Ekspozycja starożytności i przedmiotów sztuki zorganizowana została w krakowskim Pałacu Lubomirskich (ul. św. Jana 15) przez członków Towarzystwa Naukowego w Krakowie. Na wystawie zaprezentowano dzieła pochodzące z kolekcji prywatnych, m.in. Władysława Czartoryskiego, Adama Sapiehy, Tytusa Działyńskiego a także ze zbiorów towarzystwa, w tym posąg Światowita, a także przedmioty przekazywane na ekspozycję na skutek odezwy zamieszczonej w codziennej prasie. W ten sposób zebrano ponad 1500 zabytkowych przedmiotów.
Zbiory podzielono na dwa działy: starożytności przedchrześcijańskich i średniowiecznych, klasyfikacja ta nie była jednak ścisła. Wśród przedmiotów można było znaleźć m.in. zabytki z czasów przedchrześcijańskich (urny, naczynia gliniane, broń, narzędzia, wyobrażenia bożków, przedmioty z żelaza, brązu i metali szlachetnych), militaria (zbroje, tarcze, hełmy, broń miotająca, biała i palna, przedmioty miotające, oznaki godności, ordery i odznaczenia, rzędy końskie i kosztowności), ubiory i akcesoria (pasy kontuszowe, sprzęty gotowalniane), sprzęty kościelne (naczynia liturgiczne, nastawy ołtarzowe, ołtarze przenośne, przedmioty kultu), dzieła sztuki i rzemiosło (rzeźby, malarstwo, sprzęty i godła urzędowe, zegary i przyrządy astronomiczne, sprzęty domowe i naczynia stołowe), archiwalia (zabytki języka polskiego: listy, dokumenty i akta, rękopisy i druki, grafiki, pieczęcie).
Początkowo dla zwiedzających otwarto sień i trzy sale na pierwszym piętrze, później, w związku z przekazywanymi obiektami, otwarto kolejną, czwartą salę zwaną Długoszową. Wystawa cieszyła się dużym zainteresowaniem zwiedzających, co skłoniło organizatorów do przedłużenia czasu jej trwania. Dochody z biletów przekazane zostały na odbudowę kościoła dominikanów, a także wzniesienie siedziby towarzystwa i powiększenie jego zbiorów. Wzorem dla wystawy była zorganizowana w Warszawie w 1856 roku „Wystawa starożytności i przedmiotów sztuki”.
Jednym z najciekawszych dokumentów upamiętniających krakowską ekspozycję jest album fotograficzny, wykonany w pracowni Karola Beyera (1818-1877) fotografa i numizmatyka, wybitnego dokumentalisty życia i polskiej kultury materialnej połowy XIX wieku. Ponadto w kasie można było zakupić odlewy gipsowe niektórych eksponatów, fotografie, a także zgłosić chęć kupna lub sprzedaży prezentowanych przedmiotów.
Więcej na temat wystawy zob.:
Album fotograficzny wystawy starożytności i zabytków sztuki, Warszawa: K. Beyer, lit. H. Hirszel, 1859, https://polona.pl/…/album-fotograficzne-wystawy-starozy…/0/…
Bożena Lesiak-Przybył, Wystawa starożytności i zabytków sztuki w Krakowie w 1858 roku. Z „dziennika” Aleksandry Czechówny, Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie, Rok LX (2015), s. 29-40
Lucjan Siemieński, Przegląd wystawy starożytności i zabytków sztuki urządzonej w Krakowie przez Komisję delegowaną z Oddziału Archeologii i Sztuk Pięknych w C.K. Towarzystwie Naukowym Krakowskiem, Kraków: [s.n.], 1858 (Kraków: “Czas”).
Na ilustracjach: Karty z Albumu fotograficznego wystawy starożytności i zabytków sztuki, fot. K. Beyer, 1859,tablice: IV, VII, XIX, XXXII, XXXVIII, LIX
Źródło: https://polona.pl/item/
[ato]
