krakowskim Przedmieściu, a dochód z niej przeznaczony był na wsparcie Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego. Jak pisał w swej recenzji z wystawy Wojciech Gerson “Pod siedemdziesięcioma numerami, znajdujemy nazwiska 79, więc wszystkich prawie mniej lub więcej odznaczających się artystów polskich, między niemi nieżyjących a należących do przodowników, bądź dawniejszych jak Norblin i Brodowski Antoni, bądź nowszych jak Gierdziejewski, Grottger, Kotsis, Szermentowski, a prace niektórych w kilku rodzajach, tak iż o kierunkach głównych, jakie się w sztuce polskiej objawiają, można z tego zbioru nabrać wyobrażenia”.
Wystawa stała się przyczynkiem dla rozważań nad istnieniem polskiej szkoły malarskiej, co było istotą “ostatniego romantycznego sporu”, który wybuchł między Julianem Klaczką a Cyprianem Kamilem Norwidem (1857-1858). W 1881 roku nie było już wątpliwości na temat obecności szkoły polskiej, a kolekcja Gebethnera była tego dowodem. Wprawdzie, jak zastrzegano, nie mogła ona stanowić “Galerii Narodowej”, ale już sam fakt istnienia takiego zbioru potwierdzał potrzebę i możliwość zgromadzenia takiej kolekcji, a zbiór Gebethnera stanowił jej “zawiązek”. Jak podkreślano – “Nie ilość, ale jakość kierowała nim przy wyborze dzieł. Widać na każdym kroku, że zbierał okazy z prawdziwem poczuciem piękna, nie trwoniąc pieniędzy na nic, co-by nie mogło godnie reprezentować zarówno artysty, jak i sztuki krajowej”.
Kolekcjoner zmarł w 1887 roku, a jego kolekcja trafiła do zbiorów Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych.
Więcej na temat wystawy w Resursie Obywatelskiej, zob. m.in.:
Wojciech Gerson, Zbiór obrazów i rysunków malarzy polskich, “Gazeta Polska”, 1881, nr 130, s. 3
Henryk Struve, Przegląd Artystyczny [Wystawa galeryi obrazów polskich…], “Kłosy”, 1881, nr 852, s. 358-359
w, Galerya p. F. Gebethnera wystawiona na cel dobroczynny w Resursie Obywatelskiej, “Gazeta Warszawska”, nr 152, s. 1-2.
Na ilustracji: Feliks Gebethner, rys. Wł. Podkowiński, repr. za Kłosy, 1887, nr 1443
[tfr]
