Zbiory Vauxhallu
opis skrócony
Kalendarium:
1786: - udostępnienie Vauxhall kuracjuszom i gościom
1797: - dzierżawa uzdrowiska w Krzeszowicach dr Fillingowi
zmiany w nazwach:
Vauxhall, Foxhal, Foksal, Salon
misja:
Salon kurortowy, komemoracja przeszłości Polski (portrety królów) i rodu Lubomirskich.
zakres terytorialny:
Galicja, Kraków
opis instytucji:
Pierwszą, być może, publiczną galerię obrazów w Małopolsce można było oglądać od końca XVIII wieku w domu zdrojowym w Krzeszowicach, w dobrach księżnej marszałkowej Izabelli (Elżbiety) z Czartoryskich Lubomirskiej. Lecznicze walory wód siarkowych wykorzystał w latach 70. XVIII w. wojewoda ruski August Czartoryski, budując łazienkę, z której w późniejszych latach rozwinęło się uzdrowisko. Księżna rozbudowała cały kompleks z lazaretem, domami kąpielowymi wyposażonymi w wanny, budynkami dla kuracjuszy, obsługi i licznych rzemieślników.
Centralne miejsce w całym założeniu zajmował dom zdrojowy zbudowany w latach 1783-1786 wedle projektu paryskiego architekta Szczepana Humberta. Nazywano go Salon, Vauxhall, Foxhal, albo Foksal. Był to spory, piętrowy budynek z dwiema obszernymi salami na każdej kondygnacji. Pełnił on istotną funkcję towarzyską, jako miejsce spotkań, gdzie serwowano posiłki i odbywały się koncerty. Przeznaczony był dla kuracjuszy oraz ich gości, najczęściej mieszkańców pobliskiego Krakowa. Lubomirska znała kurorty europejskie i w swoich dobrach starała się stworzyć ich namiastkę. Dolny i górny salon Foksalu wykorzystane były na ekspozycję malarstwa, w zasadniczej większości portretów. Wystawa miała charakter historyczny i patriotyczny, odnosząc się do militarnej przeszłości kraju i roli jaką odgrywała tu rodzina Lubomirskich. Wnętrz tych nie można określić mianem wczesnego muzeum, ale dzięki publicznemu udostępnieniu w zasadzie bez ograniczeń (w granicach, jakie wytyczyła sferze publicznej epoka) ich ekspozycja nabierała muzealnego charakteru. W 1797 r. budynek wraz ze zbiorem malarstwa został oddany w dzierżawę dr Fillingowi. Galeria malarstwa zachowała swój charakter co najmniej do lat 30. XIXI w.
Po połowie XIX w. opuszczony, częściowo wykorzystywany na cele handlowe pałac został przekształcony na siedzibę administracji dóbr Potockich.
typ:
kolekcja prywatna
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Austro-Węgry | Krzeszowice | od 1786 do 1850 |
uwagi:
1786: Pałac Vauxhall
Zbiory:
zbiory muzealne
1797: 72 obrazy (wizerunki królów Stefana Batorego, Jana III Sobieskiego; hetmanów Koniecpolskiego, Czarnieckiego, Rzewuskiego, Chodkiewicza, Tęczyńskich).
Do szczególnie cennych obrazów należały Portret Stanisława Tęczyńskiego Stefano Dollabelli (ob. na Zamku Królewskim na Wawelu) oraz Portret Katarzyny z Lubomirskich Ostrogskiej, ze szkołyu polskiej XVI/XVIII, (ob. w zbiorach MNW).
