Muzeum olkuskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego
opis skrócony
Kalendarium:
1911-11-06: - utworzenie Muzeum olkuskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego
1912-02-04: - założenie Sekcji Muzealnej; kustoszem zbiorów inż. Jan Osmołowski
1912-03-31: - gościnny odczyt wiceprezesa Zarządu Centralnego PTK Aleksandra Janowskiego pt. “Ziemia rodzinna”
1916: - przeniesienie zbiorów do budynku Powiatowego Komitetu Ratunkowego
1917-03-01: - utworzenie Biblioteki Publicznej w Olkuszu
1930: - przeniesienie muzeum do lokalu Banku Kredytowego Spółdzielczego
1939: - zakończenie działalności muzeum
zmiany w nazwach:
Muzeum przemysłowe w Olkuszu; Muzeum przemysłowe powiatu olkuskiego
misja:
Gromadzenie zabytków zwiazanych z miastem i regionem.
zakres terytorialny:
opis instytucji:
W 1911 r. w Olkuszu utworzony został Oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. W skład Zarządu weszli: inż. Antoni Minkiewicz (prezes), dr Józef Opalski, dr Stefan Buchowiecki, Stanisław Gadomski oraz przewodniczący Sekcji Muzealnej i kustosz przyszłego muzeum inż. Jan Osmołowski (od 1912). Zbiory muzealne tworzone z inicjatywy pp. Paderewskiego, Piątkowskiego i inż. Osmołowskiego mieściły się w siedzibie oddziału, w “Domu pod Skarpami” przy Rynku, który zajmował 4 izby i piwnicę. Dzięki inicjatywie społecznej, oprócz kolekcji geologicznej będącej podstawą zbioru, zebrano eksponaty dotyczące historii miasta i regionu, zwłaszcza z dziedziny etnografii, archeologii oraz miejscowego górnictwa. Oficjalne utworzenie muzeum nastąpiło 4 II 1912 r.
Oddział organizował liczne odczyty i spotkania, w 1912 r. odczyt gościnnie wygłosił Aleksander Janowski. W 1913 roku dzięki pomocy Stanisława Thugutta bibliotekarza Centrali PTK (i jednego z założycieli PTK) w Oddziale Olkuskim powstała biblioteka krajoznawcza licząca 250 tomów. W celu ożywienia zainteresowania środowiska placówką i przyspieszenia zbierania dla niej materiałów Oddział Olkuski PTK w listopadzie 1913 r., rozesłał do zainteresowanych obywateli powiatu oraz do przemysłowców i przedstawicieli rzemiosła, odezwę: “Hołdując głównej zasadzie Towarzystwa Krajoznawczego polegającej na zbieraniu wiadomości dotyczących krajoznawstwa polskiego, i uznając znajomość wytwórczości miejscowej za jedną z najbardziej pożądanych wiadomości o kraju Oddział Olkuski Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego zakłada w Olkuszu Muzeum Przemysłowe powiatu Olkuskiego. Wobec doniosłości powyższego zadania, tak z punktu widzenia krajoznawczego, jak również ze względu na umożliwienie rozszerzenia wiadomości o wytwarzanych przez W.P. z prośba o przysłanie do Muzeum wyrobów W.P. i o łaskawy współudział, oraz o rozszerzanie wiadomości o powstającym Muzeum Przemysłowem w Olkuszu”. Ze względu na wybuch I wojny światowej w 1916 r. zbiory muzeum zostały przeniesione do budynku Powiatowego Komitetu Ratunkowego. W tym czasie działała głównie sekcja biblioteczna, która łącząc księgozbiory z Resursą Obywatelską i Kołem Ligi Kobiet w 1917 r. dała początek Bibliotece Publicznej w Olkuszu w dniu 1 III 1917 r.
Muzeum przetrwało działania wojenne. W 1930 r. zbiory mieściły się w lokalu wynajętym od Banku Kredytowego Spółdzielczego. W latach 1930 - 1935 opiekunem Muzeum była dr Władysława Kijowska-Jarzppowa - prof. Gimnazjum Męskiego w Olkuszu. Od 1938 r. siedzibą muzeum był gmach byłej żeńskiej Szkoły Powszechnej. Podczas okupacji hitlerowskiej zbiory przetrwały, oddane na przechowanie zaufanym osobom. Działanie placówki reaktywowano w 1958 r. jako Muzeum Regionalne PTTK.
typ:
Muzeum
stowarzyszenia
organizacja kulturalna
lokalizacja:
kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
Królestwo Polskie | Olkusz | od 1912 do 1916 |
uwagi:
1911: “Dom pod Skarpami”, Rynek
1916: budynek Powiatowego Komitetu Ratunkowego, ul. 3 Maja
po 1918: lokal w Banku Kredytowym Spółdzielczym
Pracownicy:
Jan Osmołowski
Okres pracy pracownika od 1912
Okres pracy pracownika do 1918
data zakończenia współpracy nieznana
Zbiory:
zbiory muzealne
ok. 1912: 700 eksponatów z dziedziny historii miasta i regionu, etnografii, archeologii, miejscowego górnictwa.
1930: archiwalia: 4 dokumenty pergaminowe: dwa z pieczęciami, jeden papierowy Stanisława Augusta; bilety skarbowe z r. 1794, papiery z r. 1863, 8 starych druków polskich w oprawach (np. „Pandora starożytna monarchów polskich..." z drukarni Krzysztofa Schedla w Krakowie r. 1640), plany miasta, dwie mapy pasma krakowsko-wieluńskiego w skali 1:126.000; numizmaty: monety miedziane polskie, rosyjskie i chińskie, medale i medaliki; zbiory przemysłowe: próbki rud z kopalni Ulisses pod Bukownem, zabytki z XVIII stulecia z kopalń T-wa Saturn w Olkuszu, część stroju skórzanego przestępców przymusowo pracujących w kajdanach w kopalni Ulisses z XVIII w.; zbiory geologiczne: kolekcja z jury krakowsko-wieluńskiej, duże okazy skamielin jurajskich; zbiory przyrodnicze: zielnik, zbiory motyli; kolekcja fauny morskiej z morza Czarnego i Adryjatyckiego; zęby niedźwiedzi jaskiniowych, dwa szydła kościane z jaskiń ojcowskich; zabytki rzemiosła: kafle z XVIII i XIX w. wyrobu olkuskiego; fotografie;
Przy muzeum istniała biblioteka.
Darczyńcami muzeum byli członkowie PTK w Olkuszu, mieszkańcy miasta, S.J.N. Czarnowski.