Gabinet przyrodniczy, mineralogiczny, historyczny i artystyczny w Radomiu powstał z inicjatywy Edwarda Białoskórskiego (1799-1881).
Edward Białoskórski był wojskowym, od 1836 roku pełniącym funkcje naczelnika wojskowego w guberni kaliskiej (jako pomocnik), następnie guberni kieleckiej. Od 1845 przeniesiony został do służby cywilnej i w latach 1845-1856 piastował stanowisko gubernatora radomskiego. Był członkiem m.in. Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Warszawie i Towarzystwa Rolniczego.
Gabinet zorganizowany został przez Białoskórskiego w oparciu o zbiory własne. Istniał prawdopodobnie w latach pełnienia przez niego urzędu gubernatora cywilnego radomskiego. Informacje na temat gabinetu znaleźć można w relacji z podróży naukowej Franciszka Sobieszczańskiego (1813-1878) odbytej w 1851 roku.
W gabinecie zgromadzone zostały zbiory przyrodnicze: okazy zoologiczne (wypchane ptaki i inne zwierzęta), minerały (kamienia, kruszce, skamienieliny), okazy florystyczne; zbiory techniczne: wyroby rzemieślnicze, próbki wyrobów lokalnych, modele maszyn, ceramika, judaika; zbiory archeologiczne oraz artystyczne: obrazy europejskie (flamandzkie, holenderskie) i polskie. Ponadto w gabinecie znajdowała się biblioteka.
Najprawdopodobniej nie zachowała się żadna dokumentacja ikonograficzna gabinetu, ale dysponujemy ciekawym opisem Sobieszczańskiego z 1852 roku: „Gabinet ten jest to obszerna i wysoka sala, mająca ze wszystkich stron szafy, w których umieszczone są porządkiem rzeczy kopalne, roślinne, zwierzęce, a na ostatek wyroby rąk ludzkich, co wszystko nie wychodzi poza obręb guberni radomskiej. Zastanawiają tam naprzód szafy z ptastwem i innemi zwierzętami, które w gubernii po lasach, górach i polach żyją. […]Podobnież liczne są kruszce, w rozmaitych stanach i exemplarzach żelazo, srebro, miedź, ołów itd.; wszystkie gliny i glinki, kredy i ziemie i na koniec osobliwości pod względem naukowym, jako to: skamieniałości, muszle, amonity itd. Osobna szafa zawiéra szczególniejszą bibliotekę z drzew leśnych ułożoną […].Niemniéj Ciekawą jest szafa, zawierająca rozmaite przedmioty handlu i przemysłu téjże gubernii. […]Dopełniają całości porozwieszane na ścianach obrazy, przedstawiające najpiękniejsze krajowidy słynnych i znanych tutejszych okolic, nareszcie zbiór starożytności, które w ziemi były wykopane lub znalezione”.
Obecnie do tradycji gabinetu nawiązuje obecnie Dział Przyrody Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu.
Więcej na temat gabinetu zob:
F. Sobieszczański, Wycieczka archeologiczne w niektóre strony Guberni Radomskiej odbyta w miesiącu wrześniu 1851 roku przez …, Warszawa: S. Strąbski, 1852,16-20;
Pałac Sandomierski, pałac Komisji Województwa Sandomierskiego w Radomiu; wzniesiony w l. 1825-1827 wg. projektów Antonio Corazziego, Gmach guberni radomskiej ob. Żeromskiego 53, Radom, Widok z 1899 roku, A. Jankowski – Widoki Radomia, źródło Wikipedia
[tfr]
