Źródło: http://www.polskipetersburg.pl/hasla/bronislaw-gembarzewski
Bronisław Gembarzewski (ur. 30 maja 1872 w Petersburgu, zm. 11 grudnia 1941 w Warszawie) – pułkownik saperów Wojska Polskiego, malarz batalista, historyk wojskowości, muzealnik, wieloletni dyrektor Muzeum Narodowego i Muzeum Wojska w Warszawie.
Był synem Kazimierza i Eulalii z Zawadzkich. Herbu Habdank. Kształcił się w VI gimnazjum w Warszawie oraz w gimnazjum w Carskim Siole, studiował malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu (1892-1894) oraz w Conservatoire National des Arts et Metiers w Paryżu (1895-1896). Jednym z jego pedagogów malarskich był Wojciech Gerson; jako malarz tworzył głównie pejzaże, ale jego prace nie cieszyły się uznaniem krytyków sztuki. Przed I wojną światową zajmował się, wspólnie z Edwardem Krasińskim i Stanisławem Patkiem, porządkowaniem zbiorów Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu; powołany został do Armii Imperium Rosyjskiego w 1914, służył jako kapitan wojsk saperskich. Z ramienia Komitetu Obywatelskiego miasta Warszawy opiekował się gmachami państwowymi stolicy w latach 1915-1916; od 1916 (do 1936) był dyrektorem Muzeum Narodowego w Warszawie, a od 1920 dyrektorem Muzeum Wojska w Warszawie. W 1913 został prezesem, później członkiem honorowym Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości w Warszawie, brał także udział w pracach Cesarskiego Towarzystwa Historycznego Wojskowego w Petersburgu. Od 1916 był członkiem rzeczywistym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Był pracownikiem Komisji Słownikowej Tymczasowej Rady Stanu.
Podczas nauki w gimnazjum uczył się rysunku u Wojciecha Gersona. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu w latach 1891-94 w pracowni B.P. Willewaldego. W tym czasie zaczął rozwijać swoje zainteresowania ikonografią dawnego wojska polskiego. Gromadził materiały, dotyczące tych zagadnień. W 1894 roku był organizatorem działu historyczno-wojskowego w Rapperswilu. W latach 1895-96 mieszkał w Paryżu i studiował prawdopodobnie w École de Beaux-arts. Prowadził w tym czasie badania nad epoką napoleońską. Od 1912 roku działał w Towarzystwie Opieki nad Zabytkami, którego następnie był prezesem i członkiem honorowym. Od 1916 roku był członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W latach 1916-36 był dyrektorem Muzeum Narodowego w Warszawie, a od 1920 roku także Muzeum Wojska Polskiego, którego był twórcą. W 1922 roku odznaczony orderem Polonia Restituta i francuską Legią Honorową. Twórczość Bronisława Gembarzewskiego była ściśle związana z jego zainteresowaniem historią wojska polskiego. Wykonywał ilustracje do własnych prac naukowych i dzieł innych autorów w zakresie wojskowości. Stworzył ilustracje do Encyklopedii Staropolskiej Ilustrowanej Zygmunta Glogera. Pracował przy produkcjach filmowych i teatralnych – m.in. zaprojektował kostiumy do filmu “Pan Tadeusz” i opracował 72 tablice ubiorów do filmu “Ogniem i Mieczem”.
W 1921 został awansowany na pułkownika. Zweryfikowany ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów administracyjnych, dział naukowo-oświatowy. 19 czerwca 1923 został przeniesiony do korpusu oficerów inżynierii i saperów z zachowaniem starszeństwa z 1 czerwca 1919 i 33,1 lokatą. W czasie pełnienia funkcji dyrektora Muzeum Wojska pozostawał oficerem nadetatowym 1 Pułku Saperów. Z dniem 30 kwietnia 1927 przeniesiony został w stan spoczynku. Po wybuchu II wojny światowej był krótko więziony na Pawiaku, po zwolnieniu brał udział w akcji ratowania zabytków Muzeum Wojska w Warszawie.
Gembarzewski zorganizował w Muzeum Narodowym w Warszawie Archiwum Ikonograficzne, był jednym z twórców Muzeum Wojska. W 1929 wydał inwentarz zbiorów Muzeum Wojska z XVIII i pierwszej połowy XIX wieku, organizował liczne wystawy z dziejów Wojska Polskiego. Opracował bibliografię historii wojskowości w Polsce, zainicjował badania nad dziejami polskiego munduru wojskowego; opracował kilkadziesiąt tysięcy dokładnych rysunków umundurowania z epoki Księstwa Warszawskiego. Opisał stanowiska pułków polskich w czasie powstania listopadowego, był jednym z konsultantów Stefana Żeromskiego w trakcie pracy pisarza nad Popiołami. Przygotował wydanie Wspomnień wojskowych Józefa Patelskiego (obejmujących lata 1823-1831, 1914). Od 1934 współpracował z pismem Broń i Barwa. Za pracę Wojsko polskie. Królestwo Polskie. 1815-1830 (1903) otrzymał nagrodę Kasy im. Mianowskiego.
Cyt. WIKIPEDIA
[oprac. MB]
