Wacław Mieczkowski (1869-1947) herbu Zagłoba, był ziemianinem, odbył studia rolnicze w Krakowie, mieszkał w dworze w Niedźwiedziu, w gm. Dębowa Łąka. Od lat 90. XIX w. gromadził on kolekcję, która stanowiła jedno z pierwszych, prywatnych, udostępnionych publicznie polskich muzeów.
Zbór miał bardzo zróżnicowany charakter. W kolekcji znajdowały się m.in. broń i uzbrojenie (broń palna, biała, drzewcowa, sprzęt artyleryjski, zbroje), malarstwo, rysunek, grafika, rzeźba, rzemiosło artystyczne (meble, porcelana, szkło, srebra); kolekcje osobliwości rzemieślniczych: kieszonkowe zegarki słoneczne, srebrne dzwonki pokojowe, urynały, naczynia mosiężne i cynowe, różańce i medaliki historyczne, tłoki pieczętne, tabakierki, fajki, cygarnice, judaika (lampy chanukowe, balsaminki), kadzielnice brązowe chińskie i perskie, sakiewki, portmonetki, wachlarze, parasolki, ubiory, pasy kontuszowe; różnorodne świeckie relikwie i pamiątki narodowe.
Kolekcja prezentowana była w dworze niedźwiedzkim początkowo w siedmiu, później dwunastu, a nawet czternastu salach zaaranżowanych przez kolekcjonera. Cześć pomieszczeń łączyło funkcje wystawiennicze z mieszkalnymi. Wśród sal muzealnych znajdowały się pokój empirowy (z portretami rodowymi), salon porcelanowy (z meblami w stylu Ludwika XVI, sala rycerska – zbrojownia (pełniła funkcję jadalni), hall (zw. salą serbską, orientalną lub małą zbrojownią), salon gdański vel barokowy (rzeźby marmurowe i brązy), salonik w stylu chippendale.
Udostępniana w latach 1900-1931 kolekcja, w 1933-1934 została wystawiona na sprzedaż za pośrednictwem antykwariatu Z. Wyżgi-Szczygłowskiego.
Więcej na temat kolekcji zob. m.in.:
Zet, Pałace i dwory: Niedźwiedź w Prusach Zachodnich, „Wieś i Dwór” 1914, 2, 14;
A. Orłowicz, Dwory polskie w województwie pomorskim, „Ziemia” 1924 1, 10;
J. Janicka, Niedźwiedź, „Świat” 1930, 39, 20;
L. Wolenstein, Muzeum w Niedźwiedziu, „Kurier literacko Naukowy”, dod. do „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” z 27.01.1930, s 11;
A. Schedlin-Czarliński, Dwory ziemiańskie na Pomorzu, „Tygodnik ilustrowany” 23 z 6.06.1931, s. 443;
A. Janta-Połczyński, Duch niespokojny, Londyn 1957, 105-106; M. Gradowski, Dwór w Niedźwiedziu – próba rekonstrukcji inwentarza, w: T. Hrankowska (red.), Dwór polski w XIX wieku. Zjawisko historyczne i kulturowe, Warszawa 1995, 213-229;
M. Gradowski, Zbiory muzeum w Niedźwiedziu, „Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu” 2004, 95-107;
D. Rzyska-Laube, Narodowy gabinet osobliwości. Zbiory Wacława Mieczkowskiego (1869-1947) z Niedźwiedzia, w: K. Kłudkiewicz, M. Mencfel (red.), Miłośnictwo rzeczy. Studia z historii kolekcjonerstwa na ziemiach polskich w XIX wieku, Warszawa: NIMOZ, 2014, 115-135
Niedźwiedź, zbrojownia, fot. Adam Wisłocki, 1 fot. : odb. na pap. srebrowo-żelatynowym ; 12×15,9cm, ok. 1916/1924, ze zbiorów Mieczysława Orłowicza, zasób Biblioteki Narodowej POLONA
[tfr]
