Muzeum radomskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego
opis skrócony
Kalendarium:
1908: - utworzenie Oddziału radomskiego Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego
1910-11-06: - przekazanie przez ks. Jana Wiśniewskiego okazów z własnej kolekcji na rzecz Muzeum; udostępnienie kolekcji dla zwiedzających
1914: - przeniesienie zbiorów do nowej siedziby; zmagazynowanie kolekcji
1917-11-27: - próba odbudowy działalności Towarzystwa
1918-04-26: - uzyskanie subsydium Rady Miejskiej na działalność Towarzystwa
1923-03-18: - uroczyste otwarcie muzeum
1926-04-01: - przeniesienie zbiorów na poddasze biblioteki Hempla
1930-03-30: - otwarcie muzeum w nowej lokalizacji
1940: - rozwiązanie muzeum
zmiany w nazwach:
1930: Muzeum Ziemi Radomskiej Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego im. ks. Jana Wiśniewskiego
Muzeum Miejskie w Radomiu; Muzeum Okręgowe w Radomiu; Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu
misja:
Zgodnie z ustawą muzeum „gromadzi wszelkie zbiory, dotyczące fizjografii, folkloru, archeologii, etnografii, przemysłu, sztuki i t.p. (…) Roztacza opiekę nad zabytkami sztuki, pamiątkami historycznymi i osobliwościami przyrodniczemi w kraju.” (Ustawa Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, Rocznik PTK 1906-1916, s. 11)
Do podstawowych zadań Oddziału zaliczono „przyjęcie i uporządkowanie oraz zagospodarowanie zbiorów muzealnych ofiarowanych i nabywanych z różnych źródeł” (1910).
zakres terytorialny:
opis instytucji:
W 1908 r. utworzony został Oddział radomski Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego (PTK), jego inicjatorami byli P. Jarzyński, Sz. Jastrzębowski, K. Grabiński i ks. Jan Wiśniewski. Jednym z celów Towarzystwa było utworzenie muzeum, którego podwaliną stały się okazy przekazane w depozyt 6 XI 1910 r. przez ks. Wiśniewskiego z własnej kolekcji. Zbiory zostały złożone w mieszkaniu W. Gruszczyńskiego (weterana powstania styczniowego) i udostępnione dla zwiedzających. Zbiory stopniowo wzrastały, uregulowano także status przekazanej przez ks. Wiśniewskiego kolekcji, uzależniając jej obecność od możliwości właściwego utrzymania muzeum przez Towarzystwo (walne zgromadzenie członków Oddziału PTK w Radomiu, 1913). Tego samego roku zbiory zostały przeniesione do lokalu Towarzystwa Lekarskiego, Towarzystwo podjęło również starania nad uzyskaniem na potrzeby muzeum pomieszczeń Kasy Rzemieślniczej i wykonanie gablot dla mniejszych okazów. Towarzystwo Planowano urządzenie Wystawy Starożytności Radomiu i wydanie pocztówek ziemi Radomskiej, jednak do realizacji projektu nie doszło. W 1914 r. Towarzystwo przy współudziale członków Towarzystwa Higienicznego, Lekarskiego i Prawniczego, wynajęło na potrzeby muzeum lokal w domu M. Glogiera (na latach 1914-1917, za 600 rb), Komitet muzealny zajął się także przeniesieniem zbiorów z mieszkania ks. Wiśniewskiego do nowej siedziby. Wybuch I wojny światowej uniemożliwił otwarcie muzeum dla zwiedzających, część eksponatów zmagazynowano w lokalu, część przyjął na przechowanie inż. S. Magnus, członek założyciel PTK, prezes Oddziału w Radomiu w latach 1917–22.
W 1917 r. Towarzystwo wznowiło swoją działalność, w piśmie do Rady Miejskiej deklarowano również zamiar otwarcia muzeum (1918), proponując połączenie tworzącego się muzeum przyrodniczego z muzeum krajoznawczym i założenie ośrodka oświatowo-pedagogicznego, który pełniłby funkcję centrum „popularyzacji krajoznawstwa dla nauczycieli szkół ludowych, dla urządzania popularnych odczytów i pogadanek krajoznawczych, ogrodniczych, rolniczych i przyrodniczych”. Decyzją Rady Miasta Towarzystwo oraz tworzące się muzeum miejskie otrzymały roczne subsydia na działalność i utrzymanie lokalu (300 i 600 rb). W 1923 r. zbiory PTK zdeponowano w gmachu starostwa przy ul. Żeromskiego 53, a uroczyste otwarcie placówki nastąpiło 18 III 1923 r. Mowę wstępną wygłosił wiceprezes oddziału A. Pinno, aktu poświęcenia dokonał ks. J. Rokoszny. W uroczystości wziął udział m.in. A. Janowski. Muzeum, poza stałą ekspozycją, przygotowywało wystawy czasowe. W 1926 r. zbiory przeniesiono na poddasze biblioteki Hempla przy ul. Żeromskiego 46, a następnie dzięki zaangażowaniu prezesa oddziału i dyrektora Państwowej Wytwórni Broni inż. K. Ołdakowskiego, do mieszkania na osiedlu przyzakładowym Planty przy ul. Poniatowskiego 6. Jego otwarcie nastąpiło 30 III 1930 r.,zbiory zostały podzielone na kilka działów: historyczny, przyrodniczy i archeologiczny, później jeszcze przemysłowo-gospodarczy i etnograficzny (1932). W 1936 r. podjęto decyzję o zmianie nazwy na Muzeum Ziemi Radomskiej Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego im. ks. Jana Wiśniewskiego. W czasie II wojny światowej lokal muzeum został zajęty przez Niemców, w 1940 r. placówkę rozwiązano, znaczna część zbiorów uległa rozproszeniu. Po zakończeniu wojny kolekcja stała się częścią zbiorów Muzeum Miejskiego. Kontynuatorem tradycji kolekcjonerskich muzeum Towarzystwa jest Muzeum im. J. Malczewskiego w Radomiu.
typ:
Muzeum
stowarzyszenia
organizacja kulturalna
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Królestwo Polskie | Radom | od 1910 do 1913 |
uwagi:
1910: siedziba Towarzystwa ul. Lubelska 13 m. 5; lokalizacja zbiorów: mieszkanie W. Gruszczyńskiego, ul. Żeromskiego 15 m. 3
Pracownicy:
Jan Wiśniewski
Okres pracy pracownika od 1913
Okres pracy pracownika do 1913
Zbiory:
zbiory muzealne
1910: około 1000 okazów (depozyty ks. Jana Wiśniewskiego i inn.)
1910-1914: malarstwo religijne i świeckie, pamiątki i dokumenty historyczne, dzieła sztuki - sztychy, grafika, gobeliny, skamieliny (amonity,jeżowce), zbiory archeologiczne, dokumenty na pergaminie i papierze, monety i medale, wycinanki opoczyńskie oraz książki, listy Kościuszki, kolekcja okazów z wykopalisk archeologicznych Sz. Jastrzębowskiego
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Królestwo Polskie | Radom | od 1913 do 1918 |
uwagi:
1913: lokal Towarzystwa Lekarskiego, dom M. Glogiera ul. Michałowska 1 (ob. Sienkiewicza 12)
Pracownicy:
Jan Wiśniewski
Okres pracy pracownika od 1913
Okres pracy pracownika do 1913
Zbiory:
zbiory muzealne
1910: około 1000 okazów (depozyty ks. Jana Wiśniewskiego i inn.)
1910-1914: malarstwo religijne i świeckie, pamiątki i dokumenty historyczne, dzieła sztuki - sztychy, grafika, gobeliny, skamieliny (amonity,jeżowce), zbiory archeologiczne, dokumenty na pergaminie i papierze, monety i medale, wycinanki opoczyńskie oraz książki, listy Kościuszki, kolekcja okazów z wykopalisk archeologicznych Sz. Jastrzębowskiego
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Królestwo Polskie | Radom | od 1918 do 1926 |
uwagi:
1918: gmach starostwa ul. Żeromskiego 53
1926: poddasze biblioteki Hempla, ul. Żeromskiego 46
1930: mieszkanie, osiedle przyzakładowe Planty, ul. Poniatowskiego 6
1939: ul. Grodzka 8; ul. Żeromskiego 9
1940: ul. Piłsudskiego 12
Pracownicy:
Jan Wiśniewski
Okres pracy pracownika od 1913
Okres pracy pracownika do 1913
Zbiory:
zbiory muzealne
1910: około 1000 okazów (depozyty ks. Jana Wiśniewskiego i inn.)
1910-1914: malarstwo religijne i świeckie, pamiątki i dokumenty historyczne, dzieła sztuki - sztychy, grafika, gobeliny, skamieliny (amonity,jeżowce), zbiory archeologiczne, dokumenty na pergaminie i papierze, monety i medale, wycinanki opoczyńskie oraz książki, listy Kościuszki, kolekcja okazów z wykopalisk archeologicznych Sz. Jastrzębowskiego
