W 1640 r. Jakub Sobieski, nabył kamienicę w Rynku we Lwowie, którą po jego śmierci (1646) odziedziczył  jego syn, od 1646 król Polski Jan III Sobieski. Gmach, w którym król często przebywał wraz z Marią Kazimierą, był od tego czasu zwany Kamienicą Królewską lub Sobieskich i stał się ważnym miejscem na mapie Lwowa.  W XVIII w. kamienica należała do rodziny Rzewuskich, później Chodkiewiczów, Ponińskich. Z początkiem XX w. gmach przeszedł w ręce ks. Lubomirskich, którzy w maju 1908 r. przekazali go na własność miastu. Ciągle jednak żywa była pamięć o królu Janie Na wniosek I. wiceprezydenta miasta dra Tadeusza Rutowskiego oraz dyrektora Archiwum Miejskiego Aleksandra Czołowskiego, delegaci Rady miejskiej uchwałą z dnia 6. sierpnia 1908 przeznaczyli kamienicę wyłącznie na cele muzealne. Po przeprowadzeniu niezbędnych prac remontowych i konserwatorskich, 12 września 1908 r. odbyło się uroczyste poświęcenie i otwarcie Muzeum im. króla Jana III.  Dyrektorem został A. CzołowskiGłównym celem założycieli było:Konieczność ratowania i zbierania przede wszystkim tego, co w południowo-wschodnich dzielnicach b. .   Rzeczypospolitej zostało jeszcze, a co świadczy, żeśmy byli tu przed wiekami i jesteśmy oraz dostarczenie materiału do studiów i badań naukowych.

Kamienica Sobieskich, fot. z 1911 r.

Nad portalami przedsionka znajdowały się tablice marmurowe z kon. XVIII w., na jednej umieszczony był napis : Aedes olim Ioannis III. Regis Poloniae (Siedziba niegdyś Jana III. króla Polski); na drugiej: Aedes Restavratae Anno MDCCLXXXXIII (Gmach odrestaurowany w roku 1793). W komnatach I i II piętra umieszczono zgromadzone dotąd zbiory, na które złożyły się głównie portrety polskie (243 sztuk) od XVI. do XIX. w., sztychy oraz pamiątki po Janie III Sobieskim, portrety króla i jego rodziny (14 przykładów) oraz inne: medale, monety, pieczęcie, sztychy, druki, dyplomy, autografy, itd., będących własnością miasta, bądź też przekazanych jako trwały depozyt przez kościoły, klasztory i osoby prywatne. Osobny dział tworzyły zabytki związane z historią miasta Lwowa, głównie pamiątki  cechowe, zgromadzone w ostatnich latach przez zarząd Archiwum Miejskiego. Co ciekawe przewidywano również urządzenie zbrojowni, zabytków archiwalnych, druków, archeologicznych i lapidarium. Interesujące było to, że inicjatorzy Muzeum myśleli o utworzeniu w nim działu zabytków ruskich, żydowskich, ormiańskich, żeby było pełnym odzwierciedleniem życia i stosunków, które istniały na wschodnich krańcach Rzeczypospolitej przez tyle wieków.

W 1913 r. urządzono niewielką wystawę pamiątek po ks. Józefie Poniatowskim. Wybuch I wojny światowej i zajęcie Lwowa przez wojska rosyjskie przerwały dalsze prace nad rozwojem placówki.

Po wojnie przystąpiono do kontynuacji prac konserwatorskich i renowacyjnych. Pierwotny wygląd odzyskały dawne krużganki dziedzińca oraz reprezentacyjna komnata na I piętrze. W 1921 r. uporządkowano powiększające się zbiory i udostępniono zwiedzającym. W 1929 r. zbiory odnoszące się do historii Lwowa, przeniesiono do Muzeum Historycznego m. Lwowa. W Muzeum znalazł się cenny, niewielki zbiór zabytków i pamiątek walk o niepodległość, od Powstania Kościuszki do Legionów Józefa Piłsudskiego. Rozwój placówki przerwał wybuch II wojny światowej.  W 1940 zbiory muzeum zostały zagrabione przez ukraińskie Muzeum Historyczne we Lwowie.

Dziedziniec z arkadami po rekonstrukcji w l. 30. XX w.

Bibliografia:

  • b. a., Muzeum Narodowe Króla Jana III. Przewodnik tymczasowy, Lwów 1909.
  • A. Czołowski, Muzeum Narodowe imienia Króla Jana III i jego zadania, „Sztuka” 1911, z. 1, s. 5.
  • M. Treter, Muzea współczesne. Studium muzeologiczne. Początki, rodzaje, istota i organizacja muzeów. Publiczne zbiory muzealne w Polsce i przyszły ich rozwój, Kijów 1917, s. 62.
  • R. Mękicki, Muzeum Narodowe im. Króla Jana III we Lwowie. Przewodnik po zbiorach z 12 tablicami, Lwów 1936.

[MW]

Print Friendly, PDF & Email

Małgorzata Wawrzak

Wykonawczyni projektu. Absolwentka Wydziału Sztuk Pięknych UMK – kierunek Konserwatorstwo i Muzealnictwo. Praca magisterska pt. Klasztor kartuzów w Kartuzach, napisana pod kierunkiem prof. Mariana Kutznera. Od 2010 roku sekretarz Stowarzyszenia Przyjaciół Wydziału Sztuk Pięknych. W ramach projektu prowadzi kwerendy dotyczące regionu historycznej Małopolski.

Dodaj komentarz