Zachodniopruskie Muzeum Prowincjalne | Westpreußisches Provinzial Museum
opis skrócony
Kalendarium:
1865: - początki kolekcji Gdańskiego Towarzystwa Przyrodniczego (Naturforschende Gesellschaft in Danzig)
1869: - otwarcie stałej wystawy zbiorów z okazji stulecia urodzin Alexandra von Humboldta
1880-01-04: - Hugo Conwentz dyrektorem muzeum
1880-09-18: - uroczyste otwarcie Westpreußisches Provinzial Museum / Zachodniopruskie Muzeum Prowincjalne przy okazji 53. Ogólnokrajowego Zjazdu Niemieckich Przyrodników i Lekarzy w Gdańsku
1880: - muzeum częścią związku instytucji prowincji wschodniopruskiej (Provinzial-Verband der Provinz Westpreußen)
1885: - zamknięcie ekspozycji prehistorycznej ze względu na brak miejsca na właściwą ekspozycję zbiorów
1886: - remont siedziby muzeum w Zielonej Bramie
1887: - przeniesienie kolekcji przedhistorycznej do Zielonej Bramy; urządzenie ekspozycji entomologicznej
1895: - otwarcie nowego pomieszczenia na pierwszym piętrze w bocznym skrzydle Zielonej Bramy (pom. biurowe i administracyjne); udostępnienie pomieszczeń biurowych na piętrze sklepu przy Hopfengasse 103 (wykorzystywane do rozbiórki budynku w 1903)
1903: - rozbudowa Zielonej Bramy na potrzeby muzeum (nad zachodnim skrzydłem)
1910: - Paul Kumm dyrektorem muzeum
1920: - zmiana nazwy na Państwowe Muzeum Przyrodnicze i Prehistoryczne (Staatliches Museum für Naturkunde und Vorgeschichte)
1923-04-01: - uzyskanie statusu muzeum państwowego
zmiany w nazwach:
1880-1923: Westpreußisches Provinzialmuseum
1923-1945: Staatliches Museum für Naturkunde und Vorgeschichte (Państwowe Muzeum Przyrodnicze i Prehistoryczne)
misja:
Opracowanie w porozumieniu z istniejącymi na terenie prowincji stowarzyszeniami planowej eksploatacji i opracowania obszaru prowincji w zakresie historii naturalnej i archeologii oraz stworzenie głównej instytucji gromadzącej zabytki przyrodnicze i historyczne z terenu Prus Zachodnich.
"Die diesseitige Verwaltung stellte sich von Anfang an die doppelte Aufgabe, einmal in Verbindung mit den in der Provinz schon bestehenden Vereinen eine planmäßige Durchforschung des Gebiets in naturgeschichtlicher und vorgeschichtlicher Beziehung einzurichten, und zweitens eine Hauptsammelstelle der in Westpreußen vorkommenden bemerkenswerten Naturkörper und Altsachen zu werden"
zakres terytorialny:
opis instytucji:
Westpreußisches Provinzial Museum / Zachodniopruskie Muzeum Prowincjalne powstało w oparciu o zbiory przyrodnicze gromadzone od 1865 r. przez założone w 1743 r. Gdańskie Towarzystwo Przyrodnicze (Naturforschende Gesellschaft in Danzig). Z okazji stulecia urodzin Alexandra von Humboldta (1869) została otwarta stała wystawa zbiorów, które powiększane były m.in. dzięki wsparciu finansowemu przekazywanemu przez władze prowincji. Uzyskanie w 1878 r. niezależności przez Prowincję Prus Zachodnich umożliwiło tworzenie instytucji prowincjalnych. W 1879 r. władze miasta, dzięki zaangażowaniu ówczesnego prezydenta Gdańska Leopolda von Wintera, wyraziły zgodę na utworzenie muzeum, którego pierwszym dyrektorem został Hugo Conwentz (1879). Uroczyste otwarcie Westpreußisches Provinzial Museum / Zachodniopruskie Muzeum Prowincjalne nastąpiło 18 IX 1882, przy okazji 53. Ogólnokrajowego Zjazdu Niemieckich Przyrodników i Lekarzy w Gdańsku.
W 1880 r. muzeum stało się częścią związku instytucji prowincji wschodniopruskiej (Provinzial-Verband der Provinz Westpreußen), co pozwoliło na przeznaczanie środków na jego funkcjonowanie z budżetu przeznaczonego na kulturę i naukę początkowo przez podkomisje ds. historii naturalnej i archeologii, historii, inwentaryzacji zabytków i sztuki, a od 1882 jako prowincjalna komisja ds. muzeów (Provinzial-Kommission zur Verwaltung des Wesipreußischen Provinzial-Museums). Pozwoliło to na zatrudnienie w muzeum m.in. asystentów naukowych i administracyjnych, a także przygotowanie ekspozycji w budynku Zielonej Bramy w siedzibie Towarzystwa Przyrodniczego.
W 1881 r. Conwentz zwrócił się do mieszkańców oraz radnych prowincji o informacje na temat stanowisk i znalezisk archeologicznych, a w 1882 r. rozpoczęto przesyłanie do zarządu poszczególnych landów kwestionariuszy dot. zabytków, starej zabudowy, archeologii, zabytków przyrodniczych, ukształtowania terenu, fauny i flory. Działania te pozwoliły na zwiększenie ekspozycji o dodatkowe pomieszczenie (1883). W 1885 r. ze względu na brak miejsca na właściwą ekspozycję zbiorów część poświęcona prehistorii została zamknięta.
Na potrzeby muzeum w 1886 r. rozpoczęto remont budynku Zielonej Bramy, do której w następnym roku przeniesiono kolekcję przedhistoryczną oraz urządzono ekspozycję entomologiczną. W kolejnych latach oddano do użytku pomieszczenia biurowe i administracyjne (1895).
W latach 90. XIX w. poszerzono zakres działalności muzeum, do którego zgłaszane miały być wszystkie znaleziska archeologiczne przez krajowe służby budowlane (od 1893), w latach 1895-1903 zaczęto tworzyć także kolekcję próbek gleby. W 1903 r. rozpoczęto rozbudowę Zielonej Bramy na potrzeby muzeum (nad zachodnim skrzydłem), do tego czasu część kolekcji muzealnej magazynowana była na piętrze sklepu przy Hopfengasse 103.
W latach 1904–1910 do kolekcji muzealnej przeszły zbiory gdańskiego oddziału Państwowego Urzędu Opieki nad Zabytkami w Prusach. Znaczący wzrost roli muzeum oraz jego kolekcji przyczynił się do decyzji parlamentu prowincji, który zdecydował o rozbudowie muzeum. Do realizacji tego zamierzenia nie doszło ze względu na wybuch I wojny światowej.
W 1920 r. nazwa muzeum została zmieniona na Państwowe Muzeum Przyrodnicze i Prehistoryczne (Staatliches Museum für Naturkunde und Vorgeschichte), oficjalnie statut ten otrzymało ono w 1923 r. Pod koniec lat 30. XX w. zbiory zostały podzielone tematycznie i przeniesione do kilku lokalizacji jako oddziału lub wydzielone muzea. Większość zbiorów uległa rozproszeniu i zniszczeniu w 1945 r.
typ:
Muzeum
państwowe
władza państwowa
lokalizacja:
kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
Niemcy | Prusy | Gdańsk | od 1865 do 1879 |
uwagi:
1865: siedziba Gdańskiego Towarzystwa Przyrodniczego (Naturforschende Gesellschaft in Danzig), Frauengasse 26 (ul. Mariacka)
Pracownicy:
Hugo Conwentz
Okres pracy pracownika od 1880
Okres pracy pracownika do 1910
nn Franke
Okres pracy pracownika od 1880
Okres pracy pracownika do 1883
nn Schwalbe
Okres pracy pracownika od 1883
Okres pracy pracownika do 1886
nn Lakowitz
Okres pracy pracownika od 1888
Okres pracy pracownika do 1889
nn Korella
Okres pracy pracownika od 1889
Okres pracy pracownika do 1891
nn Dahms
Okres pracy pracownika od 1891
Okres pracy pracownika do 1892
nn Klimm
Okres pracy pracownika od 1891
Okres pracy pracownika do 1894
Paul Kumm
Okres pracy pracownika od 1910
Okres pracy pracownika do 1922
Zbiory:
zbiory muzealne
1865: zbiory historii naturalnej: przyrodnicze i etnograficzne
1876: zbiory botaniczne i przedhistoryczne; w kolekcji szkielet płetwala zabitego w Heubude w 1874
1880: obiekty z zakresu historii naturalnej, archeologii, etnografii, przyrodnicze; kolekcja bursztynów prof. Menge
1883: tworzenie oddzielnej kolekcji zoologicznej w oparciu o okólniki przesyłane do mieszkańców prowincji
1884: tworzenie oddzielnej kolekcji botanicznej w oparciu o okólniki przesyłane do mieszkańców prowincji; do zbiorów trafił tzw. kamień mnicha eksponowany w ogrodzie klasztoru franciszkanów
1895-1903: kolekcja próbek gleby 14 000 (przekazana do instytutu geologicznego w Berlinie)
1895: pozostałości 11 m łodzi wikingów wykopanej w pobliżu Baumgarth niedaleko Christburga
1897: pozostałości łodzi wykopane w czasie prac ziemnych w Gdańsku
1905: zbiory historii naturalnej: urny twarzowe 300 szt., obiekty afrykańskie
W kolekcji znajdowały się zbiory mineralogiczne, petrograficzne, geologiczne i paleolontologiczne: zbiór bursztynów 3 000 szt.; zbiory przyrodnicze: zoologiczne, zbiór Birschkego 13 000 szt.; zbiór motyli Grentzenberga 9 350 szt.; zbiór chrząszczy Helma 26 000 szt., żubr z Grodna (Orłowicz, 1928). W 1903 r. kolekcja próbekl gleby 14 000 szt. została przekazana do instytutu geologicznego w Berlinie.
Dary i przekazy:
1865: władze prowincji 12 000 marek na przystosowanie lokalu do prezentacji zbiorów
1876: władze prowincji przekazały 6 000 marek na przygotowanie lokalu na 4 piętrze
1889: Niemieckie Towarzystwo Ornitologiczne (Deutsche Ornithologische Gesellschaft)
lokalizacja:
kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
Niemcy | Prusy | Gdańsk | od 1879 do 1945 |
uwagi:
1879: Zielona Brama (Grüne Tor), Langer Mark 24
1905: 5 budynków
Pracownicy:
Hugo Conwentz
Okres pracy pracownika od 1880
Okres pracy pracownika do 1910
nn Franke
Okres pracy pracownika od 1880
Okres pracy pracownika do 1883
nn Schwalbe
Okres pracy pracownika od 1883
Okres pracy pracownika do 1886
nn Lakowitz
Okres pracy pracownika od 1888
Okres pracy pracownika do 1889
nn Korella
Okres pracy pracownika od 1889
Okres pracy pracownika do 1891
nn Dahms
Okres pracy pracownika od 1891
Okres pracy pracownika do 1892
nn Klimm
Okres pracy pracownika od 1891
Okres pracy pracownika do 1894
Paul Kumm
Okres pracy pracownika od 1910
Okres pracy pracownika do 1922
Zbiory:
zbiory muzealne
1865: zbiory historii naturalnej: przyrodnicze i etnograficzne
1876: zbiory botaniczne i przedhistoryczne; w kolekcji szkielet płetwala zabitego w Heubude w 1874
1880: obiekty z zakresu historii naturalnej, archeologii, etnografii, przyrodnicze; kolekcja bursztynów prof. Menge
1883: tworzenie oddzielnej kolekcji zoologicznej w oparciu o okólniki przesyłane do mieszkańców prowincji
1884: tworzenie oddzielnej kolekcji botanicznej w oparciu o okólniki przesyłane do mieszkańców prowincji; do zbiorów trafił tzw. kamień mnicha eksponowany w ogrodzie klasztoru franciszkanów
1895-1903: kolekcja próbek gleby 14 000 (przekazana do instytutu geologicznego w Berlinie)
1895: pozostałości 11 m łodzi wikingów wykopanej w pobliżu Baumgarth niedaleko Christburga
1897: pozostałości łodzi wykopane w czasie prac ziemnych w Gdańsku
1905: zbiory historii naturalnej: urny twarzowe 300 szt., obiekty afrykańskie
W kolekcji znajdowały się zbiory mineralogiczne, petrograficzne, geologiczne i paleolontologiczne: zbiór bursztynów 3 000 szt.; zbiory przyrodnicze: zoologiczne, zbiór Birschkego 13 000 szt.; zbiór motyli Grentzenberga 9 350 szt.; zbiór chrząszczy Helma 26 000 szt., żubr z Grodna (Orłowicz, 1928). W 1903 r. kolekcja próbekl gleby 14 000 szt. została przekazana do instytutu geologicznego w Berlinie.
Dary i przekazy:
1865: władze prowincji 12 000 marek na przystosowanie lokalu do prezentacji zbiorów
1876: władze prowincji przekazały 6 000 marek na przygotowanie lokalu na 4 piętrze
1889: Niemieckie Towarzystwo Ornitologiczne (Deutsche Ornithologische Gesellschaft)