Muzeum Przemysłu i Rolnictwa zostało utworzone w 1875 r. W początkowych latach zrzeszało ono przedstawicieli arystokracji, finansjery i świata naukowego. Celem muzeum stało się z jednej strony gromadzenie okazów związanych z przemysłem i rolnictwem, z drugiej popularyzacja wiedzy poprzez wystawy czasowe oraz tworzenie biblioteki i pracowni naukowych. Źródłem finansowania muzeum były składki i donacje członków. W 1876 r. założono bibliotekę i pracownię chemiczną, (gdzie badania prowadziła Maria Skłodowska), rok później sale rysunkowe dla rzemieślników, w 1880 r. Stacja oceny nasion, w 1885 r. stacja meteorologiczna, dwa lata później pracownia fizyczna. Do realizacji tych planów wydatnie przyczyniła się nowa siedziba, którą stały się zakupione w 1880 r. na rzecz muzeum zabudowania klasztoru benedyktyńskiego przy ul. Krakowskie Przedmieście 66. Od 1899 r. muzeum, dzięki zmianie ustawy, muzeum otrzymało pozwolenie na organizację rzemieślniczych i technicznych zakładów naukowych, które w niektórych przypadkach otrzymywały rządowe dotacje. W 1900 r. przy muzeum otwarta została pracownia geologiczna w 1902 r. pracownia gleboznawcza, w 1905 r. podjęto prace nad utworzeniem Stacji Oceny Maszyn (utworzono dopiero w dwudziestoleciu międzywojennym) oraz pracownię antropologiczną. W 1912 r. przy muzeum powstał Instytut Przemysłu Fermentacyjnego i Bakteriologicznego. Utworzono również pracownię etnograficzną przy której działała Sekcja Miłośników Ludoznawstwa. Właściwie wszystkie te pracownie po 1918 r. stały się fundamentem instytucji naukowych i muzeów, m.in.: Muzeum Etnograficznego, Muzeum Geologicznego, Państwowe Muzeum Archeologiczne.
Muzeum miało również duży wkład w rozwój i popularyzacji wystawiennictwa, koncentrując się na prezentacji rzemiosła i wyrobów przemysłowych. Wystawy oraz wspomniane pracownie i laboratoria były najważniejszym źródłem dochodów placówki. Tak szeroka, i w pewnym momencie dominująca aktywność ekspozycyjna i badawcza spotkała się z zarzutami środowisk naukowych, które wskazywały na istotne braki w dziedzinie kolekcjonerstwa.
Zgodnie z ustawą kolekcja Muzeum Przemysłu i Rolnictwa obejmować miała zbiory mineralogiczne, botaniczne i zoologiczne w zastosowaniu do rzemiosł, przemysłu i rolnictwa, zbiory produktów rolnictwa i wyrobów rzemieślniczych oraz fabrycznych, a także rysunki, narzędzia i przyrządy mające zastosowanie w rzemiośle, przemyśle i rolnictwie. Główną przyczyną zaniedbania tej płaszczyzny działalności był brak funduszy, a zwłaszcza dotacji rządowych i zbyt mała ofiarność społeczna. Jednocześnie Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w swoim gmachu posiadało bodaj największe zbiory muzealne w stolicy. W 1939 roku muzeum oraz większość jego zbiorów została zniszczona.
Więcej na temat muzeum zob. :
- Dwudziestopięciolecie Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie: 1875-1900, Warszawa, 1900
- Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie 1875-1929 / [J. M.], Warszawa : [s.n.], 1929 (Warszawa : E. i K. Koziańscy)
- Streszczenie historji Muzeum Przemysłu i Rolnictwa od r. 1875 do r. 1951 tj. do likwidacji Muzeum P. i R. przez Stanisława Leśniowskiego na podstawie drukowanych sprawozdań i protokułów Muzeum P. i R. Rękopis ze zbiorów Archiwum Państwowego Miasta Stołecznego Warszawy, sygn. 146/9, k. 23-56/
- T. Koperska, E. Łukomska, Bibliografia do dziejów Muzeum Przemysłu i Rolnictwa za lata 1875-1939, Warszawa : Państ.Wydaw. Rolnicze i Leśne, 1973 (eBydgoszcz : Druk. RSW “Prasa, Książka, Ruch”).
[ato]
