Cykloramiczny obraz przedstawiający Bitwę pod Racławicami, znany pod nazwą “Panorama Racławicka” namalowany pod kierunkiem Jana Styki i Wojciecha Kossaka w latach 1893-1894 na Powszechną Wystawę Krajową we Lwowie 1894 r. Budynek wzniesiony między innymi pawilonami wystawowymi w parku Stryjskim (czerwiec-październik 1894 w ramach 25 grupy wystawowej).
W 1893 roku lwowska Rada Miejska podjęła inicjatywę zamówienia panoramy i wyeksponowania jej w osobnym pawilonie jako główna atrakcja Powszechnej Wystawy Krajowej. W ramach przygotowań artyści przeprowadzali wizje lokalne w Racławicach i studia historyczne (w konsultacji z historykami Tadeuszem Korzonem i Konstantym Górskim), jeszcze w tym samym roku zaprezentowano radzie miejskiej szkic kompozycji (Mała Panorama). Równocześnie w przewidzianym jako teren wystawowy parku stryjskim wzniesiono pawilon w kształcie rotundy wg proj. Ludwika Ramułta.
Jak wspominał Jan Styka: „Kiedy powziąłem myśl wykonania tego dzieła, nie szło mi jedynie o uświetnienie tryumfu oręża polskiego, bo zwycięstwa większe miała Polska w dziejach swoich, ale chodziło mi o to tylko, by wykazać, że tutaj przed stu laty złączyły się wszystkie stany dla obrony Ojczyzny, ale zależało mi na uświetnieniu imienia najwznioślejszego bohatera wolności, Kościuszki. Kościuszko tak ukochał tę ziemię, o której wolność walczył, że garść jej nosił na sercu aż do zgonu”.
Panorama zyskała powszechne uznanie, zdecydowano się zatem na jej stałe eksponowanie a opiekę nad nią powierzono Towarzystwu dla Rozwoju i Upiększenia Miasta Lwowa. W 1944 Panoramę zdemontowano, a dwa lata później przewieziono do Wrocławia. W 1957 roku rozpoczęto prace nad budową pawilonu wg proj. Ewy i Marka Dziekońskich, jednak prace nad nim przeciągały się do 1985 roku. Obecnie Panorama jest jednym z oddziałów Muzeum Narodowe we Wrocławiu.
Więcej na temat Panoramy zob. m.in.:
Ilustrowany przewodnik po Lwowie i Powszechnej Wystawie Krajowej z planem miasta, wystawy i 18 rycinami ważniejszych budynków wydany przez Towarzystwo dla Rozwoju i Upiększenia Miasta, Lwów: Drukarnia W. Łozińskiego, 1894
Lengyel körkép – Koscziuskó Thaddaeus győzelme az oroszok fölött, Raczlawiczánál 1794, […], 189
E. Chwalewik: Zbiory polskie: archiwa, bibljoteki, gabinety, galerje, muzea i inne zbiory pamiątek przeszłości w ojczyżnie i na obczyźnie w porządku alfabetycznym według miejscowości ułożone. T. 1: A–M. Warszawa: Wydawnictwo J. Mortkowicza, 1926, s. 412
K. Olszański, Panorama racławicka rys historyczny 1892-1896, w: Studia historyczne, 1981 […]
F. Ziejka, Panorama Racławicka, Warszawa: KAW, 1984
B. Steinborn (red.), W kręgu Panoramy Racławickiej, Wrocław: Ossolineum, 1985
J. Piątek, M. Dolistowska, Panorama racławicka, Wrocław 1988; J. Poniatowski: Wojsko kościuszkowskie na płótnie panoramy racławickiej. Wrocław: Ossolineum, 1990
M. Irek-Koszerna, Panorama Racławicka piórem i pędzlem, […]: Wydawnictwo Zet, 2010
Lwów, Plac powystawowy, Panorama Racławicka, [S.l. : s.n., 1904] (Lwów : Zakład Światłodruków […]), 1904, pocztówka, zasób Biblioteki Narodowej POLONA
[tfr]
