Koźmin Wielkopolski, 1910, muzeum parafialne

Muzeum diecezjalne w Koźminie Wielkopolskim zostało założone w 1910 roku z inicjatywy ks. kanonika Stanisława Łukomskiego (1874-1948), późniejszego sekretarza Konferencji Episkopatu Polski, biskupa łomżyńskiego, zwolennik Narodowej Demokracji. Inspiracją dla powstania kolekcji muzealnej stały się podobne zbiory w Przemęcie i Ostrowie Wielkopolskim. Gromadziło ono przede wszystkim zabytki lokalne, a głównymi ofiarodawcami byli parafianie, zachęcani do ofiarności przez Łukomskiego.  

Jak pisał o początkach kolekcji jej twórca: „Gdy się rozgłosiło, że zbieram niepotrzebne rzeczy, zawsząd znoszono mi wszystko, co rzeczywiście po domach było nie do użycia, z czego i ja nieraz nie mogłem zrobić użytku, ale jednak nazbierało się w końcu tyle przedmiotów mniejszej lub większej wartości, że mogłem się odważyć na otworzenie muzeum parafialnego, które teraz rokrocznie zwiedzają miejscowe szkoły i dość znaczna ilość osób z okolicy”.

I dodawał: „Wieść o mającem powstać muzeum parafialnem przyjęto z pewnem niedowierzaniem, zrozumiałem zupełnie, gdyż nie przypuszczano, aby z przeszłości naszej mieściny, można było uzbierać znaczniejszą kolekcyę przedmiotów interesujących ogół, gdy nawet w zamku Borkowicza najmniejsza nie uratowała się rzecz starożytna. Ale wkrótce po otwarciu tego muzeum rozbudziło się tak wielkie zainteresowanie się niem, że znoszono nam, co kto miał niezwykłego”.

Niestety o dalszych dziejach muzealnego zbioru wiadomo niewiele, najprawdopodobniej uległ rozproszeniu wskutek działań wojennych.

Bibliografia

• Chwalewik Edward, Zbiory polskie, Tom I, 1926, reprint: Krajowa Agencja Wydawnicza, Kraków 1991, s.176.
• ks. Prał. Łukomski, Muzea rodzime przy czytelniach publicznych,  Przegląd Oświatowy. Miesięcznik Towarzystwa Czytelni Ludowych w Poznaniu, 1913, z. 12, s. 319-325
• ks. Prał. Łukomski, Muzea rodzime przy czytelniach publicznych (Dokończenie),  Przegląd Oświatowy. Miesięcznik Towarzystwa Czytelni Ludowych w Poznaniu, 1914, z. 1, s. 1-7

[ebd]