Posensches Provinzial-Museum der Historischen Gesellschaft für die Provinz Posen (Poznańskie Muzeum Prowincji Historycznego Towarzystwa dla Prowincji Poznańskiej), w skrócie Provinzialmuseum (Muzeum Prowincji) powstało przy niemieckim Towarzystwie Historycznym w 1885 r. Zbiory składały się z zabytków historycznych i prehistorycznych, gromadzone początkowo w siedzibie Archiwum Państwowego, a od 1894 r. we własnej siedzibie, przy zbiegu ul. Wilhelmowskiej i Nowej w Poznaniu (obecnie Al. Marcinkowskiego i ul. Paderewskiego). Muzeum zostało zamknięte w 1899 r. w związku z planowaną budową nowej jednostki – Kaiser-Friedrich-Museum.
Pomysłodawcami muzeum byli założyciele niemieckiego Towarzystwa Historycznego w Poznaniu – grono archiwistów na czele z Adolfem Warschauerem, Hermannem Ehrenbergiem, Rodgero Prümersem, Bernhardem Endrulatem, związanych z Archiwum Państwowym w Poznaniu. Misją muzeum było zbieranie pamiątek związanych głównie z Prowincją Poznańską, z dziedziny zbiorów zabytków sztuki, zbiorów archeologicznych i numizmatycznych, bibliotecznych i archiwalnych.
W 1899 r. budynek zamknięto w związku z planowaną budową nowego gmachu Kaiser-Friedrich-Museum. Zbiory Muzeum Prowincji umieszczono wówczas w hotelu Berlin przy ul. Wilhelmowskiej 3. Nowo powstałe Kaiser-Friedrich-Museum przejęło zbiory Muzeum Prowincji.
Więcej na temat muzeum zob. m.in.
T. Grabski, Okoliczności powstania Muzeum Prowincji w Poznaniu, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, T. J. Żuchowski, Poznań 2004, s. 9-29; M. Cygański, Niemieckie Towarzystwo Historyczne w Poznańskiem (1885-1945), „Przegląd Zachodni”, 1969, z. 5, s. 320-350; J. E. Kaczmarek, Organizacja badań ochrony zabytków archeologicznych w Poznaniu (1720-1958), Poznań 1996
Pocztówka z rozebranym budynkiem Komendy Generalnej w Wielkim Księstwie Poznańskim, Źródło: M. Rezler, J. Bogdanowski, Poznań miasto niepoznane, Wydawnictwo Rebis 2006, s. 50,fot. Biblioteka Uniwersytecka, Aleje Marcinkowskiego, rok 1900, za Kalendarium Poznańskie, Lepszy Poznań
[kk]
