Aldona TOŁYSZ | Wystawy sztuki w Elblągu

30.09.2019 | 

Wystawy sztuki w Elblągu miały długą tradycję. W 1834 roku z inicjatywy Elbląskiego Związku Rzemiosł (Elbinger Gewerbe-Verein)została zorganizowana pierwsza Wystawa Sztuki i Rzemiosła. Zaprezentowano na niej liczne dzieła sztuki, obrazy, przykłady rzemiosła artystycznego, produktów rzemieślniczych. Kolejną zorganizowano trzy lata później. Wypożyczono wówczas obrazy ze Związku Rzemiosł w Królewcu, zaprezentowano także liczne przedmioty rzemiosła artystycznego i obiekty użytkowe.

Popularność wystaw artystycznych wzrosła zdecydowanie w drugiej połowie XIX wieku. W 1858 roku swoją działalność w mieście zapoczątkowało Stowarzyszenie Artystyczne (Kunstverein), z którego inicjatywy organizować zaczęto w mieście wystawy artystyczne.  Z czasem zaczęto rozważać koncepcję utworzenia własnych zbiorów artystycznych. Zgodnie ze statutem przewidywało utworzenie w Elblągu miejskiego lub pozostającego w zarządzie towarzystwa Muzeum Sztuki (Kunstmuseum). Do realizacji tego zamierzenia nie doszło.

Regularnie organizowano natomiast wystawy artystyczne. Miały one miejsce w Sali Resursy Mieszczańskiej. Pierwsza wystawa została zorganizowana w 1858 roku. Pokazano wówczas dzieła artystów niemieckich, a także francuskich, flamandzkich, m.in. z Berlina, Düsseldorfu, Monachium, Królewca, Paryża, Antwerpii, a także liczne prace przedstawicieli artystów rodzimych. Na drugiej wystawie zorganizowanej w 1859 roku zaprezentowano ponad 70 prac artystów zrzeszonych w towarzystwach artystycznych w Królewcu, Gdańsku, Szczecinie, Wrocławiu i Görlitz/ Zgorzelca. Część prac przeznaczona była na sprzedaż. Praktykę tę podjęto także podczas kolejnych ekspozycji. Dla przykładu w marcu 1869 roku, zorganizowano ekspozycję ponad 200 prac artystów niemieckich m.in. z Wiednia, Berlina, Düsseldorfu, Hamburga. Wszystkie wymienione w katalog dzieła opatrzone zostały tytułem, nazwiskiem autora oraz ceną. Z kolei w 1873 roku pokazano ponad 150 dzieł twórców niemieckich, m.in. z Berlina, Düsseldorfu, Królewca, Monachium, Weimaru, a także kilka prac artystów elbląskich m.in. kilka akwarel panny W. Waul. coraz częściej oprócz twórców berlińskich i duisseldorfskich reprezentowane były mniejsze ośrodki, a tendencja ta utrzymała się także w czasie kolejnych ekspozycji.

Wystawy czynne były w dni powszednie od 10 do 13 i od 15 do 18, w późniejszym okresie bez przerwy, w niedziele i święta od 11:30 do 17. Wstęp był płatny, część  prac (a często wszystkie) przeznaczona była na sprzedaż.

Bibliografia (ze zbiorów Elbląskiej Biblioteki Cyfrowej):

• Verzeichnis zu der ersten Gewerbe und Kunstausstellung des Elbinger Gewerbe-Vereins, Elbing: Albrecht August, 1834
• Verzeichniss zu der zweiten Kunst und Gewerbe Ausstellung, Elbing: Wernich Agathon, 1837
• Katalog der ersten Kunst – Ausstellung des Kunst – Vereins in Elbing, Elbing: 1858
• Katalog der zweiten Kunst – Ausstellung des Kunst – Vereins in Elbing, Elbing: Schmidt Eduard, 1859
• Katalog der dritten Kunst – Ausstellung des Kunst – Vereins in Elbing, Elbing: Schmidt Eduard, 1861
• Katalog der fünften Kunst – Ausstellung des Kunst – Vereins in Elbing, Elbing: Neumann-Hartmann (George Felsner), 1863
• Katalog der sechsten Kunst – Ausstellung des Kunst – Vereins in Elbing, Elbing: Neumann-Hartmann, 1865
• Katalog der siebenten Kunst – Ausstellung des Kunst – Vereins in Elbing, Neumann-Hartmann, 1867
• Verzeichniss der Kunst – Ausstellung zu Elbing, Elbing: Felsner George, 1869
• Verzeichniss der Kunst – Ausstellung zu Elbing, Felsner George, 1871
• Verzeichniss der Kunst – Ausstellung zu Elbing, Elbing: Felsner George, 1873
• Katalog der elften Kunst – Ausstellung des Kunst – Vereins in Elbing, Elbig: Ernst Wernich, 1875
• Verzeichniss der Kunst – Ausstellung zu Elbing, Elbing: Gaartz H., 1877
• Verzeichniss der Kunst – Ausstellung zu Elbing, Elbing: Gaartz H., 1879
• Verzeichniss der Kunst – Ausstellung zu Elbing, Elbing: Gaartz H., 1881
• Verzeichniss der Kunst – Ausstellung zu Elbing, Elbing: 1883
• Verzeichniss der Kunst – Ausstellung zu Elbing, Elbing: Wernich Agathon, 1889
• Satzung des Kunstvereins zu Elbing, Elbing: 1909 (§ 2)