1912 – Warszawa, Wystawa Krajobraz Polski

Wystawa została zorganizowana przez Polskie Towarzystwo Krajoznawcze w Wielkiej Sali Ratuszowej w Warszawie, przy Placu Teatralnym i prezentowana była w dniach w dniach 1-31.03.1912 . Złożyły się na nią zbiory fotograficzne na papierze i szkle, nadesłane przez miłośników krajobrazu (ponad 1000 prac). Podzielone one zostały na dział obrazowy i naukowy. Pierwszy z nich miał eksponować walory estetyczne, drugi natomiast zwracać uwagę na wartości poznawcze. Łącznie wydzielono 21 grup obiektów:

1) obrazy fotograficzne
2) wśród turni, regli i skał
3) wśród pól i łąk
4) z nad jezior, rzek i stawów
5) z nad morskiego brzegu
6) nasze drogi
7) rzeźba geologiczna
8) wśród utworów lodowcowych
9) pojedyncze okazy naszych drzew
10) zbiorowiska roślinne
11) nasze lasy
12) wpływ na roślinność wiatru i wody
13) roślinność zarastająca jeziora, rzeki, stawy i bagna
14) wsie i zagrody
15) dwory, zamki i pałace
16) z ogrodów i parków
17) świątynie
18) z miast i miasteczek
19) ruiny zamków, grodziska i kurhany
20) czem u nas człowiek krajobraz zdobi
21) czem człowiek krajobraz szpeci

Jak widać z przedstawionego programu tematyka ekspozycji była bardzo rozległa, cieszyła się także wielkim powodzeniem, w związku z czym wystawę prezentowano także w Wilnie. Wśród nagrodzonych autorów fotografii był m.in. nestor polskiej szkoły fotograficznej Jan Bułhak.

W Wystawie wzięły udział prace pochodzące z bogatych zbiorów PTK, z Centrali w Warszawie, Oddziałów PTK prace nadesłały: Kaliskie, Kieleckie, Kujawskie, Łódzkie i Zagłębie. Prace wystawiły trzy Towarzystwa: Miłośników Fotografii z Warszawy, Ochrony Piękności Kraju z Krakowa oraz Polskiej Sztuki Stosowanej z Krakowa. Do organizacji
wystawy dołączyły również firmy fotograficzne: Szalay i “Światłocień” z Warszawy i “Tatry” z Zakopanego. Interesujące, że większość materiału fotograficznego przysłano z Krakowa i Lwowa, co świadczyło o popularności Towarzystwa i o zasięgu jego oddziaływania.
Wystawa prezentowała eksponaty w trzech działach: malarskim, fotograficznym oraz bibliograficznym.

Dział Malarski ułożony wg regionów kraju prezentował 98 obrazów wybitnych pejzażystów polskich, np.: J. Szermentowski, J. Chełmoński, L. Wyczółkowski, H. Weyssenhoff, Fr. Kostrzewski, A. Gierymski, S. Wyspiański, W. Tetmajer, J. Mehoffer, W. Gerson, F.Ruszczyc.
Pokazano ogromny materiał, w Wielkiej Sali Ratuszowej, “udzielonej przez Miasto Towarzystwu. Komitet musiał poszukać sposobu, aby pomieścić eksponaty”, dlatego ustawiono ekrany powiększając powierzchnię wystawienniczą. Przezrocza umieszczono na szybach okien, co dawało ciekawy efekt. Wystawiono w sumie 1061 fotografii. Wystawie towarzyszyły wydawnictwa. Specjalnie na otwarcie wydano trzy serie pocztówek – jedną zamków i dwie krajobrazów oraz Album “Ziemi” p.t. “Z naszych krajobrazów”: na wykwintnym papierze wykonany w zakładach graficznych Wierzbickiego w cenie 80 kp., który prenumeratorom sprzedawano z poważną obniżką.

Wystawę zwiedziło 19.981 osób z czego 657 członków Towarzystwa, 6.914 osób młodzieży. Strat finansowych nie było. Pobierano, jak na ówczesne ceny, wcale nie mało za bilety. Bilet normalny kosztował 30 kop., dla członków Towarzystwa 20 kop., a dla młodzieży 15 kop .

Więcej na temat wystawy zob.:
Kazimierz Kulwieć, Na otwarcie wystawy, Ziemia. Tygodnik Krajoznawczy Ilustrowany 1912, r.3, nr 11, s. 175-176
Z Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, Ziemia. Tygodnik Krajoznawczy Ilustrowany 1912, r.3, nr 11, s. 177-178
Z Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, Ziemia. Tygodnik Krajoznawczy Ilustrowany 1912, r.3, nr 15, s. 243-244
Wystawa “Krajobraz polski”, Ziemia. Tygodnik Krajoznawczy Ilustrowany 1911, r.2, nr 23, s. 390-391
Z Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, Ziemia. Tygodnik Krajoznawczy Ilustrowany 1912, r.3, nr 27, s. 445
Aleksander Janowski, W Salonach ratusza, Ziemia. Tygodnik Krajoznawczy Ilustrowany 1912, r.3, nr 9, s. 145-148
[b.a.], Wystawa “Krajobraz polski”, Wspólna Praca: pismo poświęcone sprawom ziemi łomżyńskiej, 1911, nr 27-28, s. 268-269
Wystawa “Krajobraz polski”, Rocznik P.T.K. 1912, s. 45-46
a., “Krajobraz Polski”, Świat pismo tygodniowe ilustrowane 1912, rok 7, nr 11, s. 6

Wanda Skowron, Wystawa „Krajobraz Polski” – 1912 ze szczególnym uwzględnieniem. Działu Fotograficznego, Komisja Historii i Tradycji Zarządu Głównego PTTK, Opracowania monograficzne, www.khit.pttk.pl

[mw/ato]