Muzeum Archidiecezjalne w Poznaniu
opis skrócony
Kalendarium:
1898: - utworzenie Muzeum Archidiecezjalnego w Poznaniu
1923: - przeniesienie kolekcji do Zamku Poznańskiego; utworzenie Muzeum sztuki Kościelnej
1929: - przewiezienie zbiorów do dawnej siedziby przy ul. Wieżowej
zmiany w nazwach:
Arcybiskupie Muzeum Diecezjalne; Muzeum Diecezjalne
1922-1929: Muzeum Sztuki Kościelnej
misja:
Przeciwdziałanie wywozowi i niszczeniu zabytków sztuki sakralnej: „wszystkie zabytki sztuki, czy to rzeźby i obrazy czy też złotnictwo i tkaniny, które z powodu zniszczenia nie nadają się do kultu Bożego, ażeby przy zachowaniu prawa własności przez rządców kościołów do Nas zostały przysłane, albowiem one będą zabezpieczone w Muzeum Diecezjalnym, które wkrótce przez nas będzie otwarte” dekret De conservandis artis monumentis (Wilczyński, Muzeum Archidiecezjalne w Poznaniu, 192)
zakres terytorialny:
opis instytucji:
Pierwsze próby utworzenia w Poznaniu muzeum diecezjalnego podjęto w 1894 r. Zgodnie z ustaleniami Kongregacji Księży Dziekanów Museum sacrae artis miało zostać utworzone w budynku dawnego seminarium jako pomoc przy wykładach sztuki sakralnej. Do koncepcji tej powrócono w 1898 r. tworząc Muzeum Arcybiskupie w Poznaniu, którego inicjatorem był abp Florian Stablewski. Zbiory obejmujące przede wszystkim dary i przekazy gromadzono w budynku d. klasztoru karmelitanek bosych przy ul. Wieżowej 1. Przy wyborze obiektów do kolekcji pomagał Bolesław Erzepki. Okazy zinwentaryzowano i pogrupowano starając się stworzyć rodzaj ekspozycji, jednak brak miejsca uniemożliwił otwarcie stałej wystawy. Kolekcja była dostępna dla zwiedzających po uprzednim zgłoszeniu. Stan taki utrzymywał się do dwudziestolecia międzywojennego.
W 1923 r. kolekcja została przeniesiona do Zamku Poznańskiego, gdzie funkcjonowała jako Muzeum Sztuki Kościelnej (depozyt archidiecezji). Muzeum otwarte został adla zwiedzających w 1924 r. Muzeum borykało się z trudnościami finansowymi i zostało zamknięte w 1928 r. Zbiory zostały wywiezione z Zamku ok. 1929 r. do budynku d. klasztoru. W latach 1936-1939 część obiektów eksponowano w pomieszczeniach Archiwum Archidiecezjalnego (Akademia Lubrańskiego). Zbiory zostały rozproszone i zniszczone w czasie II wojny światowej. Tradycje przedwojennej placówki kontynuuje Muzeum Archidiecezjalne w Poznaniu.
typ:
Muzeum
religijne - wyznaniowe
diecezjalne
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Niemcy | Prusy | Wielkopolska | Poznań | od 1898 do 1923 |
uwagi:
1898: d. klsztor karmelitanek bosych ul. Wieżowa 1 (ob. ni eistnieje)
1923-1929: Zamek Poznański
Pracownicy:
Bolesław Erzepki
Okres pracy pracownika od 1910
Okres pracy pracownika do 1918
Zbiory:
zbiory muzealne
po 1898: rzemiosło artystyczne, naczynia i szaty liturgiczne, wyposażenie kościołów:
rzeźby, detal architektoniczny, ołtarze i ich fragmenty, m.in. ołtarz barokowy, późnogotycki tryptyk, monstrancje, płyty nagrobne, okna kościelne, epitafia, kariatydy z ołtarzy, figury świętych, ornaty, sandały, mitry gremiały, antependia, mszały, antyfonarze z XVI wieku, kielichy mszalne, obrazy, rzeźby, modele i repliki licznych popiersi i pomników pochodzących z całej diecezji, kopie wykonane na zamówienie dla muzeum przez rzeźbiarza Marcinkowskiego figur z nagrobka św. Wojciecha w Katedrze Gnieźnieńskiej przedstawiające włościan, mieszczan, rycerzy, pieczęcie biskupie, liczne kielichy, pateny, cynowe naczynia do olejów, medale, krzyże, ordery, stare w żelazie kute świeczniki, ryngrafy, tablice herbowe, dwie pagody wykonane z rybich ości; pamiątki historyczne, dokumenty, pieczęcie;
ok. 1929: ok. 150 rzeźb drewnianych, ołtarze, obrazy ołtarzowe, ścienne na drewnie i płótnie; zbiór paramentów i ornatów, zbiór naczyń kościelnych;
Do najcenniejszych obiektów należały m.in. Stopa późnoromańskiego świecznika pochodząca z rozebranego w XIX wieku kościoła w Tucznie, Rzeźby ilustrujące legendę o znieważeniu Hostii w 1399 r.; Grupa średniowiecznych przedmiotów pochodzących z kolekcji Muenzerbergera zakupiona przez biskupa Stablewskiego; Piaskowcowa płyta z tzw. “ciemnej bramy”, łączącej Nowy Rynek z ul. Bramną; Zespół obrazów bizantyjskich, kościelne okna z kolekcji Stablewskiego; Miotła pozyskana przez hrabiego Kazimierza Skórzewskiego, którą kardynał hrabia Ledóchowski czyścił swoją więzienną celę; Obrazy o tematyce religijnej pochodzące z kościoła parafialnego w Gnieźnie i innych kościołów, kielich mszalny wykonany w chińskiej emalii komórkowej z misji w Pekinie z kolekcji Ledóchowskiego.
dary
Pozyskiwane przez proboszczów, dary od wiernych, wizytacyjne podróże arcybiskupa Stablewskiego po kościołach w diecezji - pozyskiwanie cennych obiektów do muzeum.
abp Florian Stablewski ( własna kolekcja. W 1906 roku do muzeum przeniesiono zbiór obrazów bizantyjskich pochodzący z kolekcji arcybiskupa.
kardynał hrabia Ledóchowski - kielich mszalny z Pekinu, cztery pieczęcie poznańskich biskupów, różne obiekty religijne.
Muezenberg - autor wielkiego dzieła o średniowiecznych ołtarzach niemieckich. Dużą część jego kolekcji średniowiecznych przedmiotów zakupił arcybiskup Florian Stablewski
