Feliks „Manggha” Jasieński (1861-1929) w młodości marzył o karierze pianisty i kompozytora, pasjonował się twórczością Ryszarda Wagnera i ćwiczył kompozycję pod kierunkiem Ignacego Paderewskiego. Po nieudanym debiucie kompozytorskim skierował swoje zainteresowania w stronę sztuk plastycznych. Był aktywnym krytykiem muzycznym, literackim i artystycznym, a jego działalność dziennikarsko-edytorska wpisywała się w szerzej zakrojony program popularyzacji nowych zasad estetycznych i promowania osiągnięć polskiej szkoły artystycznej, której był kolekcjonerem i mecenasem.
Kolekcja Feliksa Jasieńskiego, powstająca od lat osiemdziesiątych XIX wieku, obejmowała sztukę polską przełomu XIX i XX wieku, grafikę europejską, tkaniny oraz sztukę dalekowschodnią, głównie japońską (przede wszystkim drzeworyty). Do 1901 roku znajdowała się w jego mieszkaniu prywatnym przy ul. Mazowieckiej, potem przy ul. Wareckiej w Warszawie. W grudniu 1900 roku kolekcjoner zadeklarował chęć przekazania kolekcji warszawskiemu Towarzystwu Zachęty Sztuk Pięknych, jednak już w 1901 roku, po polemikach prasowych związanych z wystawą japońską z jego zbiorów, zorganizowaną w „Zachęcie”, wycofał obietnicę darowizny.
W 1902 roku kolekcja, w dalszym ciągu powiększana, została przeniesiona do Krakowa, do mieszkania Jasieńskiego, przy ul Świętego Jana 1 (róg Rynku). W 1903 roku kolekcjoner rozpoczął pertraktacje z władzami miasta w sprawie przekazania zbiorów na rzecz Muzeum Narodowego w Krakowie. Od 1906 roku w Sukiennicach i Pałacyku Czapskich eksponowano przekazane w depozyt wybrane dzieła z jego kolekcji. W 1912 roku, po serii nieudanych rozmów z Radą Miejską, Jasieński wycofał propozycję darowizny, ale wybrane dzieła z kolekcji nadal prezentowano w salach Muzeum. W tym też czasie kolekcjoner rozpoczął nieoficjalne starania o przekazanie zbiorów Warszawie. Wybuch wojny uniemożliwił wykonanie uchwały rady miasta Warszawy o przyjęciu darowizny i przygotowaniu tymczasowych pomieszczeń dla jej ekspozycji, z których, po trzech latach, miała być przeniesiona do specjalnie wybudowanego gmachu.
W 1918 roku Jasieński wznowił rozmowy na temat przekazania kolekcji miastu Kraków na rzecz Muzeum Narodowego, które zakończyły się w 1920 roku podpisaniem aktu darowizny. Przyjmując darowiznę miasto zobowiązało się “ze wszystkich tych przez p. Feliksa Jasieńskiego jej darowanych, a po wieczne czasy nierozerwalną całość stanowić mających zbiorów, utworzyć osobny Oddział Muzeum Narodowego w Krakowie im. Feliksa Jasieńskiego”. Do 1929 roku kolekcja pozostawała w mieszkaniu prywatnym Jasieńskiego, a on sam pełnił funkcję kustosza. Po śmierci kolekcjonera całość zbiorów, zinwentaryzowanych przez Janinę z Bigielów Jasieńską, przeniesiono do kamienicy z fundacji Szołayskich, przy placu Szczepańskim w Krakowie, gdzie 23 grudnia 1934 r. zainaugurowano działalność Oddziału Muzeum Narodowego w Krakowie im. Feliksa Jasieńskiego.
W kolekcji Jasieńskiego znajdują się obecnie m.in. obrazy, rzeźby, rysunki, akwarele i pastele reprezentujące sztukę polską XIX i początku XX wieku (ponad 1100 obiektów); ponad 6700 grafik polskich i europejskich, niemal 7000 dzieł sztuki Dalekiego Wschodu, pasy polskie i tkaniny bliskowschodnie, a ponadto okazy rzemiosła, sztuki ludowej, mebli, miniatur. Jasieński zgromadził również obszerną bibliotekę oraz archiwum.
Na temat zbiorów Jasieńskiego zob. m.in.
- A. Łada-Cybulski, Muzeum Feliksa Jasieńskiego, „Krytyka”, 1903, z. 12, s. 401–403
- A. Łada-Cybulski, Nowe muzeum w Krakowie, „Tygodnik Ilustrowany”, 1904, nr 6 (II), s. 105–106
- M. Morelowski, Oddział Muzeum Narodowego im. F. Jasieńskiego, „Głos Narodu”, 1920, nr 58 i 59 (6 i 7 III), s. 2
- A. Kluczewska-Wójcik, Feliks „Manggha Jasieński i jego kolekcja w Muzeum Narodowym w Krakowie / Feliks ‘Manggha’ Jasieński and his collection at the National Muzeum in Kraków, MNK, Kraków, 2014. [z bibliografią i spisem publikacji F. Jasieńskiego]
[akw]
