Muzeum Diecezjalne w Sandomierzu powstało z inicjatywy ks. Józefa Rokosznego (1870-1931), dyrektora dyrektor Seminarium Nauczycielskiego w Radom, absolwenta Seminarium Duchownego w Sandomierzu i Akademii Duchownej w Petersburgu, kanonika sandomierskiej kapituły katedralnej. W 1902 roku, w ramach propagowanej przez siebie ochrony zabytków, zorganizował muzeum, w którym gromadzono zabytki sakralne. Gromadzone zbiory służyły również jako zaplecze do zajęć dydaktycznych prowadzonych w seminarium.
Początkowo, na mocy decyzji kapituły, zbiory przechowywane były w kapitularzu Katedry pr. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Sandomierzu. W 1906 roku przeniesiono je do Seminarium Duchownego mieszczącego się w dawnym klasztorze Panien Benedyktynek. Muzeum. Ekspozycję urządzono w trzech salach „sklepionych, widnych, z terakotową posadzką”. W pierwszej sali mieściły się obiekty archeologiczne, ceramika oraz biblioteka, w drugiej porcelana, obrazy o tematyce religijnej XVII-XIX wieku (głównie z kościołów), tkaniny, m.in. ornaty, koronki, pasy, dywany perskie, a także ryngrafy oraz strzały tatarskie. Ostatnie pomieszczenie poświęcone zostało pamięci Benedyktynek Sandomierskich. Umieszczono w niej portrety ksień, założycielki zakonu Zofii Sieniawskiej, relikwiarze, szkatuły, kufry, meble, dywany, organki. W tym czasie muzeum było dostępne dla zwiedzających i cieszyło się dosyć dużym zainteresowaniem.
Do najważniejszych darczyńców muzeum należeli jego założyciel, ks. Rokoszny, który ofiarował m.in. meble, obrazy, tkaniny, zegary, broń, porcelana i ceramika, okucia, szkło zabytkowe oraz dawne sprzęty liturgiczne, zbiory filatelistyczne, księgozbiór, zbiór autografów oraz kilka pamiętników z XVIII i XIX wieku oraz ks. Jan Wiśniewski, współtwórca radomskiego muzeum PTK.
Muzeum funkcjonowało bez większych zmian do dwudziestolecia międzywojennego. W 1934 roku rozpoczęto remont Domu Długosza, z zamiarem adaptacji wnętrz na potrzeby Muzeum Diecezjalnego. Zamiar ten zrealizowano w 1936 roku. Autorem ekspozycji był m.in. dr Karol Estreicher. Uroczyste otwarcie muzeum w nowej siedzibie nastąpiło w 1937 roku. Funkcjonuje ono do dnia dzisiejszego, ob. pod nazwą Muzeum Diecezjalne w Sandomierzu – Dom Długosza.
Fotografia: Ks. Józef Rokoszny wśród zbiorów zgromadzonych w środkowej sali muzeum w seminarium duchownym, źródło:
Portal muzeum: Dom Długosza
Więcej na temat muzeum zob. m.in.
- Chwalewik Edward, Zbiory polskie, Tom II, Krajowa Agencja Wydawnicza, Kraków 1991, s. 187.
- Rokoszny Józef, Pamiątki Sandomierza. Ludzie i rzeczy, Sandomierz 1913.
- Rokoszny Józef, Przewodnik po Sandomierzu, Sandomierz 1909
- Portal muzeum: Dom Długosza
[ebd]
