Muzeum Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego
opis skrócony
Kalendarium:
1894-09-23: - Publikacja Odezwy do ziomków Andrzeja Cinciały, apelująca o gromadzenie zbiorów muzealnych
1896-04-11: - Publikacja Odezwy ks. Ignacego Świeżego o gromadzenie zbiorów muzealnych, zapowiedź utworzenia muzeum śląskiego
1900: - rezygnacja stowarzyszenia Dziedzictwo błogosławionego Jana Sarkandra dla Ludu Polskiego na Śląsku z opieki nad zbiorami
1901: - przejęcie opieki nad zbiorami przez Oddział Towarzystwa Ludozanwczego w Cieszynie
1903-08-30: - otwarcie Wystawy Ludoznawczej
1904: - przeniesienie zbiorów do klasztoru oo. Bonifratrów w Cieszynie
1911: - przeniesienie zbiorów do budynku seminarium nauczycielskiego na Bobrku koło Cieszyna
1931-06-21: - otwarcie centralnego muzeum śląskiego, łączącego przedwojenne zbiory muzealne
zmiany w nazwach:
Muzeum Śląskie
misja:
Muzeum istniało w ramach Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. „Celem Towarzystwa jest umiejętne badanie ludu polskiego i ludów sąsiednich, oraz rozpowszechnianie o nim zebranych wiadomości, a zwłaszcza utrzymywanie muzeum śląskiego w Cieszynie”.
zakres terytorialny:
opis instytucji:
Pierwsze próby utworzenia polskiego muzeum pojawiły się pod koniec XIX w. W Odezwie do ziomków, umieszczonej na łamach „Przeglądu Politycznego” w 1894 r. Andrzej Cinciała – polski ewangelicki działacz narodowy i ludoznawca (dokumentujący m.in. powiedzenia ludu śląskiego) apelował o utworzenie zbiorów muzealnych: „Poznanie naszego kraju należy do naszych obowiązków narodowych. Dlatego powinniśmy skrzętnie gromadzić wszelkie pomniki naszej przeszłości i wszystko, co może być świadkiem o bieżącej chwili, o losach naszych w tym kraju, w którym od niepamiętnych czasów mieszka nasz naród”. Gromadzone przez Cinciałę zbiory, które żłożone miały być w Czytelni Ludowej w Cieszynie, uległy rozproszeniu po jego śmierci (1898).
Kolejny apel o tworzenie zbiorów muzealnych pojawił się w 1896 r. „Gwiazdce Cieszyńskiej”. Odezwa podpisana przez ks. Ignacego Świeżego nawoływała do gromadzenia wszelkich przedmiotów związanych z codziennym życiem mieszkańców: „Dlatego postanowiło «Dziedzictwo» zbierać takie przedmioty, które mogą nam przedstawić życie przodków i dać o nim wyobrażenie i utworzyć z tych przedmiotów muzeum [...] z tych przedmiotów muzeum. Takich starożytnych przedmiotów jeszcze dużo można znaleźć między ludem, np. stare rogowe lub drewniane łyżki, drewniane i gliniane, miski, pasy, różne narzędzia rolnicze i rzemieślnicze… stare ubiory, np. czepce złotem wyszywane, białe chustki z wyszywaniami, stare książki, obrazki…”. Początkowo zbiory gromadzono w siedzibie Stowarzyszenia “Dziedzictwo”, następnie przeniesiono do budynku polskiej Szkoły Ludowej w Cieszynie. W 1900 r. Stowarzyszenie zrezygnowało z opieki nad zbiorami, w 1901 r. funkcję tę przejęło Polskie Towarzystwo Ludoznawcze w Księstwie Cieszyńskim z siedzibą w Cieszynie. Pierwszym prezesem Towarzystwa oraz kustoszem zbiorów został ks. Józef Londzin.Celem Towarzystwa Ludoznawczego było m. in. „badanie ludu polskiego i ludów sąsiednich oraz rozpowszechnianie o nim zebranych wiadomości, a zwłaszcza utrzymywanie muzeum śląskiego”. Jednym z działań muzeum była organizacja Wystawy Ludoznawczej (1903). Większość z prezentowanych na niej okazów znalazła się w kolekcji muzealnej. Ze względu na brak miejsca w 1904 r. kolekcja została przeniesiona do nowej siedziby w klasztorze bonifratrów w Cieszynie (opłata za pomieszczenia wynosiła 120 koron rocznego czynszu), a w 1911 r. do sutereny polskiego Seminarium Nauczycielskiego na Bobrku.
Po I wojnie światowej z chwilą przejęcia części miasta przez władze polskie, stanowisko kustosza Muzeum Miejskiego objął inż. Wiktor Karger, a na skutek zabiegów ówczesnego prezydenta miasta, ks. Londzina (od 1927), utworzono muzeum centralne. Mieściło się ono w Pałacu Larischów i obejmowało kolekcje Szersznika, Muzeum Śląskiego, Muzeum Miejskiego oraz liczne prywatne kolekcje. Uroczystego otwarcia Muzeum w nowej siedzibie dokonano 21 VI 1931 r., w tym też czasie w Cieszynie odbył się VI Zjazd Związku Muzeów w Polsce, a Polskie Towarzystwo Ludoznawcze wydało specjalny numer "Zarania" w całości poświęcony sprawom muzealnictwa.
W 1952 r. wydzielono ze zbiorów muzealnych wszystkie archiwalia, w 1960 r. księgozbiór. Obecnie kolekcja Muzeum Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego znajduje się w Muzeum Śląska Cieszyńskiego.
typ:
Muzeum
stowarzyszenia
organizacja kulturalna
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Austro-Węgry | Śląsk | Cieszyn | od 1900 do 1903 |
uwagi:
1900: siedziba “Dziedzictwa bł. Jana Sarkandra dla Ludu Polskiego na Śląsku”- ul. Stary Targ 4, Cieszyn
Pracownicy:
Ignacy Świeży
Okres pracy pracownika od 1900
Okres pracy pracownika do 1901
założyciel
Józef Londzin
Okres pracy pracownika od 1901
Okres pracy pracownika do 1918
kustosz
Zbiory:
zbiory muzealne
po 1900: kolekcja „druków, obrazów, mebli, strojów i wszelkich zabytków i pomników, które nasi przodkowie wytworzyli i nam zostawili”, kolekcja prywatna ks. Józefa Londzina
po 1903: okazy z Wystawy Ludoznawczej
W kolekcji muzeum znalazły się m.in. meble (z domów szlacheckich, mieszczańskich i chłopskich, m. in. szafa z 1722 r. i skrzynia z 1792 r. z ludowymi malowidłami), ceramika i szkło (kilkadziesiąt obrazów, malowanych na szkle, cieszyńskie talerze i wazy cynowe, dwa pokale (wilkony), obwieszone srebrnymi monetami, liczny zbiór cieszyńskiej i jabłonkowskiej ceramiki, m. in. mały dzbanek z 1651 r., misy z XVIII w., porcelana, “stare szkło”), tkaniny (Kilkadziesiąt sztuk haftów ludowych, najstarszy z 1686 r., ornat skórzany), narzędzia i elementy techniczne (dwa pługi drewniane, jeden jest cały z drzewa, drugi z dodatkiem łańcuszków, przytrzymujących drewniane części pługa, dwa warsztaty tkackie), sztuka (2 szt. płaskorzeźby z XV w., dwa ornaty skórzane, wielki zbiór fotografii śląskich kościołów drewnianych, kilka map śląskich z granicą, wysuniętą aż pod Czacę), varia (cymbał, pałka zbójecka, naczynia szałaśnicze, kuty zegar wieżowy, dębowa kasa kościelna z XIV w., stare organy z XVII w.), księgozbiór (książki w dialekcie polsko-śląskim, zbiór książek używanych przez polską ludność Śląska Cieszyńskiego, m.in.: biblia Radziwiłłowska z 1563 r., kronika Bielskiego, prawo magdeburskie, drukowane w Krakowie); W Muzeum znajdował się też dział przyrodniczy i kościelny.
dary
Ofiarodawcami byli głównie księża, nauczyciele, urzędnicy, rzemieślnicy oraz okoliczni ziemianie. Nazwiska ofiarodawców dla muzeum śląskiego należącego do “Dziedzictwa” były publikowane przez ks. Londzina w „Gwiazdce Cieszyńskiej” w specjalnej rubryce Dla Muzeum śląskiego ofiarowali.
1896: Bernard Adamecki w Marklowicach (1 monetę miedzianą i hebel do strugania szczyp); Teodor Bulik, kościelny w Cieszynie (koguta z drzewa rzeźbionego przez domorosłego rzeźbiarza; siem dzbanków z XVIII w., dwie gliniane misy (jedną z 1768 r., drugą z 1813 r.), dwie porcelanowe misy, jedną wazę szklaną, dwie małe wazy porcelanowe, jedną cukiernicę porcelanową, jedną filiżankę na nóżkach z talerzykiem, dwa naczynia na święconą wodę, jeden garnuszek gliniany, jedno naczynie porcelanowe na herbatę, jeden świecznik gliniany, jedną tabakierkę, jeden stary rzeźbiony obraz drewniany z jednego kawałka drzewa „pochodzący ze starego kończyckiego kościoła”, dwa obrazy na szkle, trzy obrazy na papierze i drewnianą „rogulę” (narzędzie do mieszania); Jan Filipiec, majster szewski w Cieszynie (czarny łańcuch, który dawniej nosiły Cieszynianki); Jerzy Greń w Jaworzu (czeską książkę modlitewną z r. 1696); Grzegorzowa w Cieszynie (12 monet); Paweł Kieloch w Dziedzicach (dokument na pergaminie z 1667 r. wydany przez Juliusza Sunegka księcia bielskiego w czeskim języku); p. Kopeć, siedlak w Dziedzicach (pistolet skałkowy); p. Joanna Kuczera w Cieszynie (talerz cynowy z r. 1780 z herbem miasta Cieszyna); p. Adam Kisiała z Brennej (srebrną monetę z czasów Marii Teresy (1760); p. Milaczkowa w Cieszynie (trzy stare grzebienie jakie dawniej Cieszynianki nosiły w włosach i dwie piękne tytonierki); Bernard Niemiec, kapelusznik w Skoczowie (Pan Jezus ukoronowany, wykonany przez domorosłego rzeźbiarza, szklankę szlifowaną z kwiatami i jeden talerz); Maryanna Paszek (parę pończoch czerwonych około półtora metra długich); Prochaska, nauczyciel w Cieszynie (Biblia, das ist die gantze Heilige Schrift Alten und Neuen Testaments z r. 1716); Franciszek Rosmael, dyrektor szkoły dla przemysłu drzewnego w Wałaskiem Międzyrzeczu na Morawie (4 fotografie ołtarzów wykonanych w powyższej szkole dla kościoła parafialnego w Cieszynie i dwa sprawozdania powyższej szkoły); Schwarz, nauczyciel muzyki w Cieszynie (skrzypce z zeszłego stulecia, imitacja skrzypiec Paganiniego);Jakób Skrobanek, kupiec w Cieszynie (18 monet miedzianych i kilka centów stopionych podczas pożaru); Antoni Smolka, siedlak w Bełsznicy na pruskim Śląsku (4 dokumenty na pergaminie pochodzące od książąt opawskich, raciborskich i opolskich zawierające kontrakty kupna z r. 1496, 1499, 1679 i 1694); Fr. Staniczek w Dziećmorowicach (dokument na pergaminie z r. 1732 z podpisem własnoręcznym cesarza Karola); Andrzej Zawadzki, kościelny w Cieszynie (polskie pismo św. z r. 1707; świecznik drewniany z r. 1663); Józef Zontek, pisarz gminny w Bujakowi (monetę srebrną z podobizną cesarza Leopolda z r. 1700); N. N. w Cieszynie (2 monety miedziane i guzik);
ks. Jan Budny, proboszcz w Międzyrzeczu (katolicki kancyonał wydany w Wrocławiu w r. 1847; Pieśń do Mszy świętej z Litaniami a Modlitwami i Drogą Krzyża Jezusowego, druk. w Cieszynie 1825 r. w drukarni Tomasza Prochaski i zupełny katolicki kancyonał i Książka Modlitewna przez Szymona Prżicha we Wrocławiu 1841 r.); ks. Henryk Dziekan, proboszcz w Niem. Lutyni (fotografię dawnego drewnianego kościoła w Pruchnej); ks. Engelbert Brodzki, proboszcz w Dziećmorowicach (fotografię kościoła drewnianego w Stonawie i kazania polskie (Świątnica Pańska) ks. Szymona Starowolskiego, Kraków w r. 1682); ks. dr. Andrzej Gajdaczek wikary w Cieszynie (dokument pergaminowy z r. 1677, potwierdzający przywileje cechu szewskiego w Puccniu z podpisem własnoręcznym króla Jana); ks. Józef Londzin, nauczyciel w Zabrzegu (3 srebrne monety i książkę: Skarb niebieski na ziemi znaleziony, drukowaną w Krakowie r. 1751); ks. Adolf Waleczek, wikary w Czechowicach (książkę: Myśli przebrane z kaznodziejów różnych przedniejszych francuskich i niemieckich, ułożone na kazania o tajemnicach Najświętszej Maryi Panny przez ks. Teodora Grubera. W drukarni Jasnej Góry Częstochowskiej. Roku Pańskiego 1779); Klasztor Sióstr Elżbietanek w Cieszynie (obraz przedstawiający naigrawanie się żydów z Pan Jezus z r. 1494; dwa sztambuchy baronowej Becss z r. 1806 i 14 książek);
(“Gwiazdka Cieszyńska”, nr 33, s. 329; nr 34, s. 347; nr 35, s. 358; nr 36, s. 368; nr 37, s. 379)
Po przejęciu zbiorów przez Towarzystwo Ludoznawcze:
1901: ks. Józef Londzin (zabytki etnograficzne i historyczne, była to kolekcja „druków, obrazów, mebli, strojów i wszelkich zabytków i pomników, które nasi przodkowie wytworzyli i nam zostawili”)
1903: Teodor Bulik (zapis testamentowy: kolekcja pamiątek historycznych, m.in.: 25 obrazów, 7 dzbanów (najstarszy z 1651 r.), 396 sztuk porcelany, 89 starych okularów i ponad 100 książek)
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Austria | Śląsk | Cieszyn | od 1903 do 1904 |
uwagi:
1903: budynek szkoły Polskiej Macierzy Szkolnej - Szkoły Ludowej przy ul. Sydonii (ob. ul. ks. Świeżego 6 w Cieszynie)
Pracownicy:
Ignacy Świeży
Okres pracy pracownika od 1900
Okres pracy pracownika do 1901
założyciel
Józef Londzin
Okres pracy pracownika od 1901
Okres pracy pracownika do 1918
kustosz
Zbiory:
zbiory muzealne
po 1900: kolekcja „druków, obrazów, mebli, strojów i wszelkich zabytków i pomników, które nasi przodkowie wytworzyli i nam zostawili”, kolekcja prywatna ks. Józefa Londzina
po 1903: okazy z Wystawy Ludoznawczej
W kolekcji muzeum znalazły się m.in. meble (z domów szlacheckich, mieszczańskich i chłopskich, m. in. szafa z 1722 r. i skrzynia z 1792 r. z ludowymi malowidłami), ceramika i szkło (kilkadziesiąt obrazów, malowanych na szkle, cieszyńskie talerze i wazy cynowe, dwa pokale (wilkony), obwieszone srebrnymi monetami, liczny zbiór cieszyńskiej i jabłonkowskiej ceramiki, m. in. mały dzbanek z 1651 r., misy z XVIII w., porcelana, “stare szkło”), tkaniny (Kilkadziesiąt sztuk haftów ludowych, najstarszy z 1686 r., ornat skórzany), narzędzia i elementy techniczne (dwa pługi drewniane, jeden jest cały z drzewa, drugi z dodatkiem łańcuszków, przytrzymujących drewniane części pługa, dwa warsztaty tkackie), sztuka (2 szt. płaskorzeźby z XV w., dwa ornaty skórzane, wielki zbiór fotografii śląskich kościołów drewnianych, kilka map śląskich z granicą, wysuniętą aż pod Czacę), varia (cymbał, pałka zbójecka, naczynia szałaśnicze, kuty zegar wieżowy, dębowa kasa kościelna z XIV w., stare organy z XVII w.), księgozbiór (książki w dialekcie polsko-śląskim, zbiór książek używanych przez polską ludność Śląska Cieszyńskiego, m.in.: biblia Radziwiłłowska z 1563 r., kronika Bielskiego, prawo magdeburskie, drukowane w Krakowie); W Muzeum znajdował się też dział przyrodniczy i kościelny.
dary
Ofiarodawcami byli głównie księża, nauczyciele, urzędnicy, rzemieślnicy oraz okoliczni ziemianie. Nazwiska ofiarodawców dla muzeum śląskiego należącego do “Dziedzictwa” były publikowane przez ks. Londzina w „Gwiazdce Cieszyńskiej” w specjalnej rubryce Dla Muzeum śląskiego ofiarowali.
1896: Bernard Adamecki w Marklowicach (1 monetę miedzianą i hebel do strugania szczyp); Teodor Bulik, kościelny w Cieszynie (koguta z drzewa rzeźbionego przez domorosłego rzeźbiarza; siem dzbanków z XVIII w., dwie gliniane misy (jedną z 1768 r., drugą z 1813 r.), dwie porcelanowe misy, jedną wazę szklaną, dwie małe wazy porcelanowe, jedną cukiernicę porcelanową, jedną filiżankę na nóżkach z talerzykiem, dwa naczynia na święconą wodę, jeden garnuszek gliniany, jedno naczynie porcelanowe na herbatę, jeden świecznik gliniany, jedną tabakierkę, jeden stary rzeźbiony obraz drewniany z jednego kawałka drzewa „pochodzący ze starego kończyckiego kościoła”, dwa obrazy na szkle, trzy obrazy na papierze i drewnianą „rogulę” (narzędzie do mieszania); Jan Filipiec, majster szewski w Cieszynie (czarny łańcuch, który dawniej nosiły Cieszynianki); Jerzy Greń w Jaworzu (czeską książkę modlitewną z r. 1696); Grzegorzowa w Cieszynie (12 monet); Paweł Kieloch w Dziedzicach (dokument na pergaminie z 1667 r. wydany przez Juliusza Sunegka księcia bielskiego w czeskim języku); p. Kopeć, siedlak w Dziedzicach (pistolet skałkowy); p. Joanna Kuczera w Cieszynie (talerz cynowy z r. 1780 z herbem miasta Cieszyna); p. Adam Kisiała z Brennej (srebrną monetę z czasów Marii Teresy (1760); p. Milaczkowa w Cieszynie (trzy stare grzebienie jakie dawniej Cieszynianki nosiły w włosach i dwie piękne tytonierki); Bernard Niemiec, kapelusznik w Skoczowie (Pan Jezus ukoronowany, wykonany przez domorosłego rzeźbiarza, szklankę szlifowaną z kwiatami i jeden talerz); Maryanna Paszek (parę pończoch czerwonych około półtora metra długich); Prochaska, nauczyciel w Cieszynie (Biblia, das ist die gantze Heilige Schrift Alten und Neuen Testaments z r. 1716); Franciszek Rosmael, dyrektor szkoły dla przemysłu drzewnego w Wałaskiem Międzyrzeczu na Morawie (4 fotografie ołtarzów wykonanych w powyższej szkole dla kościoła parafialnego w Cieszynie i dwa sprawozdania powyższej szkoły); Schwarz, nauczyciel muzyki w Cieszynie (skrzypce z zeszłego stulecia, imitacja skrzypiec Paganiniego);Jakób Skrobanek, kupiec w Cieszynie (18 monet miedzianych i kilka centów stopionych podczas pożaru); Antoni Smolka, siedlak w Bełsznicy na pruskim Śląsku (4 dokumenty na pergaminie pochodzące od książąt opawskich, raciborskich i opolskich zawierające kontrakty kupna z r. 1496, 1499, 1679 i 1694); Fr. Staniczek w Dziećmorowicach (dokument na pergaminie z r. 1732 z podpisem własnoręcznym cesarza Karola); Andrzej Zawadzki, kościelny w Cieszynie (polskie pismo św. z r. 1707; świecznik drewniany z r. 1663); Józef Zontek, pisarz gminny w Bujakowi (monetę srebrną z podobizną cesarza Leopolda z r. 1700); N. N. w Cieszynie (2 monety miedziane i guzik);
ks. Jan Budny, proboszcz w Międzyrzeczu (katolicki kancyonał wydany w Wrocławiu w r. 1847; Pieśń do Mszy świętej z Litaniami a Modlitwami i Drogą Krzyża Jezusowego, druk. w Cieszynie 1825 r. w drukarni Tomasza Prochaski i zupełny katolicki kancyonał i Książka Modlitewna przez Szymona Prżicha we Wrocławiu 1841 r.); ks. Henryk Dziekan, proboszcz w Niem. Lutyni (fotografię dawnego drewnianego kościoła w Pruchnej); ks. Engelbert Brodzki, proboszcz w Dziećmorowicach (fotografię kościoła drewnianego w Stonawie i kazania polskie (Świątnica Pańska) ks. Szymona Starowolskiego, Kraków w r. 1682); ks. dr. Andrzej Gajdaczek wikary w Cieszynie (dokument pergaminowy z r. 1677, potwierdzający przywileje cechu szewskiego w Puccniu z podpisem własnoręcznym króla Jana); ks. Józef Londzin, nauczyciel w Zabrzegu (3 srebrne monety i książkę: Skarb niebieski na ziemi znaleziony, drukowaną w Krakowie r. 1751); ks. Adolf Waleczek, wikary w Czechowicach (książkę: Myśli przebrane z kaznodziejów różnych przedniejszych francuskich i niemieckich, ułożone na kazania o tajemnicach Najświętszej Maryi Panny przez ks. Teodora Grubera. W drukarni Jasnej Góry Częstochowskiej. Roku Pańskiego 1779); Klasztor Sióstr Elżbietanek w Cieszynie (obraz przedstawiający naigrawanie się żydów z Pan Jezus z r. 1494; dwa sztambuchy baronowej Becss z r. 1806 i 14 książek);
(“Gwiazdka Cieszyńska”, nr 33, s. 329; nr 34, s. 347; nr 35, s. 358; nr 36, s. 368; nr 37, s. 379)
Po przejęciu zbiorów przez Towarzystwo Ludoznawcze:
1901: ks. Józef Londzin (zabytki etnograficzne i historyczne, była to kolekcja „druków, obrazów, mebli, strojów i wszelkich zabytków i pomników, które nasi przodkowie wytworzyli i nam zostawili”)
1903: Teodor Bulik (zapis testamentowy: kolekcja pamiątek historycznych, m.in.: 25 obrazów, 7 dzbanów (najstarszy z 1651 r.), 396 sztuk porcelany, 89 starych okularów i ponad 100 książek)
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Austria | Śląsk | Cieszyn | od 1904 do 1911 |
uwagi:
1904: pomieszczenia klasztoru oo. Bonifratrów w Cieszynie, (ob. plac ks. Józefa Londzina 1)
Pracownicy:
Ignacy Świeży
Okres pracy pracownika od 1900
Okres pracy pracownika do 1901
założyciel
Józef Londzin
Okres pracy pracownika od 1901
Okres pracy pracownika do 1918
kustosz
Zbiory:
zbiory muzealne
po 1900: kolekcja „druków, obrazów, mebli, strojów i wszelkich zabytków i pomników, które nasi przodkowie wytworzyli i nam zostawili”, kolekcja prywatna ks. Józefa Londzina
po 1903: okazy z Wystawy Ludoznawczej
W kolekcji muzeum znalazły się m.in. meble (z domów szlacheckich, mieszczańskich i chłopskich, m. in. szafa z 1722 r. i skrzynia z 1792 r. z ludowymi malowidłami), ceramika i szkło (kilkadziesiąt obrazów, malowanych na szkle, cieszyńskie talerze i wazy cynowe, dwa pokale (wilkony), obwieszone srebrnymi monetami, liczny zbiór cieszyńskiej i jabłonkowskiej ceramiki, m. in. mały dzbanek z 1651 r., misy z XVIII w., porcelana, “stare szkło”), tkaniny (Kilkadziesiąt sztuk haftów ludowych, najstarszy z 1686 r., ornat skórzany), narzędzia i elementy techniczne (dwa pługi drewniane, jeden jest cały z drzewa, drugi z dodatkiem łańcuszków, przytrzymujących drewniane części pługa, dwa warsztaty tkackie), sztuka (2 szt. płaskorzeźby z XV w., dwa ornaty skórzane, wielki zbiór fotografii śląskich kościołów drewnianych, kilka map śląskich z granicą, wysuniętą aż pod Czacę), varia (cymbał, pałka zbójecka, naczynia szałaśnicze, kuty zegar wieżowy, dębowa kasa kościelna z XIV w., stare organy z XVII w.), księgozbiór (książki w dialekcie polsko-śląskim, zbiór książek używanych przez polską ludność Śląska Cieszyńskiego, m.in.: biblia Radziwiłłowska z 1563 r., kronika Bielskiego, prawo magdeburskie, drukowane w Krakowie); W Muzeum znajdował się też dział przyrodniczy i kościelny.
dary
Ofiarodawcami byli głównie księża, nauczyciele, urzędnicy, rzemieślnicy oraz okoliczni ziemianie. Nazwiska ofiarodawców dla muzeum śląskiego należącego do “Dziedzictwa” były publikowane przez ks. Londzina w „Gwiazdce Cieszyńskiej” w specjalnej rubryce Dla Muzeum śląskiego ofiarowali.
1896: Bernard Adamecki w Marklowicach (1 monetę miedzianą i hebel do strugania szczyp); Teodor Bulik, kościelny w Cieszynie (koguta z drzewa rzeźbionego przez domorosłego rzeźbiarza; siem dzbanków z XVIII w., dwie gliniane misy (jedną z 1768 r., drugą z 1813 r.), dwie porcelanowe misy, jedną wazę szklaną, dwie małe wazy porcelanowe, jedną cukiernicę porcelanową, jedną filiżankę na nóżkach z talerzykiem, dwa naczynia na święconą wodę, jeden garnuszek gliniany, jedno naczynie porcelanowe na herbatę, jeden świecznik gliniany, jedną tabakierkę, jeden stary rzeźbiony obraz drewniany z jednego kawałka drzewa „pochodzący ze starego kończyckiego kościoła”, dwa obrazy na szkle, trzy obrazy na papierze i drewnianą „rogulę” (narzędzie do mieszania); Jan Filipiec, majster szewski w Cieszynie (czarny łańcuch, który dawniej nosiły Cieszynianki); Jerzy Greń w Jaworzu (czeską książkę modlitewną z r. 1696); Grzegorzowa w Cieszynie (12 monet); Paweł Kieloch w Dziedzicach (dokument na pergaminie z 1667 r. wydany przez Juliusza Sunegka księcia bielskiego w czeskim języku); p. Kopeć, siedlak w Dziedzicach (pistolet skałkowy); p. Joanna Kuczera w Cieszynie (talerz cynowy z r. 1780 z herbem miasta Cieszyna); p. Adam Kisiała z Brennej (srebrną monetę z czasów Marii Teresy (1760); p. Milaczkowa w Cieszynie (trzy stare grzebienie jakie dawniej Cieszynianki nosiły w włosach i dwie piękne tytonierki); Bernard Niemiec, kapelusznik w Skoczowie (Pan Jezus ukoronowany, wykonany przez domorosłego rzeźbiarza, szklankę szlifowaną z kwiatami i jeden talerz); Maryanna Paszek (parę pończoch czerwonych około półtora metra długich); Prochaska, nauczyciel w Cieszynie (Biblia, das ist die gantze Heilige Schrift Alten und Neuen Testaments z r. 1716); Franciszek Rosmael, dyrektor szkoły dla przemysłu drzewnego w Wałaskiem Międzyrzeczu na Morawie (4 fotografie ołtarzów wykonanych w powyższej szkole dla kościoła parafialnego w Cieszynie i dwa sprawozdania powyższej szkoły); Schwarz, nauczyciel muzyki w Cieszynie (skrzypce z zeszłego stulecia, imitacja skrzypiec Paganiniego);Jakób Skrobanek, kupiec w Cieszynie (18 monet miedzianych i kilka centów stopionych podczas pożaru); Antoni Smolka, siedlak w Bełsznicy na pruskim Śląsku (4 dokumenty na pergaminie pochodzące od książąt opawskich, raciborskich i opolskich zawierające kontrakty kupna z r. 1496, 1499, 1679 i 1694); Fr. Staniczek w Dziećmorowicach (dokument na pergaminie z r. 1732 z podpisem własnoręcznym cesarza Karola); Andrzej Zawadzki, kościelny w Cieszynie (polskie pismo św. z r. 1707; świecznik drewniany z r. 1663); Józef Zontek, pisarz gminny w Bujakowi (monetę srebrną z podobizną cesarza Leopolda z r. 1700); N. N. w Cieszynie (2 monety miedziane i guzik);
ks. Jan Budny, proboszcz w Międzyrzeczu (katolicki kancyonał wydany w Wrocławiu w r. 1847; Pieśń do Mszy świętej z Litaniami a Modlitwami i Drogą Krzyża Jezusowego, druk. w Cieszynie 1825 r. w drukarni Tomasza Prochaski i zupełny katolicki kancyonał i Książka Modlitewna przez Szymona Prżicha we Wrocławiu 1841 r.); ks. Henryk Dziekan, proboszcz w Niem. Lutyni (fotografię dawnego drewnianego kościoła w Pruchnej); ks. Engelbert Brodzki, proboszcz w Dziećmorowicach (fotografię kościoła drewnianego w Stonawie i kazania polskie (Świątnica Pańska) ks. Szymona Starowolskiego, Kraków w r. 1682); ks. dr. Andrzej Gajdaczek wikary w Cieszynie (dokument pergaminowy z r. 1677, potwierdzający przywileje cechu szewskiego w Puccniu z podpisem własnoręcznym króla Jana); ks. Józef Londzin, nauczyciel w Zabrzegu (3 srebrne monety i książkę: Skarb niebieski na ziemi znaleziony, drukowaną w Krakowie r. 1751); ks. Adolf Waleczek, wikary w Czechowicach (książkę: Myśli przebrane z kaznodziejów różnych przedniejszych francuskich i niemieckich, ułożone na kazania o tajemnicach Najświętszej Maryi Panny przez ks. Teodora Grubera. W drukarni Jasnej Góry Częstochowskiej. Roku Pańskiego 1779); Klasztor Sióstr Elżbietanek w Cieszynie (obraz przedstawiający naigrawanie się żydów z Pan Jezus z r. 1494; dwa sztambuchy baronowej Becss z r. 1806 i 14 książek);
(“Gwiazdka Cieszyńska”, nr 33, s. 329; nr 34, s. 347; nr 35, s. 358; nr 36, s. 368; nr 37, s. 379)
Po przejęciu zbiorów przez Towarzystwo Ludoznawcze:
1901: ks. Józef Londzin (zabytki etnograficzne i historyczne, była to kolekcja „druków, obrazów, mebli, strojów i wszelkich zabytków i pomników, które nasi przodkowie wytworzyli i nam zostawili”)
1903: Teodor Bulik (zapis testamentowy: kolekcja pamiątek historycznych, m.in.: 25 obrazów, 7 dzbanów (najstarszy z 1651 r.), 396 sztuk porcelany, 89 starych okularów i ponad 100 książek)
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Austria | Śląsk | Cieszyn | od 1911 do 1918 |
uwagi:
1911: budynek seminarium nauczycielskiego na Bobrku koło Cieszyna, ówczesna siedziba Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego (ob. ul. Bielska 62, Wydział Artystyczny Uniwersytetu Śląskiego)
Pracownicy:
Ignacy Świeży
Okres pracy pracownika od 1900
Okres pracy pracownika do 1901
założyciel
Józef Londzin
Okres pracy pracownika od 1901
Okres pracy pracownika do 1918
kustosz
Zbiory:
zbiory muzealne
po 1900: kolekcja „druków, obrazów, mebli, strojów i wszelkich zabytków i pomników, które nasi przodkowie wytworzyli i nam zostawili”, kolekcja prywatna ks. Józefa Londzina
po 1903: okazy z Wystawy Ludoznawczej
W kolekcji muzeum znalazły się m.in. meble (z domów szlacheckich, mieszczańskich i chłopskich, m. in. szafa z 1722 r. i skrzynia z 1792 r. z ludowymi malowidłami), ceramika i szkło (kilkadziesiąt obrazów, malowanych na szkle, cieszyńskie talerze i wazy cynowe, dwa pokale (wilkony), obwieszone srebrnymi monetami, liczny zbiór cieszyńskiej i jabłonkowskiej ceramiki, m. in. mały dzbanek z 1651 r., misy z XVIII w., porcelana, “stare szkło”), tkaniny (Kilkadziesiąt sztuk haftów ludowych, najstarszy z 1686 r., ornat skórzany), narzędzia i elementy techniczne (dwa pługi drewniane, jeden jest cały z drzewa, drugi z dodatkiem łańcuszków, przytrzymujących drewniane części pługa, dwa warsztaty tkackie), sztuka (2 szt. płaskorzeźby z XV w., dwa ornaty skórzane, wielki zbiór fotografii śląskich kościołów drewnianych, kilka map śląskich z granicą, wysuniętą aż pod Czacę), varia (cymbał, pałka zbójecka, naczynia szałaśnicze, kuty zegar wieżowy, dębowa kasa kościelna z XIV w., stare organy z XVII w.), księgozbiór (książki w dialekcie polsko-śląskim, zbiór książek używanych przez polską ludność Śląska Cieszyńskiego, m.in.: biblia Radziwiłłowska z 1563 r., kronika Bielskiego, prawo magdeburskie, drukowane w Krakowie); W Muzeum znajdował się też dział przyrodniczy i kościelny.
dary
Ofiarodawcami byli głównie księża, nauczyciele, urzędnicy, rzemieślnicy oraz okoliczni ziemianie. Nazwiska ofiarodawców dla muzeum śląskiego należącego do “Dziedzictwa” były publikowane przez ks. Londzina w „Gwiazdce Cieszyńskiej” w specjalnej rubryce Dla Muzeum śląskiego ofiarowali.
1896: Bernard Adamecki w Marklowicach (1 monetę miedzianą i hebel do strugania szczyp); Teodor Bulik, kościelny w Cieszynie (koguta z drzewa rzeźbionego przez domorosłego rzeźbiarza; siem dzbanków z XVIII w., dwie gliniane misy (jedną z 1768 r., drugą z 1813 r.), dwie porcelanowe misy, jedną wazę szklaną, dwie małe wazy porcelanowe, jedną cukiernicę porcelanową, jedną filiżankę na nóżkach z talerzykiem, dwa naczynia na święconą wodę, jeden garnuszek gliniany, jedno naczynie porcelanowe na herbatę, jeden świecznik gliniany, jedną tabakierkę, jeden stary rzeźbiony obraz drewniany z jednego kawałka drzewa „pochodzący ze starego kończyckiego kościoła”, dwa obrazy na szkle, trzy obrazy na papierze i drewnianą „rogulę” (narzędzie do mieszania); Jan Filipiec, majster szewski w Cieszynie (czarny łańcuch, który dawniej nosiły Cieszynianki); Jerzy Greń w Jaworzu (czeską książkę modlitewną z r. 1696); Grzegorzowa w Cieszynie (12 monet); Paweł Kieloch w Dziedzicach (dokument na pergaminie z 1667 r. wydany przez Juliusza Sunegka księcia bielskiego w czeskim języku); p. Kopeć, siedlak w Dziedzicach (pistolet skałkowy); p. Joanna Kuczera w Cieszynie (talerz cynowy z r. 1780 z herbem miasta Cieszyna); p. Adam Kisiała z Brennej (srebrną monetę z czasów Marii Teresy (1760); p. Milaczkowa w Cieszynie (trzy stare grzebienie jakie dawniej Cieszynianki nosiły w włosach i dwie piękne tytonierki); Bernard Niemiec, kapelusznik w Skoczowie (Pan Jezus ukoronowany, wykonany przez domorosłego rzeźbiarza, szklankę szlifowaną z kwiatami i jeden talerz); Maryanna Paszek (parę pończoch czerwonych około półtora metra długich); Prochaska, nauczyciel w Cieszynie (Biblia, das ist die gantze Heilige Schrift Alten und Neuen Testaments z r. 1716); Franciszek Rosmael, dyrektor szkoły dla przemysłu drzewnego w Wałaskiem Międzyrzeczu na Morawie (4 fotografie ołtarzów wykonanych w powyższej szkole dla kościoła parafialnego w Cieszynie i dwa sprawozdania powyższej szkoły); Schwarz, nauczyciel muzyki w Cieszynie (skrzypce z zeszłego stulecia, imitacja skrzypiec Paganiniego);Jakób Skrobanek, kupiec w Cieszynie (18 monet miedzianych i kilka centów stopionych podczas pożaru); Antoni Smolka, siedlak w Bełsznicy na pruskim Śląsku (4 dokumenty na pergaminie pochodzące od książąt opawskich, raciborskich i opolskich zawierające kontrakty kupna z r. 1496, 1499, 1679 i 1694); Fr. Staniczek w Dziećmorowicach (dokument na pergaminie z r. 1732 z podpisem własnoręcznym cesarza Karola); Andrzej Zawadzki, kościelny w Cieszynie (polskie pismo św. z r. 1707; świecznik drewniany z r. 1663); Józef Zontek, pisarz gminny w Bujakowi (monetę srebrną z podobizną cesarza Leopolda z r. 1700); N. N. w Cieszynie (2 monety miedziane i guzik);
ks. Jan Budny, proboszcz w Międzyrzeczu (katolicki kancyonał wydany w Wrocławiu w r. 1847; Pieśń do Mszy świętej z Litaniami a Modlitwami i Drogą Krzyża Jezusowego, druk. w Cieszynie 1825 r. w drukarni Tomasza Prochaski i zupełny katolicki kancyonał i Książka Modlitewna przez Szymona Prżicha we Wrocławiu 1841 r.); ks. Henryk Dziekan, proboszcz w Niem. Lutyni (fotografię dawnego drewnianego kościoła w Pruchnej); ks. Engelbert Brodzki, proboszcz w Dziećmorowicach (fotografię kościoła drewnianego w Stonawie i kazania polskie (Świątnica Pańska) ks. Szymona Starowolskiego, Kraków w r. 1682); ks. dr. Andrzej Gajdaczek wikary w Cieszynie (dokument pergaminowy z r. 1677, potwierdzający przywileje cechu szewskiego w Puccniu z podpisem własnoręcznym króla Jana); ks. Józef Londzin, nauczyciel w Zabrzegu (3 srebrne monety i książkę: Skarb niebieski na ziemi znaleziony, drukowaną w Krakowie r. 1751); ks. Adolf Waleczek, wikary w Czechowicach (książkę: Myśli przebrane z kaznodziejów różnych przedniejszych francuskich i niemieckich, ułożone na kazania o tajemnicach Najświętszej Maryi Panny przez ks. Teodora Grubera. W drukarni Jasnej Góry Częstochowskiej. Roku Pańskiego 1779); Klasztor Sióstr Elżbietanek w Cieszynie (obraz przedstawiający naigrawanie się żydów z Pan Jezus z r. 1494; dwa sztambuchy baronowej Becss z r. 1806 i 14 książek);
(“Gwiazdka Cieszyńska”, nr 33, s. 329; nr 34, s. 347; nr 35, s. 358; nr 36, s. 368; nr 37, s. 379)
Po przejęciu zbiorów przez Towarzystwo Ludoznawcze:
1901: ks. Józef Londzin (zabytki etnograficzne i historyczne, była to kolekcja „druków, obrazów, mebli, strojów i wszelkich zabytków i pomników, które nasi przodkowie wytworzyli i nam zostawili”)
1903: Teodor Bulik (zapis testamentowy: kolekcja pamiątek historycznych, m.in.: 25 obrazów, 7 dzbanów (najstarszy z 1651 r.), 396 sztuk porcelany, 89 starych okularów i ponad 100 książek)
