Zbiory Szkoły Głównej Koronnej | Uniwersytetu Jagiellońskiego: Gabinet Anatomiczny
opis skrócony
Kalendarium:
1780: - powstanie Gabinetu Anatomicznego Szkoły Głównej Koronnej
1823: - powstanie Zakładu Anatomiczno-patologiczny
1871: - powstanie Theatrum Anatomicum
zmiany w nazwach:
1871: Muzeum Anatomii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego
misja:
Gromadzenie jak największej liczby okazów, jako pomoc dydaktyczna przy nauczaniu studentów oraz jako materiał do badań naukowych.
zakres terytorialny:
opis instytucji:
Katedra anatomii Akademii Krakowskiej została utworzona w 1602 r. z inicjatywy Jan Zemełki. W akcie fundacyjnym precyzowano, że anatomia ma być nauczana nie tylko teoretycznie, ale i praktycznie, w oparciu o sekcje anatomiczne zwierząt. W praktyce Katedra kierowana przez Macieja Woleńskiego zaczęła funkcjonować w 1615 r. Od ok. 1780 r. wykłady z anatomii odbywały się w kolegium szpitala św. Barbary przy Małym Rynku, wprowadzono wówczas ćwiczenia prosektoryjne na zwłokach ludzkich (wczesniej na ciałach zwierząt). Decyzja o założeniu Gabinetu Anatomicznego Szkoły Głównej Koronnej została podjęta ok. 1780 r., pierwsze eksponaty anatomiczne przywożono do Krakowa z zagranicy. W kolejnych latach zajęcia z anatomii przeniesiono do budynku Collegium Physicum. W 1851 r. została utworzona na Wydziale Filozoficznym katedra zoologii i anatomii porównawczej. Na przełomie lat 1855/56 anatomia porównawcza zaczęła figurować w spisie wykładów Wydziału Filozoficznego i w ciągu pewnego czasu (w latach 1855-1861 oraz 1877-1881) równolegle odbywały się wykłady anatomii porównawczej na Wydziałach Lekarskim i Filozoficznym. Anatomia wykładana była razem z fizjologią oraz z medycyną ogólną. Na potrzeby zajęć wykorzystywano okazy gromadzone w Gabinecie Anatomicznym. Opiekunami zbiorów byli wykładowcy historii naturalnej, którzy nabywali oraz porządkowali zbiory, które gromadzono w jednej z sal Kolegium, na parterze przy Zakładzie Anatomii Porównawczej.
W 1868 r. po utworzeniu Katedry Fizjologii, anatomia stała je się przedmiotem nauczanym oddzielnie, a kierownictwo Zakładu Anatomii Opisowej otrzymał prof. Ludwik Teichmann. Z uwagi na to, że dotychczasowe pomieszczenia przy ul. św. Anny 6 nie spełniały wymagań nowoczesnego zakładu naukowego, Teichmann rozpocza starania o wzniesienie budynku na potrzeby zakładu. W 1869 r. położono fundamenty pod nowy gmach przy ul. Kopernika 12, a w 1871 r. oddano go do użytku jako Theatrum Anatomicum. Projekt budynku wykonał znany krakowski architekt Feliks Księżarski, wg zaleceń Teichmanna. Wewnątrz przewidziano pomieszczenia na wzrastające szybko zbiory Gabinetu. Kontynuatorem tradycji kolekcjonerskich wydziału jest Muzeum Anatomiczne przy Katedrze i Zakładzie Anatomii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
typ:
zbiory muzealne przy instytucjach
uczelnie, szkoły
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Rzeczpospolita Polska | Galicja Zachodnia | Kraków | od 1780 do 1864 |
uwagi:
1780: kolegium szpitala św. Barbary przy Małym Rynku
Pracownicy:
Antoni Kozubowski
Okres pracy pracownika od 1835
Okres pracy pracownika do 1868
założyciel Gabinetu anatomii porównawczej
Ludwik Karol Teichmann
Okres pracy pracownika od 1868
Okres pracy pracownika do 1894
Henryk Ferdynand Hoyer
Okres pracy pracownika od 1894
Okres pracy pracownika do 1939
Zbiory:
zbiory muzealne
1803: 12 preparatów kości i płodów z Wiednia:
1806: 66 preparatów
1816: 141 preparatów, w tym preparaty anatomopatologiczne (np. kamienie żółciowe i moczowe)
1835: 227 preparatów (odrzucono 57, do anatomii patologicznej przeniesiono 81)
1838: okazy anatomiczne (tchawica wraz z oskrzelami wypełniona żywicą, tętnica i 4 żyły płucne), modele woskowe: wnętrzności, żołądek, miednica męska z częściami rodnym; okazy zasuszone: pęcherzyki nasienne człowiecze, gruczoł piersi niewieściej, cały układ tętnic, odnoga dolna; 2 wyroby ilustrujące przebieg naczyń ssących wypełnione rtęcią, po pęcherzyku żółciowym, wątrobie i przeponie; kilkanaście wyrobów zootomicznych, 10 szkieletów ssaków, ptaków i ryb:
1839: 145 szt. Okazów zootomicznych: 18 szt. Szkieletów zwierzęcych (głuszca, sępa brodatego, salamandry plamistej i żółwia zwyczajnego, świszcza, skrzeczka; okazy zootomiczne (płuca żółwia, gruczoł oczowy jastrzębia i sępa, gruczoły przyżołądkowe bociana; okazy antropomiczne: naczynia krwiste nerki i wątroby wypełnione żywicą; ułomki kości i zębów zwierząt przedpotopowych z Eppelsheim; sęp brodaty z Galicji szkielet
1843: 102 nowych okazów odnoszących się do Anatomii porównawczej; przekazanie 39 okazów do gabinet weterynarii
1844: szkielety foki, niedźwiedzia z Karpat, orła białozora, dzika, psa nowofundlanda, konia angielskiego; 7 czaszek: szakala, jeżowca, ostrowidza, dzikiej kozy afrykańskiej i in. 2 kameleony, stelliona i niedźwiadka; czaszka wołu przedpotopowego znaleziona w Bugu; 24 odlewy woskowe ilustrujące części mózgu, jak się u płodu ludzkiego rozwijają; 12 par ryb z Dniestru;
1845: zbiór czaszek zakupionych w Paryżu oryginały i odlewy (mieszkańców wysp margrabskich, z Cejlonu, z Afryki, Boliwii, Patagonii, czaszki zwierzętach: orangutana, szympansa [zakup]); okazy ze skóry imitujące części ciała ludzkiego: boczna część twarzy, szyi i piersi, z odsłoniętymi tętnicami, żyłami, nerwami i mięśniami; odnoga górna; przedudzie ze stopą; kość udowa i barkowa nosorożca, wadliwe rogi jelenia; szkielet susła, kaczora indyjskiego wyżła; ząb trzonowy, całą kość piętową i liczne ułomki kości nosorożca wykopane pod Zwierzyńcem; 299 szt. Słojów z Czech
1850: liczne szkielety i preparaty spirytusowe wykonane przez Kozubowskiego;
1869: 1068 preparatów
W celu powiększania zbiorów apelowano, aby zwożono do preparacji wszelkiego rodzaju zwierzęta, również egzotyczne. Obecnie do najcenniejszych należą preparaty zgromadzone przez: L. Teichmanna, Kazimierza T. Kostaneckiego, na podstawie których opracował on anatomię porównawczą kątnicy u kręgowców, kostne preparaty zebrane przez Adama W. Bochenka, preparaty z okresu międzywojennego i powojennego, wykonywane przez asystentów Zakładu Anatomii, modele embriologiczne, sprowadzone głównie przez K.T. Kostaneckiego.
dary
Dr Borecki (dwa kręgi z przedpotopowego słonia); J.W. Komisarz [?] (sęp brodaty z Galicji - kościec); Aurelian Poletyło (szkielet dzika); Felicjan Darowski (szkielet nowofundlanda); Franciszek Ciesielski (czaszki 7 szt.); Edward Witkowski (czaszka wołu); prof. Kuczyński (odlewy woskowe 24 szt.); W. Radziwoński (szkielet konia), W. Ostaszewska (ryby 12 szt.); Towarzystwo Naukowe Krakowskie (kość udowa i barkowa nosorożca); W. Witkowski (suseł), W. Wosiński (kaczor indyjski), W. Szauer (wyżeł); dr Zeuschner (kości z Eppelsheim)
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Austro-Węgry | Galicja Zachodnia | Kraków | od 1864 do 1871 |
uwagi:
1864: Collegium Physicum, od strony ul. Jagiellońskiej — na parterze Zakład Anatomii Porównawczej
Pracownicy:
Antoni Kozubowski
Okres pracy pracownika od 1835
Okres pracy pracownika do 1868
założyciel Gabinetu anatomii porównawczej
Ludwik Karol Teichmann
Okres pracy pracownika od 1868
Okres pracy pracownika do 1894
Henryk Ferdynand Hoyer
Okres pracy pracownika od 1894
Okres pracy pracownika do 1939
Zbiory:
zbiory muzealne
1803: 12 preparatów kości i płodów z Wiednia:
1806: 66 preparatów
1816: 141 preparatów, w tym preparaty anatomopatologiczne (np. kamienie żółciowe i moczowe)
1835: 227 preparatów (odrzucono 57, do anatomii patologicznej przeniesiono 81)
1838: okazy anatomiczne (tchawica wraz z oskrzelami wypełniona żywicą, tętnica i 4 żyły płucne), modele woskowe: wnętrzności, żołądek, miednica męska z częściami rodnym; okazy zasuszone: pęcherzyki nasienne człowiecze, gruczoł piersi niewieściej, cały układ tętnic, odnoga dolna; 2 wyroby ilustrujące przebieg naczyń ssących wypełnione rtęcią, po pęcherzyku żółciowym, wątrobie i przeponie; kilkanaście wyrobów zootomicznych, 10 szkieletów ssaków, ptaków i ryb:
1839: 145 szt. Okazów zootomicznych: 18 szt. Szkieletów zwierzęcych (głuszca, sępa brodatego, salamandry plamistej i żółwia zwyczajnego, świszcza, skrzeczka; okazy zootomiczne (płuca żółwia, gruczoł oczowy jastrzębia i sępa, gruczoły przyżołądkowe bociana; okazy antropomiczne: naczynia krwiste nerki i wątroby wypełnione żywicą; ułomki kości i zębów zwierząt przedpotopowych z Eppelsheim; sęp brodaty z Galicji szkielet
1843: 102 nowych okazów odnoszących się do Anatomii porównawczej; przekazanie 39 okazów do gabinet weterynarii
1844: szkielety foki, niedźwiedzia z Karpat, orła białozora, dzika, psa nowofundlanda, konia angielskiego; 7 czaszek: szakala, jeżowca, ostrowidza, dzikiej kozy afrykańskiej i in. 2 kameleony, stelliona i niedźwiadka; czaszka wołu przedpotopowego znaleziona w Bugu; 24 odlewy woskowe ilustrujące części mózgu, jak się u płodu ludzkiego rozwijają; 12 par ryb z Dniestru;
1845: zbiór czaszek zakupionych w Paryżu oryginały i odlewy (mieszkańców wysp margrabskich, z Cejlonu, z Afryki, Boliwii, Patagonii, czaszki zwierzętach: orangutana, szympansa [zakup]); okazy ze skóry imitujące części ciała ludzkiego: boczna część twarzy, szyi i piersi, z odsłoniętymi tętnicami, żyłami, nerwami i mięśniami; odnoga górna; przedudzie ze stopą; kość udowa i barkowa nosorożca, wadliwe rogi jelenia; szkielet susła, kaczora indyjskiego wyżła; ząb trzonowy, całą kość piętową i liczne ułomki kości nosorożca wykopane pod Zwierzyńcem; 299 szt. Słojów z Czech
1850: liczne szkielety i preparaty spirytusowe wykonane przez Kozubowskiego;
1869: 1068 preparatów
W celu powiększania zbiorów apelowano, aby zwożono do preparacji wszelkiego rodzaju zwierzęta, również egzotyczne. Obecnie do najcenniejszych należą preparaty zgromadzone przez: L. Teichmanna, Kazimierza T. Kostaneckiego, na podstawie których opracował on anatomię porównawczą kątnicy u kręgowców, kostne preparaty zebrane przez Adama W. Bochenka, preparaty z okresu międzywojennego i powojennego, wykonywane przez asystentów Zakładu Anatomii, modele embriologiczne, sprowadzone głównie przez K.T. Kostaneckiego.
dary
Dr Borecki (dwa kręgi z przedpotopowego słonia); J.W. Komisarz [?] (sęp brodaty z Galicji - kościec); Aurelian Poletyło (szkielet dzika); Felicjan Darowski (szkielet nowofundlanda); Franciszek Ciesielski (czaszki 7 szt.); Edward Witkowski (czaszka wołu); prof. Kuczyński (odlewy woskowe 24 szt.); W. Radziwoński (szkielet konia), W. Ostaszewska (ryby 12 szt.); Towarzystwo Naukowe Krakowskie (kość udowa i barkowa nosorożca); W. Witkowski (suseł), W. Wosiński (kaczor indyjski), W. Szauer (wyżeł); dr Zeuschner (kości z Eppelsheim)
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Austro-Węgry | Galicja Zachodnia | Kraków | od 1871 do 2020 |
uwagi:
1871: Gmach Zakładu Anatomii Opisowej, ul. Kopernika 12
Pracownicy:
Antoni Kozubowski
Okres pracy pracownika od 1835
Okres pracy pracownika do 1868
założyciel Gabinetu anatomii porównawczej
Ludwik Karol Teichmann
Okres pracy pracownika od 1868
Okres pracy pracownika do 1894
Henryk Ferdynand Hoyer
Okres pracy pracownika od 1894
Okres pracy pracownika do 1939
Zbiory:
zbiory muzealne
1803: 12 preparatów kości i płodów z Wiednia:
1806: 66 preparatów
1816: 141 preparatów, w tym preparaty anatomopatologiczne (np. kamienie żółciowe i moczowe)
1835: 227 preparatów (odrzucono 57, do anatomii patologicznej przeniesiono 81)
1838: okazy anatomiczne (tchawica wraz z oskrzelami wypełniona żywicą, tętnica i 4 żyły płucne), modele woskowe: wnętrzności, żołądek, miednica męska z częściami rodnym; okazy zasuszone: pęcherzyki nasienne człowiecze, gruczoł piersi niewieściej, cały układ tętnic, odnoga dolna; 2 wyroby ilustrujące przebieg naczyń ssących wypełnione rtęcią, po pęcherzyku żółciowym, wątrobie i przeponie; kilkanaście wyrobów zootomicznych, 10 szkieletów ssaków, ptaków i ryb:
1839: 145 szt. Okazów zootomicznych: 18 szt. Szkieletów zwierzęcych (głuszca, sępa brodatego, salamandry plamistej i żółwia zwyczajnego, świszcza, skrzeczka; okazy zootomiczne (płuca żółwia, gruczoł oczowy jastrzębia i sępa, gruczoły przyżołądkowe bociana; okazy antropomiczne: naczynia krwiste nerki i wątroby wypełnione żywicą; ułomki kości i zębów zwierząt przedpotopowych z Eppelsheim; sęp brodaty z Galicji szkielet
1843: 102 nowych okazów odnoszących się do Anatomii porównawczej; przekazanie 39 okazów do gabinet weterynarii
1844: szkielety foki, niedźwiedzia z Karpat, orła białozora, dzika, psa nowofundlanda, konia angielskiego; 7 czaszek: szakala, jeżowca, ostrowidza, dzikiej kozy afrykańskiej i in. 2 kameleony, stelliona i niedźwiadka; czaszka wołu przedpotopowego znaleziona w Bugu; 24 odlewy woskowe ilustrujące części mózgu, jak się u płodu ludzkiego rozwijają; 12 par ryb z Dniestru;
1845: zbiór czaszek zakupionych w Paryżu oryginały i odlewy (mieszkańców wysp margrabskich, z Cejlonu, z Afryki, Boliwii, Patagonii, czaszki zwierzętach: orangutana, szympansa [zakup]); okazy ze skóry imitujące części ciała ludzkiego: boczna część twarzy, szyi i piersi, z odsłoniętymi tętnicami, żyłami, nerwami i mięśniami; odnoga górna; przedudzie ze stopą; kość udowa i barkowa nosorożca, wadliwe rogi jelenia; szkielet susła, kaczora indyjskiego wyżła; ząb trzonowy, całą kość piętową i liczne ułomki kości nosorożca wykopane pod Zwierzyńcem; 299 szt. Słojów z Czech
1850: liczne szkielety i preparaty spirytusowe wykonane przez Kozubowskiego;
1869: 1068 preparatów
W celu powiększania zbiorów apelowano, aby zwożono do preparacji wszelkiego rodzaju zwierzęta, również egzotyczne. Obecnie do najcenniejszych należą preparaty zgromadzone przez: L. Teichmanna, Kazimierza T. Kostaneckiego, na podstawie których opracował on anatomię porównawczą kątnicy u kręgowców, kostne preparaty zebrane przez Adama W. Bochenka, preparaty z okresu międzywojennego i powojennego, wykonywane przez asystentów Zakładu Anatomii, modele embriologiczne, sprowadzone głównie przez K.T. Kostaneckiego.
dary
Dr Borecki (dwa kręgi z przedpotopowego słonia); J.W. Komisarz [?] (sęp brodaty z Galicji - kościec); Aurelian Poletyło (szkielet dzika); Felicjan Darowski (szkielet nowofundlanda); Franciszek Ciesielski (czaszki 7 szt.); Edward Witkowski (czaszka wołu); prof. Kuczyński (odlewy woskowe 24 szt.); W. Radziwoński (szkielet konia), W. Ostaszewska (ryby 12 szt.); Towarzystwo Naukowe Krakowskie (kość udowa i barkowa nosorożca); W. Witkowski (suseł), W. Wosiński (kaczor indyjski), W. Szauer (wyżeł); dr Zeuschner (kości z Eppelsheim)
