Zbiory Archikonfraterni Literackiej
opis skrócony
Kalendarium:
1507: - założenie Konfraterni Literackiej Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny przy kościele św. Jerzego
1656: - pożar kościoła św. Ducha, zniszczenie mienia Konfraterni Literackiej
1669: - przeniesienie siedziby Konfraterni do kościoła św. Jana
1673: - otrzymanie tytułu Archikonfraterni
1676: - przekazanie na rzecz bractwa Kaplicy p.w. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, zwanej Literacką
1859: - siedziba kancelarii bractwa przy ul. Ogrodowej
1898: - renowacja Kaplicy p.w. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny
1905: - Wystawa Mariańska
1939: - rozgrabienie i zniszczenie części zbiorów
zmiany w nazwach:
misja:
Gromadzenie dzieł artystycznych i obiektów o charakterze religijnym i patriotycznym, pamiątki i dokumentacja działalności Archikonfraterni Literackiej.
Zgodnie z regulaminem Archikonfraterni (1842), jej celem było „Nabożeństwo na cześć Najświętszej Maryi Panny w kaplicy (Literacką zwanej) przy kościele Metropolitarnym Ś-go Jana w Warszawie oraz niesienie pomocy Członkom Archikonfraterni i ich rodzinom” (§1).
zakres terytorialny:
zakres tematyczny: okazy związane z obszarem działalności bractwa
opis instytucji:
Bractwo zostało założone w 1507 r. przy kościele p.w. św. Jerzego. W 1656 r. w wyniku najazdu szwedzkiego spalony został kościół p.w. św. Ducha, gdzie miało wówczas swoją siedzibę bractwo. Przechowywane tam dokumenty, archiwalia i majątek zostały zrabowane lub zniszczone w wyniku pożaru. Od 1669 r. po kilkukrotnych zmianach lokalizacji bractwo zaczęło działać przy kościele pw. św. Jana, założono również pamiątkowy Album z autografami członków Konfraterni. Szczególny rozwój bractwa nastąpił w XVII w., kiedy powiększyła się liczba członków oraz zamożność bractwa, przede wszystkim dzięki zapisom pieniężnym, przekazywanym nieruchomościom oraz ofiarom na przystrojenie kaplicy.
W kolejnych latach znaczenie Archikonfraterni słabło, malała również liczba członków. W czasach Księstwa Warszawskiego Archikonfraternia przeżywała poważne trudności finansowe, m. in. związane z wysokimi opłatami publicznymi. Na początku XIX w. nastąpiło odnowienie życia religijnego w Królestwie Warszawskim, wzrosło zainteresowanie bractwem, które zaczęło prowadzić także działalność charytatywną. Wzrósł także majątek bractwa, na rzecz którego członkowie przekazywali dary i legaty. Od połowy XIX w. przeprowadzono kilka zmian ustaw Archikonfraterni, ostatnia nastąpiła w 1908 r. i obowiązywała przez kolejne 70 lat. Aktywność bractwa, po zahamowaniu w czasie I wojny światowej wzrosła w okresie międzywojennym. Bractwo działało nieprzerwanie do czasów współczesnych.
Własność Archikonfraterni stanowiły m.in. nieruchomość przy ul. Ogrodowej 23/873 oraz „Ruchomości inwentarzem objęte” (cz. I, rozdz. II, §4, pkt 5). Prowadzenie inwentarza należało do obowiązków Sekretarza Archikonfraterni: „Nowo nabyte ruchomości bezzwłocznie do inwentarza winny być zapisywane i właściwym, bieżącym N-em zaopatrzone. Ubytki w ruchomościach tylko za uchwałą Rady Gospodarczej mogą być z inwentarza odpisywane” (cz. II, rozdz. II, §48 ppkt c). W § 52 przewidziano prowadzenie co 3 lata skontrum Inwentarza ruchomaliów. Gromadzenie zbiorów było jedną z form działalności kulturalnej bractwa. Nabywano przede wszystkim wartościowe obrazy i pamiątki o charakterze patriotycznym.
Należące do bractwa dzieła eksponowane wcześniej w Kaplicy Literackiej i chórze, a usunięte m.in. ze względu na nowe fundacje i zmianę wystroju, przeniesiono do siedziby bractwa przy ul. Ogrodowej 23. Były to przede wszystkim portrety dostojniejszych członków Archikonfraterni. W czasie II wojny światowej część zbiorów uległa zniszczeniu, zaginął także pamiątkowy Album bractwa.
typ:
zbiory muzealne przy instytucjach
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Królestwo Polskie | Mazowsze | Warszawa | od 1853 do 1945 |
uwagi:
1859: Kancelaria Archikonfraterni, pierwsze piętro, ul. Ogrodowa 23 (budynek nie istnieje)
Pracownicy:
Antoni Dobraczyński
Okres pracy pracownika od 1913
Okres pracy pracownika do 1947
sekretarz bractwa
Zbiory:
zbiory muzealne
Zbiory na Ogrodowej: wizerunek św. Andrzeja Boboli, malowidła trumienne, portrety zmarłych członków Archikonfraterni z XVII i XVII wieku; fotografie dokumentujące działalność Archikonfraterni, fot. zbiorowa 100 członków Archikonfraterni wyk. na pamiątkę końca XIX stulecia;
Kaplica Literacka: obrazy, pomniki, nagrobki, meble, obraz św. Andrzeja Apostoła, portrety królów polskich: Jana II Sobieskiego, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, płaskorzeźba z wizerunkiem Stanisłąwa Augusta Poniatowskiego, pomnik Ajna Woronicza, obraz św. Klemensa Hofbauera
1905: Obraz grecki NMP poświęcony w Jerozolimie i składany na grobie NPM i na Klwarii, przywieziony z Ziemi Świętej i ofiarowany Archikonfraterni Literackiej przez Feliksa hr. Sobańskiego; rękopis „Cornu Copiae seu Varietas Copiosa Missrum etc.”, pisał i opr. St. Tom. Baczyński, Sekretarz Królewski 1668, oprawa ze skóry wytłaczanej z narożnikami mosiężnymi; Album Archikonfraterni Warszawskiej: pergaminowy zawierający wpisy wszystkich członków Archikonfraterni od 1669 roku do 1939, zaginął w 1944 roku (zdeponowany u sióstr Magdalenek przy ul Żytniej)
