opis skrócony

---

Kalendarium:

1809: - utworzenie Wydziału akademicko-lekarskiego

1810: - gromadzenie zbiorów do gabinetu Chirurgicznego

1818: - urządzenie osobnych klinik przy Królewskim Uniwersytecie Warszawskim

1831: - zamknięcie Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego

---

zmiany w nazwach:

misja:

Gromadzenie narzędzi chirurgicznych, jako przedmiotów wykorzystywanych w praktyce medycznej na Wydziale lekarskim oraz pomoc dydaktyczna przy nauczaniu studentów.

zakres terytorialny:

opis instytucji:

Gabinet Chirurgiczny założony został w  1810 r., przede wszystkim dzięki zaangażowaniu Józefa Czekierskiego. Kierował on Gabinetem do 1817 r., jego następcą został Andrzej Dybek, który funkcję tę pełnił do 1826 r. Ostatnim z opiekunów Gabinetu Chirurgicznego był Emilian Klemens Nowicki, który początkowo kształcił się przy wykonywaniu preparatów w Gabinecie Anatomicznym.

Związki między Gabinetem Anatomicznym i Chirurgicznym nie odgraniczał się wyłącznie do relacji personalnych. Zbiór narzędzi chirurgicznych początkowo przechowywany był w Gabinecie Anatomicznym, dopiero w 1825 r., po przeniesieniu księgozbioru Biblioteki wydziałowej do gmachu Biblioteki głównej, uzyskał osobne pomieszczenie (po bibliotece), w którym ułożony miał zostać w „sześciu gotowych na to szafach”.

Narzędzia pozyskiwane były dzięki darom osób prywatnych, najczęściej lekarzy związanych z Wydziałem Lekarskim, najczęściej na drodze zakupów krajowych i zagranicznych. Narzędzia dla Gabinetu wykonywała m.in. warszawska firma Gerlach (okulistyczne), a także fabryki z Paryża, Getyngi, Wiednia. Zbiór, liczący w 1830 roku  ponad 1 000 narzędzi, podzielony został na kilka grup, w zależności od swego przeznaczenia. Były to: narzędzia do trepanacji czaszki (83 szt.), narzędzia okulistyczne (153 szt.), narzędzia dentystyczne („do zębownictwa”, 39 szt.), narzędzia położnicze i ginekologiczne (66 szt.), narzędzia do amputacji (92 szt.), narzędzia do usuwania kamieni i chorób moczowych (95 szt.), instrumenty używane do różnych operacji (310 szt.), maszyny do złamań, „wywichnień”, ortopedyczne itp. (218 szt.), narzędzia do korekty nosa (19 szt.). Narzędzia te były wykorzystywane do praktyki medycznej.

Zamknięcie Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego przerwało rozwój zbiorów Gabinetu Chirurgicznego. Już w latach trzydziestych XIX wieku powstał projekt powołania Szkoły Lekarskiej (Akademii Medyko-Chirurgicznej, 1832). Zamiar ten zrealizowano dopiero w 1857 r. Laboratoria, gabinety i zbiory Wydziału Lekarskiego stały się „zawiązkiem gabinetów i pracowni” Cesarsko-Królewskiej Warszawskiej Medyko-Chirurgicznej Akademii.

---

typ:
zbiory muzealne przy instytucjach uczelnie, szkoły

---

lokalizacja:

kraj:	region:	miejscowość:	datowanie:
Królestwo Polskie	Mazowsze	Warszawa	od 1810 do 1832

uwagi:

Królewski Uniwersytet Warszawski, Gmach Pojezuicki (szpital św. Rocha),
ul. Krakowskie Przedmieście 24

 

---

Pracownicy:

Józef Czekierski
Okres pracy pracownika od 1810
Okres pracy pracownika do 1817

Andrzej Franciszek Ksawery Dybek
Okres pracy pracownika od 1817
Okres pracy pracownika do 1826

Emilian Klemens Nowicki
Okres pracy pracownika od 1826
Okres pracy pracownika do 1831

---

Zbiory:

zbiory naukowe

1818 – 350 szt. narzędzi
1819 – 550 szt. narzędzi
1824 – 824 szt. narzędzi
1830 – 1 075 szt. narzędzi
 
1818: instrumenty medyczne, maszyny itd. 350 szt.
1820: narzędzia i maszyny chirurgiczne 200 szt.; narzędzia do trepanacji (Rudnicki);
1821: narzędzia i machiny; 48 szt. narzędzi okulistycznych, fantom do ćwiczeń; narzędzia dentystyczne (dary); bania szklana do fantomu i „miednica niewieścia na podstawie drewnianej”; noże płaskie do amputacji proj. Czerkieskiego, piła proj. Brunningshausena; narzędzia dla francuskich chirurgów polowych
1822: narzędzia i machiny 146 szt.; narzędzia dentystyczne (dary)
1823: narzędzi aokulistyczne proj. Beera, Daviela. Ludwiga w dwóch szkatułkach; wynalazki prof. Dybka (4 rurki ołowiane do operacji fistuły łzowej; narzędzia do amputacji 10 szt. w tym żyłościsk proj. Dybka; narzędzia do leczenia chorób dróg moczowych, 19 szt. w tym wynalazki prof. Dybka; 24 szt. narzędzi ortopedycznych w tym deska ze sprężynami do naciągania plastrów, fantom do ćwiczeń desmiurgicznych [dot. opatrunków], machina proj. Scarpy do prostowania krzywych nóg;
1824: kleszcze ginekologiczne
1825: kleszcze położnicze 2 szt., narzędzia do operacji fistuł moczowo-pochwowych wyk. Nägele; narzędzia do operacji rozszczepionego podniebienia, wieszadło do złamanych goleni wyk. Gröfe; maszyna plastrowa Krüger-Hausena; haczyk Weinholdta do chwytania żył; narzędzie okulitysczne do wydoywania „ślednika” z kanału proj. Kragera; zamówiono narzędzia z Paryża i u rzemieślników rodzimych; klucz Görza, 4 kautery, kleszcze dentystyczne;
1826: aparat proj. Civiale do kruszenia kamieni moczowych, 6 szt. igieł do akupunktury, maszyna Menuela do nastawiania zwichrowanych ramion z pasami i windą Szneydera; ślednik srebrny do kanału pokarmowego, rurki srebrne okulistyczne proj. Dupuytren; narzędzia do Strafilorofii P. Roux (nożyczki krzywe, nożyk, 6 szt. igieł i narzędzia do ich chwytania), narzędzia do operacji zwężonego kanału moczowego P. Ducampe (6 szt. śledników, do zdejmowania wycisków, po 4 szt. przewodników i śledników do przewodników3 szt. narzędzi do kanteryzowania, aparat do rozszerzania)
1827: narzędzia do okulistyki, amputacji; nożyczki Mauniora do źrenicy sztucznej, poprawione przez Nowickiego; narzędzia okulistyczne Nowickiego, Adamsa, Graefego, Langenbecka, Grossheima, Embdena, Naegela i innych, 29 szt.;
1828:dwie lektyki do przenoszenia chorych; machina galwaniczna „do użycia w różnych cierpieniach ciała”, magnez znacznej wielkości sześciodzielny; nóż do katarakty Jaegera;
1829: 15 szt. narzędzi i przyrządów chirurgicznych wg najnowszych wynalazków; narzędzie ginekologiczne proj. prof. Milego;

zakupy:

narzędzia medyczne z Paryża, Wiednia, Berlina, Getyngi
1820: kleszcze proj. Heyna, nóż soczewkowy proj. Graefe
1824: kleszcze położnicze podług Levreta, wieszadło do złamanych goleni podług Graeve, maszyna plastrowa  proj. Kruger-Hausen

dary:

1820: Rudnicki (narzędzia do trepanacji)

Obiekty szczególnie cenne:

narzędzia okulistyczne: fantom do ćwiczeń operacji oczu z dwiema maskami, na postumencie (wynalazek prof. Dybka)