Po opuszczeniu Warszawy przez Rosjan (1915) polscy architekci i historycy sztuki mieli możliwość, po raz pierwszy, zbadania pod względem architektonicznym i artystycznym najbardziej rozpoznawalnych warszawskich zabytków, a zajmowanych dotychczas przez władze rosyjskie: Zamku Królewskiego oraz Łazienek Królewskich. Efektem tych działań stała się dokładna ich inwentaryzacja pomiarowo-rysunkowa i fotograficzna, którą zaprezentowano na wystawie Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości już w 1916 r. Ekspozycja odbyła się w siedzibie towarzystwa, w kamienicy Baryczków.
Jak pisano w katalogu wystawy „Eksponaty Wystawy Siedzib Królewskich, będące własnością pracowni naukowych, a składające się wyłącznie z planów, widoków i fotografii, opatrzone wyczerpującymi tytułami i napisami, nie wymagały wydania katalogu, który byłby na takiej wystawie zbędny. Lecz zato-ponieważ pogląd obecny na budowle Zamku Królewskiego i Łazienek, na dzieje ich i znaczenie, jako pomników sztuki, jest powierzchowny i bezkrytyczny, a przytem literatura dotychczasowa przedmiotu, bardzo uboga, uwzględnia tylko historyczną, anegdotyczną stronę zadania, nie siląc się na próbę analizy stylowej, zjawiła się konieczność podania krótkiego tekstu, objaśniającego 1-o cel i zadanie właściwe wystawy i 2-o wartości i znaczenie Zamku Królewskiego i Łazienek z punktu widzenia historii sztuki”.
Autorami tekstów zniszczonych w katalogu byli Jarosław Wojciechowski (Łazienki Królewskie) oraz Alfred Lauterbach (Zamek Królewski). W komitecie wystawy zasiadali m.in. Edward hr. Krasiński, Bronisław Gembarzewski, Leon Papieski, Władysław Tatarkiewicz, a eksponaty udostępniły: pracownia inwentaryzacyjna Łazienek kier. przez Juliusza Kłosa, Pracownia inwentaryzacyjna Zamku kier. przez Kazimierza Skórewicza oraz Pracowania Archiwum Ikonograficznego kier. przez Bronisława Gembarzewskiego.
Bibliografia:
- Siedziby królewskie w Warszawie: Zamek, Łazienki : 7-ma wystawa Tow. Opieki nad Zabytkami Przeszłości, Warszawa: TOnZP, 1916
- Stanisława Sawicka, Wystawy Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, Ochrona Zabytków 1958, nr 3-4 (42-43), s. 171-176
[ato]
