Koncepcja organizacji w Warszawie Wystawy Maryańskiej pojawiła się w 1904 roku, w związku z planowanymi przez Watykan obchodami pięćdziesiątej rocznicy uchwalenia dogmatu Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w przez kościół katolicki. Pomysłodawcą warszawskiej ekspozycji był ks. kard. Szaniawski, a wystawę zorganizowano w salach Muzeum Przemysłu i Rolnictwa.
Pierwszym zadaniem komisji wystawowej, odpowiedzialnej za organizację ekspozycji była „ocena wartości przedmiotów nadsyłanych i następnie zakwalifikowanie ich na Wystawę. Zadaniem zaś działu drugiego [gospodarczego] jest zajecie się praktyczną stroną urządzenia samej Wystawy” (Skimborowicz 1905: 28).
Okazy pozyskiwane były z wielu źródeł. Największa liczbę spodziewano się uzyskać z kościołów oraz zbiorów prywatnych. W tym celu w prasie opublikowano odezwę zachęcającą do przesyłania posiadanych dzieł lub wykazów do wiadomości komisji. Do kościołów skierowano okólniki, zachęcające do przekazywania eksponatów: „Nadające się do tego przedmioty, t.j. obrazy Najświętszej Maryi Panny, zarówno malowane, jak i rzeźbione, medale, dewocyonalia, naczynia święte, szaty liturgiczne, dalej książki, rękopisy, fotograficzne zdjęcia kościołów, posągów i obrazów, oraz wszelkie inne dzieła sztuki chrześcijańskiej, mające za cel – cześć najświętszej Dziewicy, i odznaczające się wartością artystyczną lub archeologiczną, stanowią okazy właściwe na pomienioną Wystawę” (Skimborowicz 1905: 37).
W komisji kwalifikującej okazy na wystawę zasiadali m.in. szambelan Cyprian Lachnicki, Pius Weloński, Gustaw Bisier, Antoni Strzałecki. Meble wystawowe zostały wypożyczone od różnych firm, a nad bezpieczeństwem okazów czuwali członkowie Archikonfraterni Literackiej, którzy pełnili straż w czasie całej wystawy.
Wystawa pt. „Ku czci Bogarodzicy” obejmowała 1 853 przedmioty rozdzielone na kilka działów:
- Naczynia i aparaty kościelne
- Przedmioty dewocyjne
- Zbroje , uzbrojenia i ordery
- Rzeźby
- Cenne obrazy
- Ryciny i fotografie
- Modele, pieczęcie i monety
- Różne dzieła, rękopisy i nuty muzyczne
Ekspozycję rozszerzono o dzieła współczesnych rzemieślników, związane z kultem maryjnym, oraz dział ludowy. Na wystawę wypożyczono obiekty m.in. z Muzeum seminaryjnego we Włocławku, Ordynacji hr. Zamoyskich, Ordynacji hr. Krasińskich, Klasztoru Jasnogórskiego, skarbca Katedry w Sandomierzu, skarbca Katedry w Płocku, Muzeum Sztuk Pięknych w Warszawie, Archikonfraternia Literacka, Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych.
Więcej na temat wystawy:
„Ku czci Bogarodzicy”. Pamiątka pierwszej w Warszawie Wystawy Maryańskiej, opr. Hipolit Skimborowicz, Komitet Wystawy Maryańskiej (Warszawa), 1905
Album Wystawy Maryańskiej w Warszawie w roku 1905, z. 1-6
Skimborowicz H., Wystawa Maryańska, Rozwój. Dziennik polityczny, przemysłowy, ekonomiczny, społeczny i literacki, illustrowany, 1905, r. 8, nr 18, s. 1-2
Skimborowicz H., Wystawa Maryańska, Rozwój. Dziennik polityczny, przemysłowy, ekonomiczny, społeczny i literacki, illustrowany,1905, r. 8, nr 51, s. 1-2
Chorągiew procesjonalna i ołtarzyk z drewna (nr kat 133, 656) „Ku czci Bogarodzicy”. Pamiątka pierwszej w Warszawie Wystawy Maryańskiej, opr. Hipolit Skimborowicz, Komitet Wystawy Maryańskiej (Warszawa), 1905, zasób Mazowieckiej Biblioteki Cyfrowej, źródło: http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/docmetadata?id=36012&from=&dirids=1&ver_id=&lp=5&QI=
[ato]
