Strugi, Pawilon japoński (1909-1914)

Stanisław Glezmer, inżynier i przemysłowiec, członek Rady Państwa w Petersburgu, w czasie podróży do krajów Dalekiego Wschodu w 1908 roku (9 miesięcy) zgromadził różnorodną kolekcję przedmiotów japońskiej i chińskiej wytwórczości przemysłowej i artystycznej, którą postanowił przywieźć do kraju. Jako nowy właściciel, od 1892 roku, majątku Strugi w Ziemi Sochaczewskiej, postanowił w 1909 roku do istniejącego dworu dobudować „Pawilon Japoński”.

Kolekcjoner sporządził obszerny katalog z datą 7 października 1913, w którym we wstępie podał ogólny opis budynku i wyposażenia pomieszczeń. Rozbudowę powierzył inżynierom Zdzisławowi Kalinowskiemu i Czesławowi  Przybylskiemu. Budynek Pawilonu otrzymał pewne cechy architektury japońskiej: wejście w formie bramy „Torri”, co znaczyło „Tędy droga do świątyni” i stylowy krużganek prowadzący do wnętrza. W parku urządzono małe ogródki w stylu japońskim, ściany zdobiły płaskorzeźby a okna wypełniono witrażami z japońskimi motywami.

Wnętrze stanowił obszerny przedpokój oraz dwa pomieszczenia: tzw. „pracownię” i „salon”.

Ściany przedpokoju i klatki schodowej były wyłożone japońskimi matami z półeczkami, na których były umieszczone wyroby chińskie i koreańskie. Górne partie ścian były wypełnione rycinami i okazami broni Samurajów, przy wejściu „na warcie” stanęły ich dwa modele w pełnym rynsztunku. W przedsionku znajdowały się cedrowe meble, zdobione rzeźbami z motywem kwiatu lotosu, małp i smoków.  W dwóch dębowych szafach umieszczono ksiązki, mapy, albumy, ryciny, niektóre okazy zbóż, motyli i muszle.

Ściany pokoi zawieszono obrazami, wyrobami ceramicznymi i płaskorzeźbami. Na środku „pracowni” stał obszerny stół do oglądania przedmiotów, robienia rysunków i notatek.

W „salonie” stały dwie szafy do przechowywania wyrobów z porcelany, srebra, kości, szylkretu oraz monet i naczyń. Były tam też: stół, kanapa, fotele, stoliki. Ponadto kolekcja porcelany, w tym 40 imbryczków.

Posadzki Pawilonu były wyłożone dywanami i skórami zwierząt, między licznymi parawanami stały: wypchany tygrys, niedźwiedź i antylopa.

Dalszą część katalogu stanowi dokładny wykaz przedmiotów podzielony na oddziały:

• Książki – mapy – nuty
• Wizerunki, widoki
• Obrazy
• Okazy Mandżurii
• Okazy chińskie
• Okazy japońskie
• Drobiazgi
• Monety
• Wyroby japońskie z drewna
• Laki
• Wyroby japońskie włókniste (tkaniny MW)
• Odzież, obuwie, kapelusze
• Wyroby japońskie metalowe
• Oddział rycerski
• Oddział zwierzęcy
• Oddział roślinny
• Oddział Przemysłowy
• Statystyki i informacje

W 1919 roku Glezmerowie przekazali kolekcję do Muzeum Narodowego w Warszawie.

Po drugiej wojnie światowej dwór adaptowano na mieszkania pracownicze PGR-u. Obecnie znajduje się w rękach prywatnych. Miejscowość Strugi aktualnie leży w Gminie Teresin.

Więcej na temat zbiorów zob. m.in.:

• Katalog przedmiotów znajdujących się w “Pawilonie Japońskim” w Strugach Ziemi Sochaczewskiej : 1909-1914 r.
• Waldemar Baraniewski, Tadeusz Stefan Jaroszewski, Japonia na Mazowszu Spotkania z Zabytkami, Tom 18, Numer 12 (94) (1994) s. 34-37
• Glezmer Stanisław Kostka Edward, portal Polski Petersburg

[mw]