1911 – Kościerzyna, Wystawa Ludoznawcza Kaszubsko-Pomorska

W samym środku południowych Kaszub nad zdrojami rzeki Wierzyszy położona Kościerzyna z powodu  swego polskiego charakteru odegrać może na przyszłość rolę wybitnego środowiska narodowego i kulturalnego na Kaszubach. Zależeć to będzie głównie od napływu osobistości inteligentnych, chętnych i zdolnych do objęcia kierownictwa sprawami narodowemi i kulturalnemi – pisał Aleksander Majkowski w przewodniku pierwszej kaszubskiej wystawy ludoznawczej, zorganizowanej w 1911 roku w Kościerzynie.

Jak stwierdzał dalej: „Urządzenie wystawy ludoznawczej kaszubskiej z dwóch względów głównie napotyka na trudności. Najprzód jest chętnych do tej pracy mało, a powtóre u samego ludu kaszubskiego napotyka się często na trudności”.

Organizacja wystawy była możliwa dzięki wsparciu finansowym sekcji kulturalnej „Straży”, a także kilku innym ofiarodawcom. Wystawa została zorganizowana w dwuizbowym lokalu redakcji czasopisma „Gryf” oraz „Czytelni kościerskiej”, a okazy pochodziły od osób prywatnych, m.in. Tomasza Stefańskiego w Sielcznej (pow. kartuski), pana Sikorskiego z Leśna, od pań Szulfer, Głowczewskiej i Dzimińskiej z Sielcznej. Na wystawę wypożyczyli swoje zbiory również się ks. proboszcz Chmielecki z Wabcza i Towarzystwo Naukowe w Toruniu.

Wystawa podzielona została na izbę kaszubską oraz dział ogólny. W izbie prezentowano wyroby z lnu i krosna do jego produkcji, kołowrotki, żarna, przyrządy do produkcji tabaki i tabakierki, tzw. kluki („kawałki mocno w różnych kierunkach zakrzywio­nego drzewa, które w ręku sołtysa wiejskiego służyło do zwoływania gminy na „gromadę”, czyli zebranie”), oraz stroje kaszubskie.

Dział ogólny obejmował okazy archeologiczne wypożyczone z toruńskiego Towarzystwa Naukowego, monety, fotografie prezentujące Kaszubów, wyroby garncarskie i wikliniarskie, robótki ręczne, okazy kaszubskiej sztuki kościelnej oraz detali architektonicznych.

Przewodnik Majkowski kończył słowami: „wyrażamy nadzieję, że wystawa ludoznawcza przyczyni się do poznania Kaszubów przez dalszych rodaków, tudzież do poka­zania Kaszubom samym, jak piękne jest to, co swoje. Nie mogliśmy urządzić wystawy tak, jakby tego przed­miot wymagał. Jest to pierwsza próba. Jeżeli przy­czyni się do dalszych, doskonalszych, cel jej osią­gnięty”.

Więcej na temat wystawy zob.

• Przewodnik po Wystawie Ludoznawczej Kaszubsko-Pomorskiej w Kościerzynie : 1911 roku od 25 czerwca do 23 lipca Aleksander Majkowski, Kościerzyna : Komitet Wystawowy, 1911
• Wystawa kaszubskich zabytków kultury ludowej w Kościerzynie,
  Przegląd Oświatowy. Miesięcznik Towarzystwa Czytelni Ludowych w Poznaniu, 1910, s. 317-31

[ato]