W 1809 na Uniwersytecie z inicjatywy farmakologa i wykładowcy Józefa Celińskiego założona została pracownia chemiczna i farmaceutyczna wraz ze zbiorem farmaceutycznym. Gabinet Farmacyjny [Farmaceutyczny] znajdował się początkowo w sali wykładowej, w pomieszczeniu w którym mieścił się również Gabinet Anatomiczny. Ze względu na wykorzystywanie w czasie wykładów i brak właściwych warunków przechowywania preparaty ulegały szybkiej degradacji.
W 1815 i 1816 na potrzeby Wydziału Akademicko-Lekarskiego w Warszawie sprowadzono szafy oraz słoje z białego szkła. Miały one pomóc w uporządkowaniu i przechowywaniu materiałów farmaceutycznych. Gabinet podzielony został na trzy części: pracownię, zbiór przetworów farmaceutycznych oraz zbiór farmakologiczny. Od 1818 dozór nad zbiorami farmaceutycznymi powierzony został pomocnikom Celińskiego.
W 1826 gabinet został przeniesiony do nowego pomieszczenia, gdzie ustawiono szafy ze zgromadzonymi okazami i sprzętami. Znaczna część, ze względu na ich użytkowych charakter, ulegała sukcesywnej wymianie. Wyszukiwaniem i sprowadzaniem okazów z zagranicy dla Wydziału Farmacji zajmował się Ferdynand [?] Werner. Znaczą część wykonywali magistranci w ramach prac dyplomowych. Do najcenniejszych okazów należał preparat z bobra i ząb hipopotama. Przy zbiorze farmaceutycznym istniał jako osobny zbiór tzw. materii lekarskiej. Do 1832 roku w Gabinecie zgromadzono ok. 700 okazów i narzędzi służących do przygotowania preparatów farmaceutycznych.
W zbiorach znajdowały się m.in. wzory lekarskie, preparaty opracowywane przez uczniów, odmiany i gatunki pokrewnych artykułów farmaceutycznych, w różnym etapie przygotowania, 200 szt. flaszek i szkła do przechowywania preparatów; wzory narzędzi miedzianych, żelaznych i drewnianych 12 szt., wzorcowe krystalizacje soli 3 szt., moździerz szlifowany, piece do wyk. preparatów, trzy areometry, Balony i banie z białego szkła, ciężarki francuskie, cylindry do mierzenia gazów, flaszki ołowiane, funt dawny mosiężny, miseczki serpentynowe na drutach, młotki, moździerze porcelanowe, serpentynowe, szklane, maszyny do pigułek mosiężne i bukszpanowe.
Jak pisał monografista gabinetów Wydziału Lekarskiego Józef Bieliński, „Prof. Celiński zaznacza w jednym z raportów, że rok 1825 to epoka w dziejach farmacyi warszawskiej. Porządek, oszczędność, wzbogacenie gabinetu, urządzenie samodzielne pracowni, oddzielenie jej od innych zakładów; sprawiono nowe szafy, zaprowadzono nowe szkła, wzbogacono zbiór farmakologiczny; liczne preparaty, przeważnie na egzamin magistrowski przez uczniów przygotowywane – wszystko to bardzo dodatnio wpłynęło na całość” (Bieliński 1906a: 169)
Wnętrze apteki aleksandrowskiego lazaretu, Sachalin, Rosja,
Odbitka z “Albumu Bronisława Piłsudskiego zawierającego fotografie Sachalinu”, zestawionego podczas zesłania w latach 1892-1896, zbiory PAU
Więcej na temat Gabinetu zob. m.in.:
- Bieliński Józef, 1906 a. Gabinety i muzea wydziału lekarskiego Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Zarys historyczny, Krytyka lekarska, nr 9, s. 168-171
- Bieliński Józef, 1906 b. Gabinety i muzea wydziału lekarskiego Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Zarys historyczny, Krytyka lekarska, nr 10, s. 184-187
- Bieliński Józef, 1912. Królewski Uniwersytet Warszawski (1816-1831). T. 1-3, Kraków-Warszawa: skł. gł. w Księgarni E. Wende i Ska (T. Hiż i A. Turkuł) ; [druk:] W. L. Anczyc i Spółka
- Mycielski Maciej, 2016. Uniwersytet Królewski 1816-1831, [w:] Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1816−1915, red. nauk. Kizwalter Tomasz, Warszawa: Wyd. UW, s. 53-362
[ato]
