Muzeum Starożytności i Pamiątek Historycznych zostało utworzone w 1906 roku z inicjatywy Władysława Tarczyńskiego, w oparciu o prywatne zbory kolekcjonera. Prezentowane początkowo w siedzibie Towarzystwa Straży Ogniowej Ochotniczej w Łowiczu, rok później przeniesione zostały do siedziby Towarzystwa Komitetu Wzajemnego Kredytu, gdzie prezentowane były do 1914 roku. Trzon kolekcji stanowiły zabytki historyczne, dokumenty, pamiątki po znanych osobistościach, obiekty rzemiosła, numizmaty czy skamieniałości, o charakterze regionalnym i ogólnonarodowym. Zbiory Tarczyńskiego były wysoko oceniane przez ówczesnych badaczy przeszłości, historyków i krajoznawców. Na przełomie 1914 i 1915 roku kolekcja została poważnie uszkodzona, a cenniejsze obiekty zrabowane przez wojska niemieckie. W 1918 roku zbiory zostały przekazane dla miasta Łowicza, jednak formalności trwały do 1927 roku, kiedy nowy otwarto dla zwiedzających Muzeum Miejskie im. Władysława Tarczyńskiego. W 1931 roku w siedzibie instytucji otwarto ekspozycję Muzeum Etnograficznego. Obie placówki zostały zamknięte w 1937 roku z powodu złego stanu technicznego budynku, który po usunięciu zbiorów został sprzedany przez Radę Miejską, bez wyznaczania nowej siedziby dla zbiorów. Wybuch II wojny światowej doprowadził do częściowego zniszczenia kolekcji Tarczyńskiego. W 1948 roku Muzeum Miejskie w Łowiczu zostało włączone w struktury Muzeum Narodowego w Warszawie, a od 1952 roku prezentowało stałą ekspozycję w dawnym zespole klasztornym misjonarzy w Łowiczu. W 1995 roku Muzeum w Łowiczu zostało wyłączone ze struktur Muzeum Narodowego stając się jednostką powiatową.
Więcej informacji na temat muzeum zob.:
[b.a.] W sprawie Muzeum Władysława Tarczyńskiego, Gazeta Łowicka: pismo tygodniowe poświęcone sprawom okolicy Łowicza i sąsiednich powiatów 1918, r. 2, nr 39, 4 X, s. 3-4
Antoniewicz Włodzimierz, Zniszczone zbiory muzealne w Łowiczu, Dziennik Poznański 1915, r. 57, 2 XII, nr 276, Dodatek do Dziennika Poznańskiego [s.n.]
(b) 1927, Muzeum im. Wł. Tarczyńskiego w Łowiczu Tygodnik Illustrowany, nr 39, s. 797
Bluhm-Kwiatkowski Aleksander, 1927, Przewodnik po Łowiczu, Łowicz: Nakład Oddziału P.T.K. w Łowiczu, s. 15-16
Chmielińska Aniela, 1920, Człowiekowi idei i jego dziełom należy się cześć!, Łowiczanin, rok X, nr 24, 11 czerwca, s.1-2
Iwanowska Teresa, 1973, Początki Muzeum Historycznego im. Wł. Tarczyńskiego, Roczniki Łowickie, s. 75-82
Jaworski Fr[anciszek], 1909, Muzeum w Łowiczu (O dziwnym człowieku i dziwnych jego sprawach a pięknych owocach), Na naszej ziemi. Dodatek do Kurjera Lwowskiego, r. 1, nr 15, s. 1-4
Rybacki Karol, 1918, ś.p. Władysław Tarczyński (wspomnienie pośmiertne), Gazeta Łowicka: pismo tygodniowe poświęcone sprawom okolicy Łowicza i sąsiednich powiatów r. 2, nr 40, 11 X, s. 4-5
Smoleń Maria, 2005, Tarczyńscy i ich zbiory starożytności, Spotkania z Zabytkami, [R.] 29, nr 3, s. 36-37
Tarczyński Władysław, 1907, Statut dla zapewnienia stałej opieki Muzeum Starożytności i Pamiątek Historycznych w Łowiczu, druk ulotny
Tarczyński Władysław, 1910, Muzeum Starożytności i Pamiątek Historycznych Wład. Tarczyńskiego [w:] Kalendarz ziemi łowickiej na rok 1910, Łowicz, s.69-72
Tarczyński Władysław, 1914, Muzeum Starożytności, Wieśniak: pismo poświęcone sprawom okolicy Łowicza i sąsiednich powiatów 1914, r. 2, nr 25, 18 VI, s. 4
Uczestnik R.K., 1914, Zwiedzanie zbiorów Towarzystwa Krajoznawczego i Muzeum Starożytności p. W. Tarczyńskiego, Wieśniak: pismo poświęcone sprawom okolicy Łowicza i sąsiednich powiatów, r. 2, nr 11, 12 III, s. 4
Warchołowski Walerian, 1997, Historia zbiorów Władysława Tarczyńskiego i Muzeum Miejskiego w Łowiczu 1907 – 1939, Łowicz: Muzeum
Warchołowski Walerian, 1993, Ślady masoników w „Zbiorach Starożytności” Władysława Tarczyńskiego w Łowiczu, Ars Regia 2/3-4 (4-5), s. 165-171
Warchołowski Walerian, 1988 Tarczyński i jego idea muzeum w Łowiczu, Łowicz: Mazowiecki Ośrodek Badań Naukowych MTK
Wegner Jan, 1961, Muzeum w Łowiczu, Muzealnictwo, nr 10, s. 32-43
Wojtylak Marek, 1993, Zbiory biblioteczne Władysława Tarczyńskiego w Łowiczu, Łowicz: MBP, (Skierniewice: “Propress”)
Wojtylak Marek, 1999, Archiwalny dar hr. Jana Moszyńskiego z Sójek dla muzeum Władysława Tarczyńskiego w Łowiczu, Kutnowskie Zeszyty Regionalne. 1428-7595. T. 3, (1999), s. 199-236
Na fotografii fragment ekspozycji muzeum, repr. z Jaworski Fr[anciszek], 1909, Muzeum w Łowiczu (O dziwnym człowieku i dziwnych jego sprawach a pięknych owocach), Na naszej ziemi. Dodatek do Kurjera Lwowskiego, r. 1, nr 15, s. 1-4
źródło: Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa
[ato]
