Muzeum 4-go charkowskiego pułku ułanów (Музей 4-го уланского Xapковского полка) było jednym z bardzo licznych muzeów wojskowych organizowanych na terenie dawnego Królestwa Polskiego. Istniało ono w latach 1911-1915 w kasynie oficerskim w koszarach pułku w Białymstoku. W jego zbiorach znajdowały się pamiątki pułkowe, w tym fotografie i dokumenty, uzbrojenie, dzieła sztuki.
Inicjatorem założenia muzeum był komendant pułku w latach 1907-1912 Wiktor Platonowicz von Krug, a opiekunem muzeum był rotmistrz Ja. S. Bogdanowicz (1912).
Opis zbiorów muzeum jest możliwy dzięki publikacji z 1912 roku. Kolekcja została przedstawiona w przybliżeniu wg schematu opracowanego przez B. Adamowicza, z wyodrębnieniem 11 kategorii przedmiotów. Na kolekcję składały się m.in. drzewce sztandaru pułkowego złamane podczas wojny tureckiej 1877/8 r., dokumenty i odznaczenia związane z wynagradzaniem pułku za zasługi bojowe, uzbrojenie i wyposażenie, malarstwo, grafika, fotografie, pocztówki. Najcenniejszym przedmiotem w kolekcji była naszyjna ikonka składana, którą miał na sobie kornet Łysenko w momencie wzięcia do niewoli Tadeusza Kościuszki.
Bibliografia:
- Адамович Б.В., Полковые музеи, [w:] idem, Опись музея лейб-гвардии Кексгольмского императора австрийского полка, Варшава 1907, s. V–XII [pierwodruk: „Русский инвалид” 1900, nr 255 (24 XI).
- Александрова Н.В., Российские военные музеи в первой трети ХХ в.: из истории орг. и деятель¬ности : дис. … канд. ист. наук, Москва 1997, s. 76–79.
- Іванюк О., Полковi музеї y нaддiпpянcькiй Укpaїнi в XIX – нa пoчaткy XX cт., „Київські історичні студії. Науковий журнал” 2017, nr 2 (5), s. 43.
- Котков В. М., Полковые музеи и музеи военно-учебных заведений русской армии в XIX-начале XX вв., Санкт-Петербург 2018.
- Mashtalir V., Preconditions of origin at the beginning of the XX century museums of military units and ukrainian component in the regimental museums of the Russian Empire Army, „Східноєвропейський історичний вісник”, вип. 8, 2018, s. 61.
- Обозрение предметов военной старины, Отдел І: Музеи войсковых частей, Выпуск І. Издание Московского отдела Императорского Русского военно-исторического общества, под редакцией действительного члена общества Н. А. Маркса, Москва 1912, s. 59–63.
- Пособие для составления полковых историй и устрой¬ства музеев, cocтaвил Григорович А. И. , Санкт-Петербург 1906, s. 149.
- Спиридонова Т.П., Музеи войсковых частей в дореволюционной России. Становление и историко-культурное значение: дис. … канд. истор. наук, Москва 2005, s. 259.
[dd]
