zbiory Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego: Gabinet mineralogiczny

opis skrócony

Gabinet mineralogiczny Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego powstał w oparciu o zbiory Szkoły Głównej Litewskiej i gromadzony był na potrzeby wykładów z dziedziny historii naturalnej. W zbiorach znajdowały się przede wszystkim okazy minerałów i rud, także meteorytów, krajowych i zagranicznych. Część okazów została zakupiona, duża liczba stanowiła dary osób prywatnych. W chwili zamknięcia Uniwersytetu kolekcja liczyła ok. 20 000 okazów. Najcenniejsze eksponaty zostały przesłane do Kijowa, Charkowa i Dorpatu, pozostałe zostały rozdysponowane w białoruskim okręgu naukowym.


Kalendarium:

1781-01-01: - utworzenie Gabinetu Mineralogicznego

1803-04-04: - podpisanie przez cesarza “Aktu potwierdzenia Uniwersytetu wileńskiego”

1803-05-18: - ustawa o powołaniu Uniwersytetu Wileńskiego

1813-01-01: - decyzja o zakupie kolekcji minerałów Romana Szymonowicza

1832-05-01: - zamknięcie Uniwersytetu


zmiany w nazwach:

misja:

Gromadzenie okazów mineralogicznych, stworzenie zbioru pomocnego przy prowadzeniu zajęć dydaktycznych z historii naturalnej i mineralogii.

zakres terytorialny:

opis instytucji:

W 1803 r. zbiory zgromadzone w Szkole Głównej Litewskiej przeszły pod zarząd Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego. Zbory powiększane były przede wszystkim dzięki darom osób prywatnym oraz pracownikom uniwersyteckim. W 1813 r. Uniwersytet rozpoczął rozmowy na temat zakupu cennej kolekcji minerałów Romana Szymonowicza, która ostatecznie trafiła do zbiorów w 1825 r. Na początku lat 20. XIX w. Gabinet uporządkowano, spis okazów wykonał Józef Jundziłł oraz Ignacy Jakowicki, który był autorem spisu katalogowego z 1825 r. i z 1836 r. (w j. rosyjskim). Nowe dary zaczęły zasilać kolekcję systematycznie od 1825 r. Kolekcja służyła do pogłębiana wiedzny z nauk przyrodniczych studentom oraz wycieczkom, oprowadzanym przez byłego nauczyciela fizyki z Łucka, Dyonizego Jakutowicza, który “przyczynił się do rozpowszechnienia nauk przyrodniczych, wprowadzając z własnej ochoty różnego rodzaju ludzi do gabinetu i tam tłumacząc im znaczenie minerałów itp. bezpłatnie” (Bieliński, 1899-1900, t. I: 153). Po zamknięciu Uniwersytetu najcenniejsze okazy z Gabinetu zostały przesłane do Kijowa, Charkowa i Dorpatu, egzemplarze mniejszej wartości około 10000 szt. pozostawiono do rozporządzenia kuratora okręgu naukowego białoruskiego.



typ:
zbiory muzealne przy instytucjach uczelnie, szkoły


lokalizacja:

kraj: region: miejscowość: datowanie:
Cesarstwo Rosyjskie Wilno od 1803 do 1832

Pracownicy:

Józef Jundziłł
Okres pracy pracownika od 1818
Okres pracy pracownika do 1832

Ignacy Jackowski
Okres pracy pracownika od 1825
Okres pracy pracownika do 1832
data umowna


Zbiory:

zbiory naukowe

1823: 18 541 szt. zbiór do wykładu oryktognozyi i geognozyi, ułożony pod kierunkiem profesorów S. B. Jundziłła i Fr. Drzewiliskiego przez Józefa Jundziłła; 1 283 szt. zbiór ułożony przez prof. Jakowickiego


Najważniejsze okazy ze zbiorów: przykłady skał i ciał kopalnych z Kurlandii,z okolic Grodna, Wilna, Wołynia, Podola, Chersonu i Kijowa, meteoryty (aerolity): z Białejcerkwi (1796), z Dynaburga (1820); z okolic wioski Zaborycy przy rzece Słuczy o wadze 6 funtów, (1818); Żelazo meteoryczne, o wadze 193 funtów z Brahiny, majętności hr. Rokickiego; część kamienia meteorycznego z Normandii o wadze 66 funtów (dar jenerała Korsakowa); ołów czerwony (chromian ołowiu) z Syberyi, dar hr. Walickiego; siarka krystalizowana z Potosi; chryzopraz ze Śląska o wadze 60 funtów, dar hr. Walickiego; onyx szlifowany w kształcie krążka; malachity; granaty, beryle, ametysty,kryształy górne; znaczny zbiór agatów naturalnych i szlifowanych; znaczna ilość feldspatu labradorskiego, spatów wapiennych i marmurów z różnych miejsc; zbiór złota rodzimego, różnych odmian srebra, miedzi i ołowiu; rodzimy tellur; drogie kamienie; “W tymże gabinecie znajdowały się rzadkości, znaczenia więcej archeologicznego, jak np. z daru Justyna Biesiekierskiego był kamień litograficzny wielkości dłoni z wyciśniętym krzyżem, trzema wklęsłymi dołkami i nieznanym napisem, znaleziony w kopcu, usypanym w XVI wieku. Toporki malachitowe, niewiadomo z pewnością do jakiego wprzód służące użytku, które posłużyły Eustachemu Tyszkiewiczowi do napisania ciekawego studyum”

dary

1802: wytwory wulkaniczne 600 szt. wraz z katalogiem, ułożonym przez Hamiltona i drukowanym w języku włoskim (Joachim Chreptowicz); stolik z różnymi minerałami syberyjskimi (gen. Beningsen);   część aerolitu, spadłego w Normandyi (gen. Kossakowski); rękawiczka amiantowa (gen. Kochowski);
1804: 1755 szt. Minerałów (Michał hr. Walicki, stolnik W. Ks. Lit.);
1824:  300 szt. ze zbioru ciał kopalnych węgierskich (dr Cypner)
1827: 50 szt. minerałów kurlandzkich (prof. Eichwald);  100 szt. okazów, pochodzących z gubernii wołyńskiej (Stefan Zienowicz, nauczyciel liceum wołyńskiego)
1829: 50 szt. cennych minerałów (profesor berlińskiego Uniwersytetu Weiss)
1830: 1000 szt. minerałów i skamieniałości z wyprawy po zachodnich guberniach państwa rosyjskiego aż do brzegów Czarnego morza (prof. Eichwald, Ignacy Jakowicki, Andrzejowski, Małocki, prof. Wojciech Zbożewski z Krzemieńca)


Minerały (Dyonizy Jakutowicz)

zakupy

1819:  sztuciec do gabinetu mineralogicznego, 35 szt. minerałów, których brakowało w gabinecie, za 20 rubli z Paryża (adjunkt Drzewiński)
1824: zbiór minerałów Romana Szymonowicza (20 000 szt. wszelkiego rodzaju minerałów m.in. z kopalni saskich, czeskich i węgierskich, kolekcja  Mohr’a i kolekcja wiedeńskie)

Print Friendly, PDF & Email