opis skrócony

---

Kalendarium:

1803-04-04: - podpisanie przez cesarza “Aktu potwierdzenia Uniwersytetu wileńskiego”

1803-05-18: - ustawa o powołaniu Uniwersytetu Wileńskiego

1815-10-13: - oficjalne otwarcie Anatomikum

1832-05-01: - zamknięcie Uniwersytetu

---

zmiany w nazwach:
1806: przy Gabinecie zoologicznym powstał Gabinet zootomiczny i Gabinet zootomiczno-patologiczny

misja:

Gromadzenie okazów i preparatów zoologicznych, zootomicznych i zootomiczno-patologicznych, stworzenie zbioru pomocnego przy prowadzeniu zajęć dydaktycznych.

zakres terytorialny:

opis instytucji:

Twórcą Gabinetu zoologicznego był wykładowca historii naturalnej Johann Georg Adam Forster, który zgromadził niewielki zbiór okazów przyrodniczych. Działalność kolekcjonerska kontynuował Ferdynand Spitznagel, który uporządkował i skatalogował Gabinet historii naturalnej. Rozwój zbiorów możliwy był dzięki darowiźnie hr. Walickiego oraz staraniom prof. Jundziłła, który przejął zarząd nad Gabinetem w 1802 r. Jego następcą był Ludwik Henryk Bojanus, który rozwinął kolekcję zoologiczną, a takżę stworzył W 1806 r. Gabinet zootomiczny oraz podwaliny gabinetu zootomiczno-patologicznego. Ok. 1808 r. zbiory przeniesiono do zaadaptowanego na potrzeby uczelni pomimo sprzeciwu władz duchownych, starego gmachu po cerkwi metropolitalnej Spasa (Zbawiciela). Otwarcie tzw. Anatomikum po modernizacji nastąpiło w 1815 r. Spis kolekcji, autorstwa Laupmana został opublikowany w 1828 r. Wymienił on wszystkie okazy  taksymetryczne zgromadzone w zbiorach wileńskich: kolekcję ssaków, ptaków (drapieżne, wróble, błotne), płazy, ryby i skamieniałości ryb, skorpiony (niedźwiadki),  pająki, raki; owady krajowe i zagraniczne; robaki wewnętrzne w spirytusie; robaki zewnętrzne; mięczaki (robactwo miękkie bez pokryw); zbiory muszli; szkarłupnie (zwierzęta promieniste), koralowce. W 1827 r. Katedrę zoologii objął prof. Eichwald, dzięki któremu do zbiorów trafiły przekazy z uniwersytetów zagranicznych, nastąpił również rozwój kolekcji zootomicznej, koniecznej do prowadzenia wykładów z anatomii porównawczej. Jego opis znajduje się w łacińskiej rozprawie Eichwalda. Gabinet dzielił się na 3 działy (1. Spondylozoa, II. Podozoa, III. Heterozoa). Rozwój Gabinetu zootomiczno-patologicznego możliwy był dzięki zaangażowaniu prof. Adamowicza, który opisał zbiory w sprawozdaniu. “Będąc jeszcze studentem wyrabiał Adamowicz liczne preparaty zootomiczno-patologiczne. Bogaty ten gabinet prawie w całości przeszedł do Dorpatu, nieliczne preparaty dostały się Uniwersytetowi św. Włodzimierza” (Bielecki, 1899-1900, t. I: 161)

---

typ:
zbiory muzealne przy instytucjach uczelnie, szkoły

---

lokalizacja:

kraj:	region:	miejscowość:	datowanie:
Cesarstwo Rosyjskie		Wilno	od 1807 do 1831

uwagi:

1807: gmach po cerkwi metropolitalnej Spasa [Zbawiciela], przebudowany na potrzeby Anatomikum, (teatru anatomicznego), ob. Cerkiew pw. Przeczystej Bogurodzicy, Maironio 14

---

Pracownicy:

Stanisław Bonifacy Jundziłł
Okres pracy pracownika od 1803
Okres pracy pracownika do 1806

Ludwik Henryk Bojanus
Okres pracy pracownika od 1806
Okres pracy pracownika do 1828

Henryk Laupman
Okres pracy pracownika od 1823
Okres pracy pracownika do 1832

Carl Eduard von Eichwald
Okres pracy pracownika od 1827
Okres pracy pracownika do 1831

---

Zbiory:

Gabinet zoologiczny

Przed 1803: owady, ryby, muszle, ssaki (m.in. zebra), “nadto kilka dzieł znakomitych” (zbiór Forstnera)
Po 1802: kolekcja ssaków, ptaków i ryb (Jundziłła i hr. Walickiego)
Ok. 1822: kolekcja ptaków krajowych
1827: kolekcja płazów z Kaukazu (prof. Eichwald); okazy przekazane z uniwersytetów zagranicznych; liczne okazy spreparowane w Wilnie
Po 1828: okazy przekazywane przez myśliwych z regionu
1831: 20.000 okazów;

okazy taksydermiczne i inne: ssaki 103 szt., ptaki 694 szt. (sokołów i orłów 19, sów 14, dzięciołów 17, kruków 21, wróbli 46, kur 17, ptaków błotnych 33, pływających 34; podług Laupmana tyle było do Eichwalda); płazy 28 szt., ryby 6 szt., skorupiaki 24 szt., pająki 65 szt., mięczaki 3668 szt., promieniaki (m.in. meduzy) 112 szt., zwierzokrzewy (koralowce) 248 szt.
Osobnych części zwierzęcych rozmaitych (skorup itp.) 40 szt., skamieniałości 234 szt.; zwierzęta w spirytusie 300 szt., w tym: około 200 robaków trzewnych zebranych przez Bojanusa; różnych kości mamutowych 79 szt.,
w tym zębów 40 szt. (połowę znaleziono w Litwie, najwięcej nad Wilią, niektóre tuż pod Wilnem na przedmieściu Snipiszki), kości mamutowe z Wołynia (przesłane przez Czackiego), prawie cały szkielet mamuta znalezionego o trzy mile od Mozyrza, z rzeki Uszy z Uszpola, z Hrynciszek, z Hajsyna na Podolu (nauczyciel Witakowski, szkoła drohiczyńska); okazy preparowane w Wilnie 42 szt. (wykonał Brunner)

Najcenniejsze okazy: zbiór muszli darowany przez hr. Walickiego; liczne zwierzokrzewy i robaki trzewowe, owady rzadkie, rzadkie ptaki 219 sztuk, 4 żubry (2 wypchane przez Bojanusa, 2 przez Brunnera); “Osobliwością gabinetu był bawół, wypchany przez Brunnera z powodu bardzo charakterystycznej postawy, jaką mu nadał, bawół ten był mistrzowskiem dziełem”

Większość zbiorów wykonana była na potrzeby gabinetu, ofiarowywana przez wykładowców i kolekcjonerów, także przekazywana przez instytucje.

Gabinet zootomiczny

1. Spondylozoa: ssaki: szkieletów 56; czaszek i szkieletów rozebranych 154; trzew suchych 89, w spirytusie zachowanych 148; kości zwierząt zaginionych kopalnych 100, oprócz 900 sztuk kopalnych z mineralogicznego gabinetu przeniesionych i w naszym kraju zebranych; ptaki “Zbiór lepszy od berlińskiego, jak zapewnia Adamowicz” (Bielecki, 1899-1900, t. III: 160). Szkieletów złożonych 70, czaszek i rozebranych szkieletów 82, trzew suchych 106, w spirytusie zachowanych 50; płazy: Szkieletów złożonych 24, czaszek i rozebranych szkieletów 73; trzew suchych 49; w wyskoku zachowanych 59 i całych płazów w wyskoku zachowanych 30; ryby: Szkieletów złożonych 30; cząstek i szkieletów zebranych 3 I; trzew suchych 13, a w wyskoku zachowanych 63. Ryb całych przez Eichwalda w Rosyi zebranych sztuk 64; insekty: Anatomicznie rozebranych sztuk 40, a kilkaset sztuk zebranych na Wołyniu i Podolu; skorupiaki: 24 skorupiaki rozebrane anatomicznie, a 10 całych; i inne.

“Najcelniejszą ozdobą gabinetu były preparaty żółwia, przez Bojanusa sporządzone, które posłużyły mu do napisania słynnego dzieła” (Bielecki, 1899-1900, t. I: 161)

Gabinet zootomiczno-patologiczny

1828: 503 okazy