4 VI 1910 r. powstał oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Zawierciu, liczył on 66 członków, byli nimi m.in. ks. Zientara, ks. Wajzler, Stanisław Szymański, Pasierbińscy, Ginsberg, Malczewska, Mamelok, Izaak, dr.Brzeziński, Giertychowa, pierwszym prezesem został ks. Czesław Chodorowski. W XII 1911 r. na potrzeby oddziału wynajęto lokal i rozpoczęto gromadzenie zbiorów muzealnych. W 1912 r. przy zawierckim oddziale istniały sekcja meteorologiczna, odczytowa, fotograficzna, wycieczkowa oraz biblioteka i muzeum. Gospodarzem i kustoszem muzeum został Kazimierz Kaznowski, przyrodnik, badacz świętokrzyskiej flory i właściciel pokaźnej kolekcji minerałów i skamieniałości. Muzeum było licznie odwiedzane.
W 1912 roku kolekcja minerałów i skamieniałości liczyła 314 okazów, a rok później znajdowały się w niej również 32 fotografie, 2 obrazy, 8 okazów geologicznych, 22 mineralogiczne, 15 archeologicznych i 2 etnograficzne.
Oddział PTK w Zawierciu działał do 1914 r., co najmniej do 1916 r. wznowienie działalności uniemożliwiała nieobecność wielu członków. Podczas I wojny światowej oddział nie poniósł większych strat, jednak los zbiorów po 1914 r. jest nieznany. W 1927 r. Podjęto próby wznowienia działalności oddziału.
Na temat muzeum zob.:
- M. Treter, Muzea współczesne, Kijów 1917, s. 42.
- A.Patkowski, Polskie Towarzystwo Krajoznawcze (1906-1931) na terenie województwa kieleckiego, Kraków 1931, s. 3.
- S. Szymański, Muzea Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego 1906-1950, Warszawa 1990,s. 89-90.
- A. Stróżecki, L. Romanek, Polskie Towarzystwo Krajoznawcze w Zawierciu: http://www.dawne-zawiercie.pl/polskie_towarzystwo_krajoznawcze_w_zawierciu
[mw]
