opis skrócony

---

Kalendarium:

1882: - obchody 500-lecia sprowadzenia obrazu Matki Bożej do Częstochowy; Skarbiec udostępniany pątnikom za pozwoleniem władz klasztoru

1902: - projekt utworzenia muzeum „pamiątkowego” Augustyna Kordeckiego

1909: - kradzież sukien obrazu Matki Bożej i kosztowności z ołtarza

1914-08-03: - zajęcie Częstochowy przez wojska niemieckie

1915: - zajęcie Częstochowy przez wojska austriackie

1918: - porządkowanie zbiorów Skarbca przez Stanisława Tomkowicza

---

zmiany w nazwach:

misja:

Gromadzenie wotów, pielęgnowanie patriotyzmu i upamiętnienie darczyńców zgromadzenia.

zakres terytorialny:

opis instytucji:

Zbiory i skarbniec przy sanktuarium i klasztorze zakonu paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie udostępnione był dla pątników co najmniej od 1882 r.  Skarbiec znajdował się w pomieszczeniu nad zakrystią, prezentowano w nim najcenniejsze zabytki, głównie rzemiosła artystycznego, gromadzone do średniowiecza do czasów współczesnych, w większości pochodzących z darów królewskich. Początkowo na zwiedzanie konieczne było uzyskanie pozwolenia władz klasztornych, w dwudziestoleciu międzywojennym, po modernizacji ekspozycji, zbiory udostępniane były stale, dla podniesienia komfortu zwiedzania urządzono drugie wejście do Skarbca od strony wałów (1932). W zespole budowlanym klasztoru znajdowały się ponadto biblioteka, w Sali Rycerskiej rozwieszone były obrazy ilustrujące dzieje zakonu i sanktuarium oraz portrety dostojników duchownych. Skarbiec stanowił istotny punkt zwiedzania w czasie pielgrzymek do Sanktuarium, zakonnicy prowadzili pamiątkową księgę gości. W 1902 r. ówczesny przeor Klasztoru Jasnogórskiego, Euzebjusz Rejman zaproponował upamiętnienie 300-letniej rocznicy urodzin Augustyna Kordeckiego i otwarcie w 1903 r. muzeum „pamiątkowego” jego imienia. Projekt ten nie został wówczas zrealizowany.
W czasie I wojny światowej, po wkroczeniu do Częstochowy wojsk niemieckich dowódcy wojskowi oraz cesarz Wilhelm IV zwiedzili klasztor i jego zbiory. Skarbiec odwiedził również Fryderyk-August III po zajęciu miasta przez wojska austriackie (1915).  W 1918 r. na prośbę o.o. Paulinów uporządkowania skarbca, w celu zapewnienia należytych warunków przechowywania i zabezpieczenia zbiorów podjął się  Stanisław Tomkowicz, przy współpracy z zakonnikami. Planowano także wykonanie katalogu tkanin i szat liturgicznych znajdujących się w zbiorach Skarbca.
W dwudziestoleciu międzywojennym ekspozycja została zmodernizowana, wykonano nowe szafy i witryny, a także wykonano dodatkowe wejście ułatwiające komunikację i płynne zwiedzanie Skarbca. Dostęp do Skarbca w czasie II wojny światowej był ograniczony. Obecnie na terenie Sanktuarium funkcjonuje kilka Muzeów Klasztoru OO. Paulinów na Jasnej Górze, m.in. Skarbiec, Muzeum 600-lecia, Bastion św. Rocha.

 

---

typ:
zbiory muzealne przy instytucjach

---

lokalizacja:

kraj:	region:	miejscowość:	datowanie:
Królestwo Polskie		Częstochowa	od 1882 do 2020

---

Zbiory:

zbiory muzealne

1882: naczynia liturgiczne, monstrancje, ołtarzyk mahoniowy podróżny, ornaty i tkaniny kościelne; głównie dary władców i ich rodzin (Jadwigi, Kazimierza Jagiellończyka, Zygmunta Starego, Bony, Zygmunta Augusta, Stefana batorego, Władysława IV, Michała Korybuta i Eleonory Wiśniowieckich, Jana III Sobieskiego, królewicza Jakuba, Konstantego, Aleksandra; Augusta III i Marii Józefiny); przedmioty związane z wojskiem buławy hetmańskie pałasze pochwy i rękojeści mieczy, ryngrafy, należące do władców i hetmanów; fragmenty i przykłady kompletnego uzbrojenia, zbroi, skrzydła husarskiego, moździerze, granaty i kule armatnie, laski pułkowe; relikwiarze, lichtarze, krucyfiksy, pasy kontuszowe i różańce; kielichy i naczynia, figury świętych i aniołów, biżuterię;

Do najcenniejszych przedmiotów należały tzw. orbat królowej Jadwigi ze złotej lamy haftowany; monstrancja na pamiątkę oswobodzenia Polski od Szwedów wyk. Wacław Grotko, 1672 złota z brylantami, szafirami, rubinami, szmaragdami i perłami wykonana z klejnotów skarbcowych; ornat obrządku wschodniego; krzyż rubinowy dar cesarzowej austriackiej Zyty; obraz zdobiony kamieniami szlachetnymi dar Augusta III; laska pielgrzymia ks. Radziwiłła Sierotki; Order Złotego Runa dar Władysława IV;

Darczyńcy: Królowa Jadwiga; Kazimierz IV; Zygmunt I; Stefan Batory; Dawid Konarski opat cystersów z Oliwy; Księżna Czartoryska; Konstancja druga żona Zygmunta III; Wolski i Żakińscy; Władysław IV; Cecylia Renata; fundacja Ossolińskich; Kardynał Vidoni z Rzymu; Michał Korybut Wiśniowiecki i Eleonora Austriacka; rodzina Denhoffów; Jan III Sobieski; Jakub Sobieski; Żółkiewski, Kalinowski, Potocki, ks. Jabłonowskiego, Ks. Krassowski, kard. Michał Radziejowskiego, Anastaty hr. Miączyński, Michał Potocki, opat Morzkowski, Joanna z Grudzińskich, Uczennice Instytutu Głuchoniemych;