Dnia 10 lipca 1910 roku w Krakowie hucznie obchodzono rocznicę bitwy pod Grunwaldem. Uroczyste uczczenie tego ważnego w dziejach narodu polskiego wydarzenia, było wyrazem zachowania pamięci historycznej i formą manifestacji wciąż żywego przywiązania do polskiej przeszłości. Kraków z Wawelem był miejscem triumfalnego wjazdu Jagiełły po zwycięskiej walce z Krzyżakami i zawieszenia u stóp grobu św. Wojciecha zdobycznych chorągwi. W uroczystościach brali udział przedstawiciele wszystkich ziem dawnej Rzeczypospolitej.
Na tę okazję z początkiem 1910 roku, u dwóch malarzy z pracowni Jana Matejki – Tadeusza Popiela (1863-1913) i Zygmunta Rozwadowskiego (1870-1950) zamówiono wykonanie dużych rozmiarów obrazu przedstawiającego Bitwę pod Grunwaldem. W ciągu niemal półrocza powstało malowidło – diorama o wymiarach 1000 x 510 cm.
W celu odpowiedniej prezentacji obrazu obok Teatru im Juliusza Słowackiego w Krakowie, na Placu Świętego Ducha, wybudowano specjalny drewniany pawilon, zaprojektowany przez architekta Maurycego Tlachnę (wykonanie Zakład Ciesielski Bolesława Zielińskiego). Fasadę zdobiły herby Polski i Litwy, elewacje boczne natomiast kopie chorągwi krzyżackich wg Banderia Prutenorum Jana Długosza.
Wewnątrz budynku wykonano platformę dla 100 osób, w odległości 6 metrów od obrazu. Malowidło za dnia było oświetlone oknem umieszczonym w dachu, natomiast wieczorem oświetlone sztucznym światłem, można było je oglądać do godziny 22.
W uroczystościach brali udział przedstawiciele wszystkich ziem dawnej Rzeczypospolitej. Pawilon, prawdopodobnie w czasie I wojny został rozebrany a obraz przewieziono do Lwowskiego Muzeum Historycznego, gdzie znajdowała się Panorama Racławicka.
Źródło:
Diorama Tadeusza Popiela i Zygmunta Rozwadowskiego Bitwa pod Grunwaldem, Grunwald 1410-2010, Wystawa w ramach obchodów 600. Rocznicy bitwy pod Grunwaldem objętych honorowym patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego, Wałbrzyska Galeria Sztuki BWA „Zamek Książ”, Zamek Królewski na Wawelu, 2010.
Zdjęcie obrazu: Fot. archiwalna z lat 90. XX w.Prac. fot. Muzeum Narodowego w Krakowie.
[mw]
